Wees je eigen school
In de serie ‘Changing Jobs’ voor Fontanel — deel 2 van 4
Geschreven voor Fontanel in de serie Changing Jobs. Eindredactie: Rens Peters.
Barbapapa worden door te doen (en al die doe-momenten en wat je ervan hebt geleerd vormen tot een dikke, makkelijk aanpassende Barbapapa-vormige-spekkoek) helpt je enorm, hoe de jobs ook changen. Wat kun je nog meer doen? Simpel: wees je eigen school.
Ik heb mijn academie niet afgemaakt. Ik ben een drop-out. Dus formeel ben ik niks, of ik ben wat de omgeving verlangt wat de rol is die ik vervul. Op zich niet zo spannend allemaal, ik heb alleen mijn afstudeerproject niet gedaan. En, kennis, dat wat je hebt geleerd, komt niet pas beschikbaar wanneer je een diploma ontvangt. Naast mijn tijd op de academie werkte ik al voor mezelf en leerde daar geen theorie, maar hoe het echt allemaal ging. Hoe je door ideeën en skills te mixen — dat te vatten in veelal vorm — geld kon verdienen. Een ideale mix wel, want hoe je jezelf in de markt kunt verwaarden was/is vaak geen onderdeel van het curriculum. Hoe dat leidt tot lastige situaties, kun je zien in ‘Alles wat we wilden’, een documentaire van Sarah Mathilde Domogala uit 2010, over jonge ambitieuze mensen en de tol die ze achter de schermen betalen voor een schijnbaar perfect en succesvol leven.
De beschikking hebben over een academie is ook te gek. Een plek die ik meer zag als een goed geoutilleerde werkplaats, waar ik met gelijkgestemden, machines, materialen en experts dingen kon uitproberen. Dus niet een plek die van mij vraagt om opdrachten te maken, ‘huiswerk’ enzovoorts, maar een plek die mij kan ondersteunen in het vormgeven van mijn gedachten en ideeën. Daardoor had ik achteraf gezien al snel een soort van werkhouding: spelen en werken. Waarbij natuurlijk het ideaal is dat die twee naadloos overlopen of te verwisselen zijn. Maar spelen vergt ook ruimte in geld en tijd. Werken kost ook tijd, maar levert geld op waarmee je vervolgens weer kunt spelen.
Van work & play naar work & pay
Door te spelen verken je, probeer je, experimenteer je, ontdek je nieuwe dingen, nieuwe mogelijkheden, leer je meer over jezelf, ontmoet je nieuwe mensen. En dan is het oké als iets niet helemaal lukt, dat het imperfect is, onaf of tijdelijk. Dat hoort erbij. In werk zijn de verwachtingen anders. Dan wordt verwacht dat je je kennis, vaardigheden en tijd maximaal inzet om te komen tot de best mogelijke oplossingen binnen gestelde kaders, zoals tijd, budget en de context van je klant, of die van je klant zijn klanten. In spelen is de ruimte maximaal, in werk wordt die beperkt.
In spelen is de ruimte maximaal, in werk wordt die beperkt.
Ik heb daarom altijd naast mijn work, projecten die play zijn. Zo was dat in de periode 1999–2005 een collaborative creativity-project, waarin we achteraf bezien de steeds meer beschikbare technologische mogelijkheden aan het verkennen waren. Dat liep uit de hand tot 1000 ‘leden’ en optredens op poppodia, tv-programma’s en uiteindelijk Texelse Boys Playground op Lowlands, waar we experimenteerden met interactie, video, muziek en mobiele telefonie. Dat deden we midden op het festivalterrein, met alle 55.000 festivalbezoekers. Dat project droeg bij aan mijn profiel van creativiteit, innovatie etc.
Daarna verschoof de focus naar educatie, leren. Dat werd Project Dreamschool. Met daarin centraal vragen als: ‘Stel dat je onderwijs opnieuw vorm zou geven, hoe zou het er dan uitzien?’ Of: ‘Is een school een gebouw, en zo ja, hoe ziet dat er dan uit?’ Ondermeer omdat ik daar een praatje op LIFT Conference in Genève overhield, kreeg ik steeds meer het profiel van onderwijsvernieuwer mee. Dat bracht me naar Mexico en tot in allerlei projecten over onderwijsvernieuwing.
In werk gelden andere wetten. Daarin is de wens voorspelbaarheid.
Sinds 2012 vraag ik mensen hoe ze ruimte maken. Die film ik, en deel ik met mijn playful research project Happyplaces Project. Ik probeer met dat project antwoorden te vinden op die ene vraag, hoe je ruimte maakt. Daarbij denk je al snel aan een architect. Minder snel aan een wetenschapper die door onderzoek onze collectieve kennisruimte vergroot. Of een ontwerper die door de keuzes die hij maakt mensen betrekt of verschrikkelijk afstoot. De ruim 170 mensen die ik sindsdien gesproken heb, zijn mijn beste school tot nu toe.
Waarom is dat van belang? Simpel. In werk gelden andere wetten. Daarin is de wens voorspelbaarheid. Je krijgt sporadisch de opdracht: ‘Doe maar wat.’ Vaak deel je een idee voor iets nieuws aan de hand van bestaande voorbeelden, best practises, moodboards, Pinterest of wat bestaands dan ook. Of scrummen we voorspelbaar naar een resultaat. Houden klanten van. Door te spelen maak je je eigen bewijs. En dát kun je dan meenemen in een werk-context. Door te spelen wordt een idee iets bestaands, en daardoor een optie. En wordt dus, als je dat zorgvuldig doet, play mogelijk pay.
Wegnemen van schaarstes
Voor Happyplaces filmde ik Aernoud Bourdrez, advocaat. Hij heeft als een van zijn missies om zoveel mogelijk de schaarste te reduceren:
“Wat mij bezig houdt is dat je afhankelijk van de fase waarin je zit in het leven, er altijd een vorm van schaarste is. Maar die schaarste kun je toch zelf wegnemen, waardoor er ruimte ontstaat. Als student heb je schaarste aan geld, en heb je zeeën aan tijd. In die zin heb je heel veel ruimte. En als je dan gaat werken, heb je minder schaarste op het gebied van geld, maar dan plotseling heb je weinig tijd.”
Om daar vorm aan te geven, wil hij de 1:1 relatie tussen tijd en geld opheffen. Dus dat geld doorgaat, ook wanneer hij er geen tijd aan besteedt. Zijn boek draagt bij aan dat doel. Zodat hij meer tijd heeft om naast dat wat hij moet doen, hij ook kan doen wat hij wil doen. Omdat dát je beter maakt. Stefan Sagmeister, bekend ontwerper met een studio in New York, vertelde op TED hoe hij dat doet. Elke zeven jaar neemt hij een voorschot op zijn pensioen, door een jaar niet te werken en alleen eigen projecten te doen, het liefst op een plek waar hij zoveel mogelijk vreemd is.
Triviantjes verzamelen
Net zoals ik bij de academie keek wat die plek mij kon bieden, zo werkte ik ook bij uiteenlopende bureaus. De eerste was goed in de meer elitaire, culturele tech-gedreven designprojecten. Veel schreefletters en pastelkleuren, veel onderzoek en experiment. Veel geleerd, maar wat ik miste was meer communicatie en ook een andere esthetiek. Zelf ben ik vaak wat uitbundiger en informeler. De tweede was 100% prachtige communicatie maken. Mooie merken, impactvol werk maken. Niet altijd de wedstrijd om een complex probleem op te lossen, wel om mensen ultiem te verleiden in schoonheid. De volgende was veel groter en grotendeels technologiegedreven. Een heel andere dynamiek, meer werkend vanuit het oplossen van problemen en het toegankelijk maken van complexiteit.
Wees je eigen school. Dan maakt het niet zoveel uit hoe banen veranderen. Dan verander je net zo makkelijk mee.
Allemaal facetten van het ontwerp- en communicatievak, allemaal met eigen specialismen. Waarna ik dacht: eigenlijk zouden we betere spullen moeten maken waardoor al die communicatie overbodig is. Dat product het gewoon is. Dus daarom ben ik gaan werken bij een industrieel designbureau. Zo heb ik, met alle side projects op verschillende plekken mijn triviantjes verzameld. Vakmanschap geleerd in verschillende domeinen, zienswijzen, aanpakken en methoden.
Alles is leren. Zie het als spelen. In het spelen vind je manieren die werken. Wees je eigen school. Dan maakt het niet zoveel uit hoe banen veranderen. Dan verander je net zo makkelijk mee.
Thank you for taking the time to read the article and/or watch the video. I hope that you enjoyed it. If you did, don’t forget to hit the clap button (the icon of the hands below or on the left side of your screen) so I know I connected with you. Follow me here on Medium to automagically see new stories pop up on your Medium homepage. Or follow me on LinkedIn, I also share updates and stories there. Thank you for your support!
Lees ook het eerste deel uit deze serie: Barbapapa-ontwerpers
