De Rode Loper voor fietsers is weggegooid geld
De rode blooper
Omdat de Turnhoutsebaan ‘te gevaarlijk is voor fietsers’ zal in 2015 de stad Antwerpen 370.000 euro uitgeven aan een parallelle route. Niet zomaar een route, maar een ‘Rode Loper’ voor fietsers: 1,5 kilometer fietsstraat, een strook rode asfalt kronkelend door de smalle straatjes van Borgerhout, met overal voorrang voor fietsers. Dat klinkt beter dan wat het is. Wie fietst door de straten waar de Rode Loper zal worden uitgerold, vraagt zich al gauw af of dit geen weggegooid geld is en of het niet op een rode blooper zal uitdraaien.
De Turnhoutsebaan in Borgerhout is een 20 meter brede straat in Antwerpen die iedereen, ongeacht welk vervoersmiddel, als in- en uitvalsweg gebruikt. Gevolg: het is een van de gevaarlijkste straten van de stad waar tram en bus vrij baan hebben en voor de rest auto’s de baas zijn. Stappende en trappende weggebruikers worden weggedrumd. Voor voetgangers is er nog wel het smalle voetpad waar ze relatief veilig zijn maar fietsers moeten laveren tussen afremmende en optrekkende auto’s, langs dubbel geparkeerde bestelwagens en voorbijsjezende bussen en trams. Dat leidt tot ongelukken: kleintjes, grote en hele grote die fataal aflopen en de kranten en zenders halen. Een oplossing is niet eenvoudig, vooral niet omdat de vorige besturen verkeerde keuzes hebben gemaakt op de Turnhoutsebaan en het huidige geen keuzes maakt. Hun visie is: iedereen moet de vrijheid hebben om te kiezen, zonder onderscheid of het nu de auto, de tram, de bus, de fiets of te voet is. Dat is een mooi principe, maar in de stad is de ruimte beperkt en zowel plaats maken voor de auto, als voor het openbaar vervoer en de kwestbaardere weggebruikers is kiezen voor alles en dus tegelijk voor niks. Resultaat op de Turnhoutsebaan: de sterken, het gemotoriseerd en veilig voor zichzelf-verkeer, winnen. De kwetsbaren, voetgangers en vooral fietsers, verliezen.
“Onmogelijk”
Schepen van Mobiliteit Koen Kennis (N-VA) liet zich al in april 2014 uit over de onveilige situatie op de Turnhoutsebaan. Zoals de media het kopten — fietsers weren — klonk zijn uitleg nogal ongenuanceerd. Wat Kennis bedoelde was dat het te druk is voor fietsers op de Turnhoutsebaan, de weginrichting niet aan hen is aangepast en dat ze beter parallele straten zouden volgen. Fair enough. Zelfs al staat zo’n pleidooi gelijk aan kiezen voor de auto en het openbaar vervoer en niet voor de fiets — en dus geen vrijheid voor iedereen — … er valt iets voor te zeggen. Een route voor fietsers die én recht naar de stad loopt én veilig is én mooi is aangeduid. Andere oplossingen werden met dat idee gelijk aan de kant gezet. Op de Turnhoutsebaan, tussen de Statielei en de Kerkstraat, het fietspad doortrekken dat nu tussen die Kerkstraat en het Astridplein ligt? Onmogelijk. Daar zouden parkeerplaatsen voor moeten wijken en dat is no pasaran voor het stadsbestuur. Een laad- en los-zone in plaats van parkeerplaatsen is dus ook onmogelijk. Nochthans zou daarmee het grootste probleem op de Turnhoutsebaan kunnen opgelost worden. Nu moeten auto’s en fietsers voortdurend uitwijken naar de vrije bus- en trambaan waar bussen en trams die ‘vrije baan’ heel letterlijk nemen. Het aantal bussen beperken en de trams ondergronds brengen staat op de planning maar is nog niet voor direct. Onmogelijk daar op te wachten. Onmogelijk ook om intussen bussen, trams en auto’s wat minder snel te laten rijden. Zelfs al staan ze uiteindelijk toch allemaal stil in de flessenhalzen aan het begin en einde van de Turnhoutsebaan. Dan zou burgemeester Bart De Wever (N-VA) nog liever een verhoogde bedding — in de praktijk betonnen blokken — langs de busbaan zien. Al was dat maar een suggestietje zonder veel grond.
Parallelle routes
In oktober stippelden we, als de Fitsivist, al alternatieve routes uit langs de Turnhoutsebaan met de hulp van Google Maps en volgden ze met de fiets. Geen sinecure door de straatjes ten zuiden en ten noorden van de Turnhoutsebaan. Ook verre van ideaal, maar met wat kleine inspanningen zoals routebordjes en — aanwijzingen, een fietsbaar, veiliger en vlotter alternatief dan de Turnhoutsebaan. Tenminste als er een route Astridplein- Singel en een route Singel-Astridplein zou zijn want tegen de richting infietsen, het autoverkeer tegemoet, staat niet in de definitie van ‘echt veilig en vlot’.
Parallelle fietsstraat
Schepen van Mobiliteit Koen Kennis heeft echter een ander idee. Een fietsstraat van 1,5 kilometer, dwars door Borgerhout ten noorden van de Turnhoutsebaan. Met overal rode asfalt, afgezoomd met haaientanden om voorrang langs alle kanten voor fietsers af te dwingen. Kostprijs : 370.000 euro. Naam van het ding: de Rode Loper. Onderdeel van een groter fietsnetwerk in de stad en de districten dat later nog moet worden ingevuld en uitgewerkt. Kostprijs: voorlopig onbekend.
De Rode Loper
De Rode Loper als naam voor die route gebruiken is al even oneigenlijk als de naam fietsostrade voor een ‘aaneenschakeling van fietspaden, fietsstraten, fietswegen en jaagpaden’. Er zijn op de Rode Loper een 15-tal kruisingen en er moet zeven keer links of rechts worden afgeslagen. Op die kruisingen krijgen fietsers wel voorrang maar die voorrang als fietser ook nemen in Borgerhout blijft een risico. Zelfs al zullen fietsers er over rode asfalt rijden, afgezoomd aan de zijstraten met haaientanden en bordjes. Zelfs al heet het ‘fietsstraat’. Of de chauffeurs in Borgerhout daar allemaal veel rekening mee zullen houden. Tenzij er op elk hoek een politieagent staat misschien?
Het Rode Strookje
Groter probleem nog is dat de Rode Loper tweerichting wordt voor fietsers. Dat zou piccobello zijn, mochten auto’s er in elke richting geweerd worden. Dat is niet het geval. Vooral in die straten waar fietsers het autoverkeer tegemoet moeten en er dan langs, wordt de Rode Loper gereduceerd tot een Rood Strookje tussen geparkeerde en langsrijdende auto’s. Op fietsstraten worden automobilisten ook geacht achter fietsers te blijven. Inhalen voor auto’s verboden! In Borgerhout? In Zurenborg noemen ze zo’n fietsstraat in ieder geval al ‘een doekje voor het bloeden’ dat ‘een vals gevoel van veiligheid’ geeft.
De test
Wij reden als fitsivist de Rode Loper af, vertrekkende van de Singel richting centrum. Toegegeven, dat is de minst gunstige richting wegens de ene na de andere enkelrichting voor auto’s en dus veel tegemoet komend verkeer. De omgekeerde richting, komende van het centrum richting Singel is veel gunstiger en op een paar details na ideaal. Ook zonder dat het een fietsstraat zou zijn die 370.000 euro kost en waar fietsers overal en altijd voorrang hebben.
Vals gevoel van veiligheid?
Als fietser hoef ik niet persé de rode loper uitgerold te krijgen en 1,5 kilometer fietsstraat te krijgen die 370.000 euro kost. Zo’n rode strook asfalt met haaientanden omzoomd, geeft een vals gevoel van veiligheid voor de fietser en zorgt voor nog meer frustraties bij automobilisten. Waarom zou in een wijk met gemengd verkeer plots de fietser voorrang op alles en iedereen moeten krijgen en de auto voorrang moeten geven terwijl er verder overal voorrang van rechts geldt. Gaat die automobilist — niet allemaal natuurlijk — dan niet vinden dat hij in al die andere straten dan voorrang op alles en iedereen heeft? Of gewoon de voorrang die fietsers hebben op de Rode Loper negeren? Alsof ze zich gaan tegenhouden door wat haaientanden en een rode strook. Nu laten ze — niet allemaal natuurlijk — zich ook niet tegenhouden op kruispunten waar zebrapaden en volle lijnen liggen uitgestald. Waarom zouden er ook per sé fietsstraten moeten komen waar auto’s niet mogen inhalen? Volgens de wegcode (art.40ter) mogen ze dat nu in de meeste gevallen ook niet in de straten van Borgerhout waar de Rode Loper over zou lopen, aangezien ze minstens een afstand van 1 meter tussen hun auto en de fietser moeten laten. Er is in de Borgerhoutse straatjes zelden een meter ruimte tussen fietsers en inhalende auto’s. En ze halen toch in. In een fietsstraat niet dan? En o wee, als je nu als fietsers naast mekaar durft te rijden en niet opzij gaat voor achterliggend autoverkeer. Dat wordt in Borgerhout zelden gepikt terwijl fietsers daar binnen de bebouwde volgens de wegcode wel het recht toe hebben. Dat fietsers dat recht op een fietsstraat nog meer opeisen is evident. Maar of de automobilisten dat evident zouden vinden? Ze moeten eerst al weten wat een fietsstraat is en wat het betekent. Afgaande op de ervaring in Zurenborg is de kennis daaromtrent beperkt tot onbestaande.
Realistischer alternatief
Terwijl het eigenlijk simpel is. Twee aangeduide routes. Meer niet. Zonder speciale privileges voor fietsers. Door Borgerhout. Zowel ten noorden als ten zuiden van de Turnhoutsebaan en niet tegen de richting in. En de Turnhoutsebaan zelf veiliger maken. Met meer plaats voor de fietsers. Met los- en laadzones in plaats van parkeerplaatsen. Met minder bussen en meer ondergrondse trams zoals voorzien in de plannen. En in afwachting daarvan die bussen, trams en auto’s trager laten rijden. Dat zou een realistisch en eerlijker alternatief zijn. En dan is er ook geld over om andere straten rond de Turnhoutsebaan veiliger en beter te maken voor fietsers. Misschien toch nog eens over nadenken?
