Metaverse Nedir?
Blockchain ekosistemindeki NFT’lerin (değiştirilemeyen tokenler) son zamanlarda patlamasıyla ve Facebook’un baş döndürücü “Meta” markasını değiştirmesiyle, metaverse akımı kamu bilincine girdi!
Bu konsept her ne kadar yeni ve son teknoloji ürünü gibi görünse de, metaverse fikri on yıllardır pop kültüründe kendisine yer edinmiştir.
Metaverse terimi ilk olarak 1992'de Neal Stephenson tarafından bilim kurgu romanı Snow Crash’te, fiziksel gerçekliği taklit eden, artıran, iyileştiren ve bağlayan her şeyi kapsayan bir 3D sanal dünyaya atıfta bulunmak için kullanılmıştır.
O zamandan bu yana, Metaverse, konseptin “Ready Player One, Tron ve The Matrix’te” görünen versiyonları ile çalkalanmakta ve düşünülmektedir. Peki ama, sahiden metaverse nedir??
Metaverse Açıklaması
Basitçe söylemek gerekirse, metaverse, gerçek dünyanın yanında var olan paralel bir dijital evrendir. Ortaya çıkan doğası göz önünde bulundurulduğunda metaverse’ün kendisini nasıl göstereceğine dair birçok farklı görüş vardır. Hatta metaverse’nin bugün var olup olmadığı hakkında bile tartışmalar devam etmektedir.
En idealist tasvirlerle, metaverse, gerçek dünyaya paralel deneyimler sunan ve gelişmiş yetenekler potansiyeli olan sanal bir dünyadır — tıpkı Matrix’in robot tarafından üretilen dünyası gibi.
Daha gerçekçi işlemelerde, metaverse ziyaretçileri sanal bir dünyada fiziksel olarak etkileşim kurmak için karmaşık hareket izleme makineleri ve sanal gerçeklik kulaklıkları kullanırlar; burada kişiler sanal avatarlar şeklini alırlar, oyun oynar ve sözde anonim hayatlar yaşarlar.
Bazen, geleneksel olarak gerçek dünyadaki nadirlik, değer ve tarih niteliklerine sahip kullanıcıya ait dijital ürünlerin mevcut varlığı, metaverse’ün zaten bizimle olduğunun kanıtı olarak ifade edilmektedir. Bazıları ise metaverse’ün bireysel sosyal platformlarda, video oyunlarında ve daha fazlasında; yaşadığımız dijital yaşamları oluşturan insan etkileşimlerinde, hislerinde ve deneyimlerinde zaten çoktandır var olduğunu iddia etmektedir.
Fakat bu farklı vizyonlara rağmen, metaverse’ün arkasındaki temel kavram açıktır. Bir kişinin sanal bir alanda var olduğunu hissetmesine izin veren sürükleyici bir durum olarak tanımlanan Telepresence, metaverse deneyimlerini kolaylaştırmanın anahtarıdır.
İster sürükleyici Artırılmış Gerçeklik ve Sanal Gerçeklik teknolojilerinin bir kombinasyonu, ister blok zincirlerle desteklenen kullanıcıya ait dijital ürünler, ister sadece bağımlılık yaratan bir çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunu (MMORPG) aracılığıyla olsun, Metaverse, bizi dijital bir ortamda mevcut, hatta belki de somut hissettiren sanal alanlar oluşturma yeteneğimizden ortaya çıkıyor.
Metaverse Dünyasına Giriş :)
Metaverse, etrafımızda çok gerçekçi bir şekilde var olur. Örneğin, Second Life ve World of Warcraft gibi MMORPG’lerde yapılan ilk deneyler, oyuncuları silahlardan ve giysilerden oyun içi evlere kadar dijital öğelerin muazzam gerçek dünya değeri taşıdığı noktaya çeken oyunlaştırılmış sosyal platformlar kavramını ortaya çıkarmıştır.
Facebook, Instagram ve Twitter gibi mevcut sosyal ağ platformları, kullanıcıların haberleri paylaşmak, bilgileri tartışmak ve arkadaşlarıyla sohbet etmek için kullandıkları sözde anonim olan internet avatar kimliklerinin ve etkileşimli sanal odaların oluşturulmasına izin vermektedir. İster bir Twitter Spaces hangout’unda, ister iş arkadaşlarınızla bir Zoom görüşmesinde, isterseniz de çok oyunculu oyunlarda olsun, insanlar harici bir ekran aracılığıyla dijital ortamı tamamlamaya yabancı değiller. Fakat görüldüğü üzere dijital dünyaya daha fazla önem, kalıcılık ve varlık kazandırma potansiyeline sahip yeni gelişen teknolojiler var.
Metaverse gelişimine güç sağlayacak ve artan telepresence’i kolaylaştırmada en büyük faktörlerden biri, insan deneyimini artırma yeteneğimiz olacaktır.
Bu durumun oluşmasında, tam bir duyusal daldırma durumu yarattığı için sanal gerçeklik (VR) kulaklıkları ve hareket izleme cihazları, giderek daha gerçekçi ve önemli bir rol oynayabilecektir.
İlk yeniliklerin bazı örnekleri arasında zamanın yalnızca oyuncu kadar hızlı hareket ettiği Matrix benzeri bir oyun olan SuperHot ve oyuncuların ortak sanal odalarda etkileşim kurmak için 3D avatarlar oluşturduğu bir sosyal platform olan VR Chat yer almaktadır.
Sanal Gerçeklik (VR), fiziksel alanlardan ayrı, sürükleyici bir sanal dünya inşa etmeyi amaçlarken, Artırılmış Gerçeklik (AR), fiziksel gerçekliğe sanal görüntüler ekler.
Şu anda var olan çarpıcı bir örnek olarak, Microsoft’un Artırılmış Gerçeklik (AR) kulaklığı olan Hololens örnektir. Bu kulaklık, sanal görüntüleri ve simgeleri üst üste bindirmek için hem baktığımız şeyi hem de vücut hareketlerimizi izleyen bir AR kulaklığı olmakla beraber, gezinmemize, nesneleri tanımlamamıza ve fiziksel dünyayla sanal bir şekilde etkileşime geçmemize yardımcı olabilecek zorlayıcı kullanım örneklerine izin vermektedir.
Örneğin bir kişinin o gün hangi sanal ayakkabıları giymeyi seçtiğini görmek için AR gözlüklerini takabileceğiniz veya masanızda bulunan tamamen sanal bir ekranda oyun oynayabileceğiniz bir dünya hayal edin. AR gözlükleri, sensörlere dayalı olarak gerçek zamanlı olarak güncellenebilir, bilgi sağlayarak ve günlük deneyimleri vurgulayabilir. AR’nin amacı budur — günlük yaşamı heyecan verici, işlevsel ve özgün yollarla geliştirmek için sanal ve fizikselin kusursuz bir karışımı.
AR ve VR, metaverse’ün gelecek vizyonunu tanımlayan deneyimlerin geliştirilmesinde rol oynayan ilham verici teknolojilerdir. Fakat, etkileşimli ve sürükleyici deneyimler yapbozun yalnızca bir parçasıdır. Metaverse, kullanıcıları olduğu kadar platform geliştiricilerini de metavers’i oluştururken güçlendirmek için blok zincirler gibi merkezi olmayan altyapı tarafından desteklenen bir değer katmanı gerektirecektir.
Sonuç olarak, bu, meta veri tabanı kullanıcılarının meta veri tabanının şeklini tanımlamasına yardımcı olacak, doğrulanabilir dijital öğeler aracılığıyla dijital evrene daha fazla madde kazandıracak ve kullanıcıların soyut, sayısallaştırılmış bir alanda maddeyi hissetmelerine yardımcı olacaktır.
Metaverse’ün Mevcut Durumuna İlişkin Sorunlar
Sürükleyici deneyimi engelleyen mevcut metaverse deneyiminin farklı yönleri vardır. Oyunculara ve kullanıcılara, metaverse’ün şu anki sürümünün büyümek ve üzerine inşa edilmek için aslında onların değil, onlar için bu deneyimleri yaratanlara ait olduğu sürekli olarak hatırlatılır.
Örneğin, oyuncular ender World of Warcraft kılıcını alıp satamaz ve ardından Second Life’ta bir ev satın alamaz ve etkinlikler merkezi platform sahipleri tarafından kısıtlanır. Twitter, Instagram’dan ayrıdır; Bunları birbirine bağlayacak sosyal yollar olsa da, ayrı şirketler tarafından inşa edildikleri için ikisi arasında resmi bir bilgi veya değer aktarımı yoktur. Bunun yerine, bu deneyimler, tam bir metaverse’den çok bir meta-odayı temsil eden sınırlı silolarda bulunur.
İdeal olarak, daha ileri metaverse gelişmeleri, bağımsız değere sahip olan tüm parçalanmış ekosistemler arasında köprü oluşturacak ve bunları, parçalarından daha büyük bir toplam oluşturmak için her bir bireysel yön arasında kesintisiz birlikte çalışma ile tanımlanan tek bir bütünsel sanal ortamda birleştirecektir: Bireysel ağların birbirinden farklı donanım ve yazılımlar, farklı coğrafi konumlar ve rekabet eden varlıklar tarafından oluşturulan sınırlar tarafından birbirinden ayrıldığı parçalanmış bir ekosistem yerine insanların ortak bir sanal ağda bir arada var olabileceği açık bir dünya.
Bu şekilde çalışan bir sistem, sanal bir alan aracılığıyla oluşturulmuş gerçek bir paralel gerçeklik sunacaktır.
Mallara sahip olabilir, tanımlanabilir bir avatar olarak tezahür edebilir ve fiziksel dünyada olduğu gibi sanal dünyayı dolaşabilirsiniz.
Metaverse uygulamaları, deneyimleri ve dijital ürünlerden oluşan birbirine bağlı bir sistem vizyonu halihazırda gerçekleştiriliyor ve blockchain teknolojisi ile merkezi olmayan oracle’ların bir kombinasyonu ile inşa ediliyor .
Kullanıcıya Ait Metaverse ve Metaverse Ekonomisi Oluşturma
Tek bir merkez tarafından kontrol edilmeyen paylaşılan ağlar olarak blok zincirleri, geleneksel ağlara kıyasla birleştirilebilirlik ve şeffaflık açısından doğal avantajlara sahiptir. Bir blok zincirinde, oyun projelerinden ve merkezi olmayan finans (DeFi) protokollerinden NFT sanat koleksiyonlarına kadar her şey, temel bir altyapı ile birbirine bağlanır. Bu da metaverse için gerekli özellikleri içeren kanıtlanmış ekonomik modeller üzerinde sorunsuz değer aktarımlarına ve hızlı yinelemelere izin verir: gerçek sahiplik ve birlikte çalışabilirlik.
Gerçek Dijital Mülkiyet
Bugün dünyanın en büyük işletmeleri, rant arayan iş modellerine güvenerek dijital malların transferini kolaylaştırıyor. Kullanıcılar dinledikleri müziklere, izledikleri film ve dizilere, hatta sanal kimliklerini temsil eden hesaplara bile sahip değiller. Bunların tümü, kullanıcı tarafından, genellikle reklamlarla, veri madenciliği şeklinde, açık bir yinelenen ücret yoluyla ya da gizli bir maliyet yoluyla kiralanır.
Blok zincirler aracılığıyla kripto para birimleri ve NFT’ler, kullanıcıların dijital ürünlerini istedikleri zaman alıp satabilecekleri doğrulanmış dijital mülkiyeti mümkün kılar. Bu, kullanıcıya ait bir metaverse ve metaverse ekonomisi için önemli bir katalizördür.
Dijital ürünler, onları oluşturan projelerin dışında var olabilir ve o zamandan beri kapanan bir şirketin eski ayakkabılarına sahip olmanız gibi, projenin başarısız olması durumunda kalıcı olabilir.
Blok zincirlerle kullanıcılar, tarihte ilk kez DVD’lere, giysilere veya başka herhangi bir fiziksel öğeye sahip oldukları şekilde dijital bir öğeye sahip olabilirler.
Artık blok zinciri ağlarında devredilebilir dijital sahiplik ile kiralık dijital sahiplik arasında benzersiz bir ayrım vardır. Bir kullanıcının dijital cüzdanına aktarıldıktan sonra, jetonlar veya NFT’ler doğrulanabilir şekilde o kullanıcıya aittir.
Bu, NFT’ler, fiziksel gerçekliğimizi oluşturan görünmeyen sosyal çerçeveleri taklit eden ve ilişkilendirilebilir bir paralellik yaratan sanal bir alanda dijital kalıcılık ve kimlik kavramlarını ilerlettiğinden,dijital bir evren yanılsamasını daha da ilerletecek bir şekilde fiziksel ve dijital arasında sürükleyici bir metaverse deneyimine katkıda bulunur.
Birlikte Çalışabilirlik
Ethereum gibi blok zinciri ağlarının bir diğer ayırt edici özelliği, eşsiz birlikte çalışabilirlikleridir. Bir blok zincirinin üzerine inşa edilen tüm projeler, ortak altyapıları nedeniyle birbirleriyle iletişim kurabilir ve birleştirici bir deneyim yaratan bağlantılı ekosistemlere yol açarlar.
Blok zinciri teknolojisi ile kullanıcılar hepsi tek bir kapsayıcı platformda olmak üzere, DeFi protokollerinden kredi alabilir, gelir getiren oyunlar oynayabilir (genellikle oyna-kazan oyunları olarak adlandırılır) ve NFT’leri satın alabilirler. Her durumda, kullanıcı, kredi almak için NFT’lerin satılabileceği veya oyun oynamaktan elde edilen gelirin NFT’leri satın almak için kullanılabileceği bağlantılı bir ekosisteme erişmektedir. Her şey bir blok zinciri ağında gerçekleştiği için, kullanıcının blok zinciri tabanlı çevrimiçi deneyimleri uyumlu bir şekilde geçmesine izin veren doğal bir tutarlılığı vardır (buna bütünsel bir metaverse için yapbozun kritik bir parçası diyebiliriz).
Vaka Çalışması: Decentraland
Blok zinciri tabanlı bir metaverse sisteminin nasıl çalışacağına dair temel bir örnek, mobil cihazlardan ve bilgisayarlardan da erişilebilen Ethereum tabanlı bir sanal gerçeklik platformu olan Decentraland’dır . Decentraland kullanıcıları sanal bir evrende özelleştirilebilir “arazi” parselleri satın alabilir, dijital avatarlar aracılığıyla diğer insanlarla etkileşime girebilir ve çok sayıda kullanıcı tarafından oluşturulmuş sosyal etkinliğe erişebilir. Bu, gerçek mülkiyeti ve oyunlaştırılmış sosyal işlevselliği blok zinciri birlikte çalışabilirliği ile birleştiren, blok zinciri destekli metaverse deneyimlerindeki ilk deneylerden birine işaret ediyor.
Şu anda dijital arazi sahipleri, erken metaverse öncüsü Second Life ve popüler VR oyunu VRChat’ın özelliklerini birleştiren bir deneyimde konserler, çekilişler ve daha fazlası gibi sanal etkinliklere ev sahipliği yapabilmektedir. Bununla birlikte, bu bireysel deneyimlerden farklı olarak, Decentraland kullanıcıları arazilerini Ethereum ağ katılımcılarına satabiliyorlar — kullanıcıları gerçek hayatta, sadece dijital bir ortamda arazi satın almaya benzer bir şekilde güçlendiriyor ve zenginleştiriyorlar.
Ayrıca, Decentraland’ın yerel tokeni MANA, DAI stablecoin’in arkasındaki merkezi olmayan kuruluş olan MakerDAO platformuna bir teminat türü olarak da eklenmiştir. Decentraland’ın sanal gerçeklik platformu Ethereum blok zincirinde bulunduğundan, MakerDAO’nun sabit parası ve Axie Infinity’nin oyna-kazan oyunundan Aave’nin borç verme platformuna kadar tüm Ethereum destekli uygulamalara doğrudan veya dolaylı olarak bağlı daha büyük bir meta veri aktarımı deneyiminin parçası haline gelmiştir.
Blok zincirler, birlikte çalışabilirlik ve dijital sahiplik bulmacasının büyük bir parçasını çözerek metaverse ekonomisini ve metaverse deneyimlerini kolaylaştırabilen ortak ekosistemlerdir. Bununla birlikte, blok zinciri ekosisteminin kendi içinde, bireysel blok zincirlerinin birbirleriyle doğrudan iletişim kuramadığı parçalanma da vardır. Yapışkan bir meta veri tabanı oluşturmak için blok zincirlerini birbirine ve merkezi sosyal medya platformlarına, video oyun şirketlerine ve daha fazlasına bağlayan bir altyapı olması gereklidir.
Metaverse’de Merkezi Olmayan Oracle Ağlarının Rolü
Blok zincirler mevcut meta-oda alternatifinden daha fazla bağlantı sunarken, son derece güvenli ancak bağlantısız ortamlar olarak işlev gördükleri için parçalanmış ekosistemler sorununu kendi başlarına çözemezler ve bu durum, boşluğu kapatmak için güvenli oracle’lara ihtiyaç duyulmasına neden olur.
Chainlink gibi merkezi olmayan oracle ağları , blok zincirlerinin ve bunların üzerine inşa edilen akıllı sözleşmelerin , blok zincir ağlarının dışında var olan gerçek dünya verileri ve hizmetleri ile güvenli bir şekilde etkileşime girmesini sağlar. Chainlink aracılığıyla blok zincirler, birbirleriyle ve meta veri tabanı deneyimlerini şeffaf, güvenli ve verimli bir şekilde destekleyen geleneksel sistemlerle iletişim kurabilirler.
Özünde blok zincirinden bağımsız olan Chainlink, şu anda endüstri genelinde önde gelen blok zincirleri için zincir dışı veri ve merkezi olmayan zincir dışı hesaplama sağlamak için evrensel bir çerçeve olarak hizmet ediyor. Bunlar, blok zinciri birlikte çalışabilirliği ve metaverse için kritik öneme sahip hizmetler olup, aşağıdakiler gibi işlevsellik sağlar:
- Merkezi Olmayan Veri Beslemeleri — Metaverse ekonomisi, kullanıcının sahip olduğu değer transferlerini kolaylaştıracak ve borç verme, borç alma, sigorta ve daha fazlası gibi finansal araçları barındıracaktır.Chainlink Veri Akışları, oyun içi metaverse öğelerinin, ödüllerin ve daha fazlasının kullanıcının istediği blok zincirine transfer edilmesi gibi temel blok zincirlerinde pekiştirilecek önemli sonuçlar sağlayabilirken, Chainlink Fiyat Beslemeleri, blok zinciri tabanlı projelere sağlam ve güvenli fiyat verilerine erişim sağlar, bu da tüm metaverse ekonomisinin birbirinin başarısı üzerine inşa edilmesine yardımcı olur.
- Zincir Dışı Hesaplama — Chainlink VRF , metaverse uygulamalarına, oyna-kazan oyunları, çekilişler ve eşantiyonlar için kanıtlanabilir derecede adil, güveni en aza indirilmiş bir rasgele sayı üreteci sunar. Chainlink Keepers, blok zinciri projelerinin kritik hizmetleri otomatikleştirmesine ve merkezi veya merkezi olmayan tüm sistemler arasında gerçekten özerk süreçler oluşturmasına yardımcı olur.
- Çapraz Zincir Bağlantısı — Çapraz Zincir Birlikte Çalışabilirlik Protokolü (CCIP), herhangi bir blok zinciri tabanlı projenin diğer zincirlerle kolayca bağlantı kurmasını sağlayan küresel bir standarttır. Güvenli çapraz zincir bağlantısıyla, metaverse, farklı kullanım durumları için optimize edilmiş birden fazla blok zincirini kapsayabilir ve herhangi bir kullanıcı için kolayca geçilebilen verimli birçok zincirli ekosistem sunar.
Metaverse bugün yaşadığımız dünyaya benziyor olsaydı şayet, bireysel şirketler ve merkezi metaverse ortamları şehirler olurdu, blok zincirler ülkeler olurdu ve Chainlink hepsini güvenli, güvenilir ve merkezi olmayan bir şekilde birbirine bağlayan altyapı olurdu. :)
Örneğin ana oyuncuların hem gerçek dünyada hem de çevrimiçi olarak metaverse’e girmek için Meta’nın VR başlığı ve Microsoft’un HoloLens’i olduğu, blok zincirlerin, kullanıcıya ait dijital ürünleri güvence altına alan ve birleşik sanal ortamları güçlendiren temel bir merkezi olmayan yapı olarak hizmet ettiği gelecekteki bir metaverse düşünün.
Chainlink, her üç teknoloji için de güvenli bir bağlantı noktası olarak hizmet verebilir ve IoT cihazları , blok zincirleri ve merkezi metaverse uygulamaları arasında güveni en aza indirilmiş bir şekilde değer ve bilgi aktarımlarını güvenli bir şekilde kolaylaştırır . Spor sonuçları ve hava durumu okumaları gibi gerçek dünya verilerinden metavers ile ilgili olaylara kadar Chainlink, gerçek dünya ve çevrimiçi deneyimleri birbirine bağlamak için güveni en aza indirilmiş bir altyapı görevi görür ve sürükleyici meta verisi karşılaşmalarıyla sonuçlanır.
Metaverse geliştikçe, Chainlink’in zincir dışı varlıklar ve blok zincirler arasında güveni en aza indirilmiş bağlantılar sağlama yeteneği, metaverse ilgili tüm platformları, gerçek dünya deneyimlerini ve daha fazlasını sorunsuz bir şekilde birleştiren birlikte çalışabilir ve tam entegre bir metaverse yardımcı olacaktır.
Metaverse Geliyor!
Geçtiğimiz birkaç yıl içinde, Metaverse, çeşitli kurgu parçalarında tasavvur edilen fantastik bir gelecekten, yeni bir gelişme aşamasında da olsa gerçekten var olan somut bir gerçekliğe geçiş yapmış durumda. Bir sonraki sürükleyici metaverse uygulamalarının hayata geçmesi için ortam hazırlandı ve bunların arkasındaki temel teknolojiler istikrarlı bir şekilde ilerlemeye devam ediyor.
Snow Crash ve Matrix’te tasvir edilenler gibi distopik bir gerçeklik mi yoksa Ready Player One gibi retro referanslarla dolu oyunlaştırılmış bir sanal dünya mı göreceğimizi söylemek imkansız.(en azından şu an için) Belki de metaverse, henüz hayal etmediğimiz bir şekilde şekillenecek. Metaverse’nin gelecekteki durumu hala değişim içindeyken, ademi merkeziyetçilik, daldırma ve bağlanabilirlik ile tanımlanan, kullanıcıya ait bir dijital evren inşa etmek inşaatçılara, yaratıcılara, kullanıcılara ve vizyonerlere kalmıştır. :)
Chainlink ekosisteminde düzenlediğimiz etkinliklerden haberdar olmak için Meetup sayfamıza kaydolabilir, Telegram grubuna girebilir, Twitter’dan takip edebilir diğer makalelere de burdan göz atabilirsiniz.
Nasıl ulaşacağınızı biliyorsunuz! Görüşmek üzere :)
