Kuantum Teknolojileri — Yakın Dönemli Gelişmeler — Ekim 2019
Daha önce Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayı yazılarıyla başladığımız aylık gelişmeler yazı dizisini sürdürüyoruz. Burada paylaşılmasını istediğiniz, gözümüzden kaçan gelişmeler için aşağıdaki adreslerden bize ulaşabilirsiniz.
Twitter: @KuantumTurkiye
E-mail: qusoft.tr@gmail.com
Websitesi: QTurkey
Türkiye
Ekim ayı kuantum teknolojileri açısından küresel olarak oldukça aktif bir aydı. Ancak dünyadaki gelişmelere geçmeden önce yine her ay olduğu gibi Türkiye’de bu alanda yaşananları kaleme alarak başlayalım.
Öncelikle, alanda aktif olup da bir ihtimal halen denk gelememiş olanlar için 8–11 Kasım’da Gebze’de TÜBİTAK Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü (TBAE) tarafından düzenlenecek olan “Quantum Frontiers of Technology” çalıştayını duyurmak istiyoruz. Son başvuru tarihi 4 Kasım olan bu çalıştayın amacı alanla aktif olarak uğraşan uzmanları, araştırmacıları ve lisansüstü öğrencileri bir araya getirmek.
Ankara Üniversitesindeyse geçtiğimiz gün Aharonov-Bohm etkisi üzerine bir çalıştay düzenlendi. Kuantum etkilerin anlaşılmasının ve kontrol altına alınabilmesinin teknolojik açıdan etkileri büyük, bu nedenle böylesi çalıştaylar ulusal düzeyde oldukça önem arz ediyor.
Ekim ayında QTurkey cephesinde de birkaç gelişme yaşadık. Öncelikle 4–6 Ekim tarihleri arasında Kadıköy Belediyesinin desteğiyle IDEA Kadıköy’de yine 3-günlük “Kuantum Programlamaya Giriş Atölyesi” eğitimi verildi. Etkinlikte ayrıca Boğaziçi Üniversitesinden Burçin Ünlü, Sabancı Üniversitesinden Zafer Gedik, İTÜ’den Deniz Türkpençe ve hem Boğaziçi hem de İstanbul Şehir Üniversitesinde eğitmenlik yapan Şaban Dalaman hocalarımız sunum verdiler.
Zafer hocanın sunumunda alınmış çekime de aşağıdan ulaşabilirsiniz. (Link)
Hala düzenlemekte olduğumuz ve başvurularını 25 Aralık’a kadar uzattığımız hikaye yarışmasını (ve biraz da kendimizi) tanıtmak için Bilimma platformuna bir söyleşi verdik (kendilerine tekrar teşekkür ederiz).
- Ankara’da düzenlenen ‘Kitlesel Gözetim 2019 Konferansı’nda “Kuantum Teknolojileri ve Devletler” başlıklı küçük bir atölye çalışması yaptık. Burada kuantum teknolojilerinin kitlesem gözetim alanında doğurduğu şifre kırma, ucuza üstel hızlı bilgisayım yapabilme gibi olasılıklar üzerine konuştuk.
- Kurucu üyelerimizden Dr. Özlem Salehi Köken IBM’in ‘Qiskit Advocate’ programına kabul edildi.
- Twitter adresimiz 2000 takipçiyi geçti. Kuantum için küçük bizim için büyük bir adım!
Google’ın kuantum üstünlük meselesi sayesinde Türkiye’de medya da bu konulara merak salmaya başladı. Bunun kaliteli bir örneği olarak da Habertürk akşam haberlerinde İTÜ’den Dr. Deniz Türkpençe’yi konuk edip güzel bir program yaptılar.
Ayrıca Nişantaşı Üniversitesi sayesinde Türkiye’de kurumlarda kuantumun olduğunun ispatlandığını öğrendik! Bu çalışmanın sosyal medyada dolaşıma girmesiyle aslında söz konusu kuantum gibi bir alan olunca farkındalığın önemini tekrar hatırlamamız gerektiğini gördük (konuyla ilgili eski de olsa ‘Kuantum Teknolojilerinde Ticarileşme ve Türkiye’de Farkındalık Problemi’ yazımıza bakabilirsiniz).
Son olarak da başvurulara açtığımız gelecek etkinliği buradan duyurabiliriz. 6–7–8 Aralık’da Özyeğin Üniversitesinde düzenlenecek olan 3-günlük “Kuantum Programlamaya Giriş Atölyesi” etkinliğimiz. Başvurular açılmış durumda, detaylı bilgi için; ej.uz/qutr_ozyegin
Dünya
Elbette ki en büyük haber Google’ın 23 Ekim’de Nature’da yayınlanan “Quantum supremacy using a programmable superconducting processor” başlıklı makalesiydi. Bu konudan hem Eylül bülteninde bahsetmiştik hem de üzerine “Kuantum Üstünlük Yarışı ve Rekabet Eden Teknolojiler” adlı bir yazı yazı yazdık, o nedenle daha da derine girmeyeceğiz. Yalnızca aşağıya Google’ın kendi hesaplarından yayınladıkları “Demonstrating Quantum Supremacy” videosunu bırakıyoruz.
Bizim için önemli sayılabilecek bir diğer gelişmeyse Eylül ayında gerçekleşmiş olan Qiskit Camp Europe 2019'un yaygınlaştırma çalışmalarının başlamış olması. Qiskit’in kendi Medium hesaplarından yayınladıkları “Recap: 2019 Qiskit Camp Europe” başlıklı yazıda ödül alan projeler, geliştirmeler, oyunlar ve daha nice kaynağa erişmenin yolları gösteriliyor.
Bunun yanında Ekim ayında Avrupa’da kuantum teknolojileriyle alakalı gerçekleşen en önemli etkinliklerden birisi Helsinki’de 17–18 Ekim tarihlerinde gerçekleştirilen “Exploring and Making Quantum Technology” toplantısı oldu. Burada hem Kuantum Amiral Gemisi Programının geleceği ve alandaki gelişmeler konuşuldu, hem de Avrupa genelindeki hedefler ve amaçlar masaya yatırıldı. Bu etkinliğin videolarına buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıca etkinlik esnasında açılışı yapılan “Quantum Explorations” sergisi de yolu Helsinki’ye düşen herkes için Aalto Üniversitesinde görülmeye açık şekilde bekliyor (15 Kasım’a kadar).
Bir diğer önemli etkinlikse 2–3 Ekim tarihlerinde Avrupa Uzay Ajansı (ESA) merkezinde dördüncüsü yapılan ‘Uzayda Kuantum Teknolojileri Çalıştayı’ydı.
Daha önce adını sıkça duymuş olabileceğiniz D-Wave firmasıysa Avrupa’da ilk merkezini açma kararını duyurdu. Almanya’nın Jülich kentindeki JSC ile ortak açılacak olan merkezin 2020 ortalarında hizmete girmesi bekleniyor. Bu sayede annealing (hala ikna edici bir Türkçe terim ne yazık ki göremedim) temelli kuantum bilgisayım yolunu Avrupa’ya da bulmuş olacak.
Hollanda’da ise ‘Quantum Delta NL’ adı verilen Ulusal Kuantum Teknolojileri Yol Haritası duyuruldu. Bu kapsamda mevcut yatırımların üstüne eklemeler yapılarak Hollanda içi kuantum teknolojileri yatırımlarının senelik 100 milyon Euro’ya yükseltilmesi kararlaştırıldı.
Ayrıca okurların ilgisini çekebilecek bazı yazıları da aşağıda bulabilirsiniz;
- The Race to Commercially-Viable Quantum Computing Is a Marathon, Not a Sprint (Intel, 23 Ekim)
- Quantum USA Vs. Quantum China: The World’s Most Important Technology Race (Forbes, 10 Ekim)
Son olarak da, Nature’ın açık erişim dergisi olan Scientific Reports’un 11 Ekim tarihli “Editor’s choice: quantum computing” derlemesi akademik olarak konuyla ilgili okurlarımızın işine yarayabilir.
Bitirirken
Bu yazıları yazarken gözden kaçırdığımız veya kenara not edip sonra unuttuğumuz pek çok şey olabilir, lütfen yazının başındaki adreslerden bize hatırlatmaktan ve paylaşmaktan çekinmeyin.
Kuantum teknolojileri üzerine yazılarımız için;
Düzensiz Dergi olarak yeni içeriklerden haberdar olabileceğiniz bir e-posta bültenimiz var: Üye Olmak İçin Tıklayınız
