Kuantum Teknolojileri — Yakın Dönemli Gelişmeler — QTurkey (Sayı 2)
Bu yazı ilk olarak QTurkey adresinde 11.03.2020 tarihinde yayınlanmıştır.
Önceki sayılar için tıklayabilirsiniz:
2019: Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım (Türkiye)
2020: Şubat
Burada paylaşılmasını istediğiniz, gözümüzden kaçan gelişmeler için aşağıdaki adreslerden bize ulaşabilirsiniz.
Twitter: @KuantumTurkiye
E-mail: qusoft.tr@gmail.com
Websitesi: QTurkey
Türkiye
Şubat ve Mart ayının başı QTurkey için oldukça aktifti. İlk olarak 15 Şubatta Robert Kolejinin düzenlediği RC Makers etkinliğinde yerimizi aldık.
Sonrasındaysa 22–23 Şubat tarihlerinde Ankara’da TED Üniversitesinde Uygulamalı Veri Bilimi Merkezinin (CADS TEDU) ev sahipliğinde sekizinci kuantum programlamaya giriş atölyemizi düzenledik.
Bunu takiben Mart ayında, kadınlar gününe binaen QWomen Türkiye’nin etkinliklerine başlama kararı aldık. QWorld girişiminin altındaki bağımsız bir kol olarak QWomen ilk olarak Letonya’da 2018'de RigaTechGirls ortaklaşa etkinliğiyle başlamıştı. QTurkey içindeyse şu an QWomen@İstanbul ve QWomen@Ankara olmak üzere iki yerel girişim bulunuyor.
7 Mart’ta ODTÜ Teknokent CoZone tesislerinin desteğiyle QTalks etkinliği düzenledik. Bu etkinlik hem genel bir tanışma, hem de geleceğe dair bazı planların katılımcılarla paylaşılması amaçlı gerçekleştirildi. Eş zamanlı olarak İstanbul’da Prisync’in desteğiyle 7–8 Mart tarihlerinde kadın eğitmenler ve mentorlar tarafından kadın katılımcılara yönelik bir kuantum programlama atölyesi sürdürüldü.
Ayrıca 2 Mart’tan itibaren başlattığımız açık çağrıyla da kadın adaylar için eğitmen eğitimi programı geliştirme konusunda kamuoyu yoklaması yapmaya başladık. İlgili kişiler bize mail yoluyla ulaşabilirler (qusoft.tr@gmail.com).
12 Mart tarihindeyse Dr. Özlem Salehi Köken hocamızın Marmara Üniversitesinde kuantum hesaplama başlıklı konuşması olacaktır.
Son olarak da, 2040 yarışmamızda ilk beşe giren hikayeler Bilimma sayfalarından yeni okurlarla buluştu.
Yeni Dünya — Arife Ceylan Üstün
Kuantum Kararlar — Mehmet Ali Kaynak
Kurtarıcı — Şehnaz Dule
Gelecekte Sıradan Bir Kuantum Gün — Ozan Kırıcı
Dehânın İzinde — Yakup Parlayıcı
Elbette QTurkey dışında da gelişmeler yaşanıyor. Mustafa Gündoğan ve Emre Sevinç tarafından hayata geçirilen Kuantum Cart Curt podcastinin ikinci bölümü yayınlandı. Hem modern fiziğin tarihini ve kuantumun kuramının gelişimini, hem de kuantum bilgisayım alanındaki mevcut gelişmelerin ticari bağlamda nereye oturduğunu görmek açısından oldukça kaliteli ve başarılı bir bölüm olmuş. Herkese tavsiye edilir.
Şaban Dalaman hocamız da Marmara Üniversitesinde kuantum makine öğrenmesi üzerine konuştu. “Kuantum Yapay Zeka” gibi kavramların hızla popülerleşmeye başlayacağı şu noktada özellikle bu işlerle teknik olarak uğraşması gerekecek kitleleri bilgilendirmek önemli. Bu nedenle Şaban hocanın değerli çalışmalarını da takip edebilirsiniz (kendisinin IDEA Kadıköy etkinliğimiz kapsamında yaptığı konuşmaya buradan ulaşabilirsiniz).
Son olarak da, Cem Say hocamızın HBT’ye verdiği bir röportaja vurgu yaparak bitirelim. Kendisi Türkiye’de kuramsal bilgisayar bilimi çalışan sayılı akademisyenlerden birisi, ayrıca kuantum bilgisayım kuramına bilgisayar bilimcisi gözüyle bakan pek çok da çalışma yapmış ve öğrenci yetiştirmiş bulunuyor. Bu yazıda bahsettiği Abuzer Yakaryılmaz ise bizim için manidar bir isim, çünkü kendisi QWorld’ün kurucu üyesi ve ilk koordinatörü!
Ek olarak da Yıldız Teknik Üniversitesinde 10–11–12 Nisan 2020 tarihlerinde düzenleyeceğimiz etkinliğin kayıtları açılmış bulunmakta. Tüm ilgilileri başvurmaya davet ediyoruz: http://ej.uz/qturkey_yildiz
Dünya
Türkiye’de eğitim faaliyetleri sürerken dünyada da oldukça önemli gelişmelerin yaşandığına vurgu yapmakta fayda var.
Geçen sayımızda Rusya ve Hindistan’ın ulusal girişim duyurularından bahsetmiştik. Bu sayıya da UKNQT (Birleşik Krallık Ulusal Kuantum Teknolojileri) Programının bir duyurusuyla başlayalım. Programın ikinci fazı için merkezlerin yönetimleri oluşturulmaya başlandı. 10 yıla yayılmış ve toplam 1 milyar Sterlin boyutuna ulaşması hedeflenen UKNQT yatırımları sayesinde İngiltere’nin kuantum teknolojilerinde Brexit’e rağmen ciddi bir oyuncu olacağı garanti gibi görünüyor (UK national quantum technology programme).
3 Mart’ta Honeywell yaptığı bir duyuruda (ve arxiv’a koydukları bir makalede) Google ve IBM’in süperiletken cihazlarından daha güçlü bir kuantum bilgisayar üretme yolunda olduklarını açıkladılar. Daha önce kuantum bilgisayarların donanımsal özelliklerine dair Dr. Kutlu Kutluer tarafından yazılmış olan “Kuantum bilgisayar nedir, nasıl çalışır ve nasıl yapılır?” yazısını okuyanların da hatırlayacağı üzere mevcut rekabet eden firmalar arasında IBM, Google, Rigetti gibi büyükler süperiletken cihazları geliştirme yolunu seçmişken Honeywell iyon tuzaklı donanımın geleceğini daha parlak görerek yatırımını oraya yapmıştı. Konuya dair keyifli bir bilgisel için buraya, MIT Tech Review makalesi içinse buraya tıklayabilirsiniz.
Alandaki bir diğer önemli gelişmeyse Google’ın Cirq diliyle entegre olan kuantum makine öğrenmesi kütüphanesini (library) herkese açık şekilde paylaşması. Ayrıca 11 Mart tarihinde de sanal ortamda konuyla ilgili daha detaylı paylaşımlar olacak, ilgilenenler buradan gerekli sayfaya erişebilirler.
Dünyadaki gelişmelerden bahsederken akademik iki makaleye de dikkat çekelim. Kuantum anahtar dağıtımı üzerine olan aşağıdaki makale Çin’de ‘kuantumun babası’ olarak adlandırılan Jian-Wei Pan’ın ekibinden.
İkinci makaleyse Google’ın kuantum bilgisayarını yapan ekibin lideri John Martinis’ten. Konuyla akademik olarak ilgilenenlerin gözünden kaçtıysa diye buradan hatırlatmak istedik.
Son olarak da yazımızı Corona’nın küresel bilime etkisine değinerek bitirelim. APS (Amerikan Fizik Derneği) Denver etkinliğinin Coronavirüs endişesiyle iki gün kala iptal edilmesi bir yana dursun Avrupa’dan üst üste neredeyse her şeyin iptali haberleri geliyor. Hatta Türkiye’de TBAE’nin düzenleyeceği ve geçen sayımızda değindiğimiz School on Quantum Photonics de iptal edilmiş durumda. Bunun pozitif olası bir etkisiyse bilim camiasından gelen güçlü bir ‘çevrimiçi konferans’ baskısı yaratmış olması. Yavaş yavaş artık büyük konferansların online ortama taşınmasına ve (en azından izleyici olarak) herkese açık hale gelmesine Coronavirüs sayesinde şahit olmaya başlayabiliriz gibi duruyor.
Bitirirken
Bu yazıları yazarken gözden kaçırdığımız veya kenara not edip sonra unuttuğumuz pek çok şey olabilir, lütfen yazının başındaki adreslerden bize hatırlatmaktan ve paylaşmaktan çekinmeyin.
Bilimsel etkinlikler ve özel alanlarla ilgili merak ettikleriniz gibi konuları konuşmak isteyenleriniz içinse Slack kanalımız açıktır. Katılmak isteyenler:
Ayrıca QTurkey olarak hazırladığımız bültenleri ve etkinlik duyurularımızı almak için aşağıdaki linkten mail listemize üye olabilirsiniz:
Son olarak da Twitter’da takipçi sayımızın 3500 olması Türkiye ve genel kuantum camiası için küçük ancak bizim için büyük ve anlamlı bir adım, paylaşımlarımızı geniş kitlelere ulaştımamıza yardımcı olan herkese teşekkür ederiz.
Kuantum teknolojileri üzerine yazılarımız için;
Düzensiz Dergi olarak yeni içeriklerden haberdar olabileceğiniz bir e-posta bültenimiz var: Üye Olmak İçin Tıklayınız
