Hollandalıları Anlamak 1
Her ülkenin kendine özgü bir kültürü ve her milletin karakteristik özellikleri vardır. Ancak Türkiye gibi farklı etnik kökenlere sahip, yüz ölçümü olarak hem geniş, hemde dağlık ve demografisi heterojen bir ülkede bu tür farklılıklar daha fazladır.
Bu yazının tamamını ücretsiz okumak için tıklayınız.
Konu Hollanda’ya gelince ise durum biraz farklıdır. Doğudan batıya 200 km, kuzeyden güneye 300 km yüz ölçümüne sahip olan, Konya’dan biraz büyük, etnik köken farklılığının az olduğu, dümdüz bir coğrafyada 20 milyon nüfusluk homojen bir ülke hayal edin.
Ulaşımın zor olduğu bir dağ köyü yok mesela. öğretmenin veya doktorun çalışmak istemeyeceği bir bölge yok. Neredeyse ülkenin her yerindeki eğitim imkanları aynı olduğu için “Hollandalılar direktir, dakiktir veya cimridir” gibi ifadeleri kullanırlar ve büyük çoğunluk da söz konusu bu özelliklere sahiptir.
Ben bu yazı dizisinde Hans Kaldenbach isimli bir yazarın “Hollandalıları anlamak veya Hollandalılarla geçinmek için 99 madde” olarak çevrilebilecek kitabından çeviriler yaparak, Hollandalıları daha iyi anlamanıza yardımcı olacağım. Tabiki her madde herkes için geçerli olmayabilir ama yazı size güzel bir bakış açısı kazandıracaktır.
Madde 1: Sıkı Bir Tokalaşma
Bir çok Hollandalı tokalaşma esnasında karşısındakinin kendi elini yumuşak bir şekilde sıktığını hissederse, onun karakterinin zayıf olduğunu veya kendine güveninin az olduğunu düşünür. Kitap, tokalaşmayı o kadar detaylı anlatıyorki, karşısınızdakinin gözlerine bakarak, elini tam kavrayacaksınız ve baş parmağınızın ucu neredeyse karşınızdakinin bileğine kadar gelecek ve hafif sıkacaksınız.
Madde 2: Siz/Sen
Yeni tanıştığınız birine “u” yani “siz” diye hitap etmelisiniz. Özellikle de bu kişi sizden büyükse veya iş başvurusu yapıyorsanız. Kitapta 25 yaş üstü herkes buna dikkat eder diye belirtilmiş ama günümüzde çoğu Hollandalı “siz” ifadesini duyduktan sonra genelde ‘Bana “sen” diyebilirsin’ diye düzeltiyor. Ancak yeni tanıştığınız birine “u” diye hitap etmeniz tavsiye edilir.
Madde 3: Hollandalılar Mesafeye Dikkat Eder
Hollandalılar konuşurken aradaki mesafenin belli bir ölçüde olmasına dikkat ederler. Bunu hem maddi hemde manevi mesafe olarak anlayabilirsiniz. Biz biriyle tanışıp 10 dk sonra yemeğe gidebiliriz ama Hollandalılar için yeni tanıştıkları biriyle yemeğe çıkmak çok büyük bir meseledir. Çay veya yemek davetine icabet edebilir ama sizi yemeğe davet etmesi çok uzun sürebilir.
Madde 4: Dakik Olmak
Hollandalılar randevulara zamanında gelmeye büyük özen gösterirler. İngilizcede “on time” zamanında gelmek demektir. “In time” ise randevudan 10–15 dakika önce gelmektir mesela. Hollandalılar randevulara 10 dakika önce gelmeyi zamanında gelmek olarak algılarlar. Randevusuna 10 dakika önce gidecek şekilde plan yapar, erken gider, montunu asar, kahvesini alır ve toplantının veya randevunun başlamasını bekler. Karşısındakinin de aynısını yapmasını ister.
Madde 5: Karşındakinin Sözünü Bitirmesini Beklemek
Bu her kültürde olması gereken bir adab-ı muaşeret kuralı olabilir ama Türkiyeliler olarak sözümüz kesildiğinde bunu sineye çekebiliriz. Lakin Hollandalılar “Sözümü kestin” veya “Daha söyleyeceklerim bitmedi” diyerek sizi uyarabilir.
Madde 6: “Evet” “Evet” demektir
Hollandalılar genellikle bir şeyi laf olsun diye söylemezler. Mesela bir Hollandalı “Sana yardım edebilirim” diyorsa ve siz de “Vaktin var mı? Sana zahmet vermeyeyim” gibi cevaplar veriyorsanız, alacağınız cevap “Vaktim olmasa niye söyleyeyim ki” olur ve böyle bir soru sormanıza şaşırırlar. Kendisine zahmet olacağını düşünse zaten söylemez. Türkiyeliler gibi ayıp olur mu, politik cevap versem mi diye çok düşünmezler.
Madde 7: Nasıl Söylediğiniz Değil, Ne Söylediğiniz Önemlidir
Biz bazen hayır diyemediğimiz için isteksiz bir şekilde evet deriz ve karşımızdaki bizim jest ve mimiklerimizden durumu anlar. Ancak Hollandalılar ağızdan çıkana bakar. İsteksiz bile söyleseniz “evet” dediyseniz bir Hollandalı bunu kabul olarak algılar.
Mesela bir Hollandalı davetinize gelemeyecekse rahatlıkla “gelemeyeceğim” der. Veya size buluşmak için 2 ay sonrasına randevu verebilir. Bu 2 ay içinde de yoğunluğu haftada sadece 36 saat çalışmaktır. Böyle durumları yanlış anlamamak gerekir. Onların hayat rutinleri bu şekildedir.
Madde 8: Plansız Ziyaretlerden Hoşlanmazlar
Türkiye’de insanlar birbirlerine “çay suyu koy geliyorum” veya “geçerken uğradım” gibi ifadelerle çat kapı gidebilirler. Lakin Hollanda’da anne bile evlatlarından randevu alır, kardeşler, heleki birbirlerine biraz uzak yaşıyorlarsa 1 ay veya 2 ay sonraya randevu verirler. Düşünsenize aynı şehirdesiniz ve arkadaşınız size 2 ay sonrasına randevu veiyor. Bize her ne kadar garip gelse de onların tarzları bu şekildedir.
Madde 9: Misafirliğe Giderken Çiçek Götürmek
Hollandalılar misafirliğe giderken genellikle çiçek götürürler. Hatta götürdükleri çiçeklerin ziyaret esnasında bir vazoya konulmasını beklerler. Eğer ev sahibi çiçekleri o esnada vazoya koyamayacaksa bunu belirtmesi gerekir. Aksi halde bunu kabalık veya değersizlik olarak algılayabilirler.
Madde 10: Bizimle Yemeğe Katılır Mısın Diye Sormazlar
Bu madde size çok ilginç gelebilir. Çünkü Hollandalılar genellikle akşam yemeğini 18.00’de yerler. Eğer siz saat 17 gibi hala bir Hollandalının evinde misafirseniz, artık gitmenizi bekler. Bu süre zarfında yemeği hazırlayıp 18’de de yiyeceklerdir. Siz 18’de hala odadaysanız eğer yemeğe davet edilmeme olasılığınız çok yüksektir. Hatta size “kusura bakma yemeği 4 kişilik planlamıştım” bile diyebilirler. Yani sen 5. kişisin ve seninle yemeğimizi paylaşamayız.
Gelen misafir aç ise en azından kahvaltılık ikram edilen bir toplumdan gelince, bu durum çok şaşkınlık yaratsa da, Hollandalılar böyledir. Belki de bu onlarda bir kural olduğu için problem yaşamıyorlardır. Kültür faklılığından dolayı bize biraz garip geliyor olabilir.
Madde 11: Herşey Yiyecek Etrafında Dönmez
Farklı ülkelerde Türk, Arap, Çin, İtalyan restoranı görürsünüzde Hollanda restoranı göremezsiniz. Çünkü Hollandalılar yemeğe fazla zaman ayırmayı vakit kaybı olarak görürler. Yemek için yaşamazlar, yaşamak için yerler.
Anadolu mutfağını lezzetli bulsalarda, kendileri genellikle yemek yapmaya çok vakit ayırmazlar.
Madde 12: Normal Davran!
Dünya genelinde insanlar pahalı varlıklarıyla övünürken, Hollandalılar ucuz aldıkları şeylerler övünürler. Bu konuda günümüzde gençlerle yaşlılar arasında büyük fark oluşmuş olabilir. Ancak realiteye baktığınızda, birinin kıyafetinden, arabasından veya evinden zengin mi yoksa fakir mi olduğunu tam anlayamayabilirsiniz.
30.000 euroluk arabaya biniyordur ama pantolonunu ikinci elciden almıştır mesela.
Madde 14: Herkes Kendi Yediğini Öder
Türkçe’de kullandığımız Alman Usulü tabirini Hollanda’da da kullanabiliriz. Genelde herkes kendi yediğini öder. Böylelikle isteyen istediğini yiyebilir. Günümüzde bir Hollandalı arkadaşlarına bir şey ısmarladıysa, akşam eve gittiğinde herkesin yediğini ve içtiğini hesaplayıp (tikkie üzerinden) onlara ödeme talebi gönderebilir.
Siz bir Hollandalı’yı evinize yemeğe davet edersiniz ama o sizin kadar güzel yemek yapamayabilir ve size dışarda yemek ısmarlayabilir. Bu ısmarlama tabiki karşılıksız olabilir. Lakin bazen yemekten sonra mesajlarda iban veya belirli bir tutar ödeme linki görürseniz de şaşırmayın.
Madde 15: Hollandalılarla Birlikteyken Anadilinde Biriyle Konuşma
Belki her kültürde birileri arasında ortamdaki ortak dil haricinde bir dil konuşulmaya başlanınca yanlış anlaşılmalar olabilir. Hollandalılarda yanlarında bilmedikleri bir dil konuşulunca yanlış anlayabilirler. Yani kendileri hakkında konuşulduğunu düşünebilirlerç Ancak Hollandacaya tam hakim olmayan kişilerin Hollandalılarla aynı ortamdayken bazı konularda anadillerini kullanmaları çok normaldir. Böyle durumlarda “şunun hakkında konuşuyoruz” gibi kısa bir açıklama yapmak faydalı olacaktır.
Madde 16: Akraba Bağları Önemsizleşiyor
Birçok Hollandalıya göre önemli olan çekirdek ailedir. Hatta bazı Hollandalılar “Sırf kardeşimsin diye veya kuzenimsin diye seninle iyi geçinmek zorunda değilim” diyebilir.
Biz muhabbete “Ailen nasıl? Kaç kardeşsiniz?” gibi sorularla başlarken, çoğu Hollandalı arkadaşlarının aileleri ile ilgili bu tarz şeyleri çok bilmeyebilir.
Hollandalılar genellikle yaşlı aile bireylerine ve engelli çocuklara karşı duygusal yaklaşmazlar. Onlar için en iyi bakımın yapılacağı yerin yaşlı bakım evi veya yatılı özel eğitim merkezi olduğunu düşünürler.
Madde 17: Hayattaki Herşey Planlıdır
Her Hollandalının bir ajandası vardır desek abartı olmaz sanırım. 5 – 6 ay belki bir yıl önceden tatillerini planlayıp rezervasyonlarını yaparlar.
Bir randevu talep ettiğinizde “Ajandama bakmam lazım” sözünü çok sık duyarsınız. Bu planlamanın içinde kendine ayıracağı zaman, kitap okuyacağı saat, ev işlerine ayıracağı vakit iyi bir şekilde planlanmıştır. Sizinle buluşmak için muhtemelen başka bir planını iptal etmez.
Madde 18: Hava Durumu
“Havadan sudan konuşma” deyimini Hollanda’da deneyimleyebilirsiniz. Yılın belki 300 günü bulutlu geçerken, Hollandalılar güneşli havaları parklarda veya kumsallarda değerlendirmeyi tercih ederler.
Muhtemelen bulutlu ve yağmurlu havalardan onlarda muzdarip oldukları için, selamlaşmadan sonra genellikle hava durumu ile ilgili konuşurlar. “Lekker weer, he?” ifadesini çok sık duyarsınız.
Madde 19: Özgür Çocuklar
Hollandalılar çocuklarına belli bir sınır çizerler ama genelde çok uyarmazlar. “Onu yapma ayıp, millet ne der” gibi ifadeleri çocuklarına karşı kullanmazlar.
Madde 20: Çocuklar Erken Uyur
Teoride Hollandalılar çocuklarını en geç saat 20:00’de uyuturlar veya yataklarına gönderirler. 18:00’den sonra dışarda oynayan çocuklar çok hoş karşılanmaz. Gündüzlerin uzadığı günlerde 18:00 ciddi bir sınır olmasada böyle bir kuralları vardır.
Hollandalı anne babalar kendilerinin de dinlenmeye veya bir şeyler yapmaya ihtiyaçları olduğunu söyleyerek çocuklarının erken yatmasını sağlarlar.
Madde 21: Misafire Hürmet
Hollandalı bir aileye misafirliğe gittiğinizde veya bir ortama girdiğinizde oradaki herkes ayağa kalkmayabilir veya sadece tokalaşmak için kalkabilirler. Bunu kabalık olarak algılamamanız gerekir.
Madde 22: Kahve
Hollandalılar genelde sizi yemeğe değil de kahveye davet ederler. Kahvenin yanında da muhtemelen 1 tane kurabiye veya bisküvi ikram ederler. Kurabiye kutusundan size 1 tane ikram edip kapağı kapatıp dolaba kaldırabilir. Misafirperverlik anlayışları bizim gibi değildir, bunu yanlış anlamayın.
Madde 23: Gezellig
Hollandalılar “lekker” ve “gezellig” kelimelerini çok sık kullanırlar ve genelde olumlu kelimeleri seçmeyi tercih ederler. Bir Hollandalı ile randevunuz bittiğinde, görüşme için “gezellig” kelimesini kullanmanız onlar için önemlidir.
Devam edecek…
