Een melkchocoladepaaseitje in de wikkel van een pure
Iets na tienen klinkt het vrolijke Skype-geluidje door de kamer. Terwijl de vogels buiten fluiten en de zonnestralen door de ruiten naar binnen glinsteren, beweegt het pijlicoontje van de muis naar de knop om de oproep te beantwoorden. Het optimistische gezicht van de 21-jarige Frederick Vosters verschijnt op het scherm. “Vind je het erg als ik even wat yoghurt eet? Ik heb nog niet ontbeten!” roept hij met een Brabants accent.
Door Vincie van Kerkhof
Behendig gooit de jongen aan de andere kant van het scherm wat muesli in een kom met yoghurt. Door de maatregelen ter preventie van de verdere verspreiding van het nieuwe coronavirus is het helaas niet mogelijk om bij Frederick thuis af te spreken, maar gelukkig staat hij ook open voor een interview via de digitale weg.
‘Ik wist niet dat het een naam had’
Hij heeft een diepe stem en op het stukje huid tussen zijn neus en bovenlip is een klein snorretje te zien. Niets aan Frederick laat zien of merken dat hij net iets anders is dan andere mannen. Waar de meeste mannen geboren worden met een jongenslichaam, wordt Frederick geboren met het lichaam van een meisje.
Het duurt lang voordat hij erachter komt dat zijn genderidentiteit niet overeenkomt met zijn lichaam. “Het is niet dat ik in één keer erachter kwam. Het is meer dat ik eigenlijk mijn hele leven al tegen dingen aanliep en ik kon nooit goed plaatsen wat dat precies was. In het begin dacht ik: ik ben gewoon raar, dus het zal wel aan mij liggen. Nooit had ik gedacht: oh, dan zal ik wel transgender zijn. Ik stond daar niet bij stil en het was ook niet zo bekend. Het gevoel was er altijd wel, maar ik wist niet dat het een naam had.”
Het proces van bewustwording en acceptatie
Als kind wil hij met carnaval altijd een tijger, een piraat met baard of een tovenaar zijn, nooit een vrouwelijk karakter. Met Sinterklaas is hij jaloers op jongens van zijn leeftijd. “Zij kregen met Sinterklaas altijd een jongensspeelgoedje en ik niet. Ik vond vrouwelijke dingen nooit leuk. Ik wilde nooit van die typische, roze meisjeskleding aan. Die stomme sierrandjes die soms aan kleding zitten, vond ik altijd vreselijk.”
“Die stomme sierrandjes die soms aan kleding zitten, vond ik altijd vreselijk.”
Het kwartje valt pas echt als hij in de derde klas van de middelbare school zit. “Toen zag ik het televisieprogramma Hij is een Zij. Ik dacht bij mijzelf: hé, ik herken dit eigenlijk wel heel erg. Het voelde alsof het over mij ging en toen ben ik me er meer in gaan verdiepen. Sindsdien ben ik ieder seizoen gaan kijken.”
In eerste instantie wil hij niet geloven dat hij transgender is. “Je wil dat natuurlijk niet. Heel veel mensen zijn er negatief over, dus ik wilde geen transgender zijn. Ik wist niet wat ik ermee aan moest en heb het een beetje verdrongen. Op de middelbare school durfde ik het niet te vertellen, want daar heb je toch een soort reputatie. Ik was al niet per se iemand die geweldig populair was, dus dan zeg je niet zo snel iets riskants.”
Een nieuwe start
Het moment dat Frederick na de middelbare school naar de universiteit gaat, voelt voor hem als het perfecte moment voor een nieuwe start. “Toen ik naar de universiteit ging, dacht ik: misschien heb ik er nu wel ruimte voor om het te doen. Ik ben me nog meer gaan verdiepen in wat het precies is en wat ik eraan zou kunnen doen en ik dacht: ja, dit is toch wel echt wat ik wil. Ik was er heel veel mee bezig, herkende me er echt in en wilde in transitie gaan.”
Bij de seksuele voorlichting in groep 7 denkt Frederick al wel na over wanneer een transitie het makkelijkst plaats kan vinden. Hij weet dan zelf nog niet dat hij transgender is. “Het woord ‘ombouwen’ was vroeger nog bekender. Ik kan mij nog herinneren dat ik bij de voorlichting dacht van: ‘Hmm, het lijkt me eigenlijk wel fijn om van geslacht te wisselen en dan zou ik dat eigenlijk nu moeten doen.’ Veel mensen hadden destijds echter negatieve vooroordelen over transgenders, waardoor ik me van het begrip distantieerde. Ik wilde geen transgender zijn omdat ik niet bevooroordeeld wilde worden en probeerde de gevoelens te verdringen.
Op de universiteit komt hij in een groep terecht die heel fijn is en waar hij zich heel welkom voelt. “Ik dacht: oké, hier durf ik wel uit de kast te komen. Daar zag ik toch tegenop, want het is super eng om dat te moeten zeggen tegen iedereen. Ondanks dat wilde ik het zo persoonlijk mogelijk doen, dus ik heb ervoor gekozen om iedereen zo veel mogelijk face to face te benaderen met het verhaal.”
In zijn hoofd maakt hij een piramide van belangrijke mensen aan wie hij het allemaal moet vertellen. “Ik heb het eerst aan m’n moeder verteld, aan m’n vader en aan m’n broertje. Zo is dat steeds verder gegaan. Op de universiteit stond ik voor de klas om het te vertellen, want daar hebben we niet zulke grote groepen. Mijn familie heb ik een lang berichtje in de familieapp gestuurd. Mijn oma heeft twaalf kinderen, om overal persoonlijk langs te gaan is niet te doen.”
De tekst gaat verder na de video.
Uitgaan van het ergste, dan kan het alleen maar meevallen
Over het bericht dat Frederick naar zijn familieleden stuurt, heeft hij lang nagedacht. “Het is niet zo dat ik een e-mailtje geschreven heb en die naar iedereen verstuurd heb om er zo makkelijk mogelijk vanaf te komen. Ik ben echt bij mensen langs geweest, of heb ze thuis uitgenodigd. Het berichtje naar mijn familie was heel lang: er stond hetzelfde in als wat ik tegen iedereen persoonlijk heb verteld.”
Hij is bang dat mensen hem afwijzen en de relatie die ze met hem hebben, niet meer willen. “Eigenlijk hetzelfde als bij homo’s of lesbiennes die uit de kast komen. Dan zijn er soms ook mensen waarmee je een hele goede band hebt, die dan ineens zeggen: ‘Oh, maar als je dit bent, dan houd ik de boot af en dan wil ik niet meer met jou omgaan.’”
“Niemand keek er eigenijk van op dat ik met dat verhaal kwam.”
Voordat hij zijn verhaal doet, gaat hij van het ergste uit. “Dat is wel het slimste, want dan kan het alleen maar meevallen. Dat is een beetje mijn motto soms…” Hij kucht even: “Doemdenker!” Een brede glimlach verschijnt op zijn gezicht.
De reacties op zijn verhaal zijn over het algemeen heel positief. “Dat had ik ook wel gehoopt. Ik heb tegen iedereen gezegd: ‘ik wil even iets met je bespreken.’ Ik heb verteld dat ik al heel lang niet goed in mijn vel zit, dat ik me eigenlijk een man voelde en dat ik daar graag iets aan zou willen doen. Niemand keek er eigenlijk van op dat ik met dat verhaal aankwam.”
Nooit echt een meisje geweest
Frederick doet zijn verhaal bij zijn omgeving en alle puzzelstukjes vallen op hun plek. “Ik kan nu dingen verklaren die vroeger zijn voorgevallen en die nu heel logisch zijn. Mensen zeiden ook: ‘Je bent eigenlijk nooit een echt meisje geweest, vroeger had je altijd wel een petje op en liever jongenskleren aan.’ Ik hield ook echt niet van meisjesdingen.”
Ook zijn grootouders zijn heel positief. “Ik had verwacht dat ze het heel lastig zouden vinden, of het niet zouden snappen omdat ze uit een oudere generatie komen waarin transgenders nog heel onbekend waren. Maar zij zeiden gelijk: ‘We snappen het helemaal, je bent ons kleinkind en we willen jou niet kwijt. We accepteren jou zoals jij wilt zijn en we vinden het belangrijk dat jij gelukkig bent.’ Dat was wel heel fijn”, zucht hij en hij neemt nog een hap van zijn yoghurt.
‘Ben ik nou gek, of heeft iedereen dit?’
Wanneer hij aan anderen duidelijk wil maken wat genderdysforie inhoudt, gebruikt hij meestal de woordenboekbetekenis. “Dat is volgens mij: een gevoel van onbehagen met het biologische geslacht waarin de persoon geboren is. Dat is eigenlijk ook wel de makkelijkste manier om het uit te leggen, denk ik. Het omvat alles wel goed.”
Bij zijn coming-out gebruikt hij een metafoor om het uit te leggen. “Ik kwam uit de kast en vertelde dat ik een melkpaaseitje ben, in een pure verpakking. Het paaseitje heeft gewoon pech gehad dat hij in de verkeerde wikkel zit. Het paaseitje weet: ‘ik ben een melkpaaseitje’, want het is gewoon een melkpaaseitje, alleen ziet het er zo niet uit. Dat is heel lastig.”
“Het paaseitje heeft gewoon pech gehad dat hij in de verkeerde wikkel zit.”
Met de paaseitjesmetafoor is het volgens Frederick vooral voor anderen makkelijker te begrijpen. “Het gevoel dat ik heb, is ook enigszins te vergelijken met anorexia. Het is het gevoel dat je in de spiegel kijkt en denkt: dit ben ik niet. Het plaatje in je hoofd klopt niet met wat je ziet en voelt. Daardoor ga je jezelf afvragen: ben ik nou gek, of heeft iedereen dit?”
Iemand met anorexia heeft een verwrongen beeld van het eigen lichaam. Anorexiapatiënten zien het eigen lichaam veel dikker dan dat het eigenlijk is. “Daar heb ik ook last van, maar op een iets andere manier”, vertelt Frederick.
“Alle vrouwelijke dingen die ik van mijzelf zie, zie ik wanneer ik in de spiegel kijk extra groot. Niet letterlijk, maar al heb je een klein beetje wat rondere heupen dan zorgt de genderdysforie ervoor dat je super brede heupen ziet. Al heb je iets kleinere voeten, dan denk je meteen dat je echt vrouwenvoeten hebt.”
Vechten tegen jezelf
Doordat door de genderdysforie het eigen lichaam als vreemd wordt gezien, is het voor transgender mensen een gevecht om henzelf te kunnen accepteren. “Het is heel moeilijk om daar dan op een normale manier naar te kijken en het is heel moeilijk om daar mee om te gaan, omdat je constant geconfronteerd wordt met je eigen lichaam en met de onvrede die je tegenover dat lichaam hebt. Het is eigenlijk een constante innerlijke strijd die je hebt, je bent tegen jezelf aan het vechten en je kunt niet winnen.”
“Je bent tegen jezelf aan het vechten en je kunt niet winnen.”
Frederick wil zichzelf worden en meldt zich daarom in november 2017 bij de huisarts. Hij brengt een vrolijk gekleurde mok naar zijn lippen, neemt een slok en vertelt: “Daar heb ik gezegd dat ik graag een verwijzing naar het VUmc in Amsterdam wilde, want daar is de grootste polikliniek voor genderdysforie.”
Er is alleen één probleem: de wachtlijsten voor transgenderzorg worden steeds langer. “Na mijn verwijzing zou ik in eerste instantie anderhalf jaar op de wachtlijst moeten staan. Iets later kreeg ik een brief, met het bericht dat de wachtlijst nog langer was geworden en ik ervan uit kon gaan dat ik pas twee jaar later terecht zou kunnen voor een intake.”
Héél veel geluk
Frederick zucht diep. “Dan gebeurt er twee jaar niets. Dat kon ik echt niet hebben, want je hebt net de deur opengegooid met ‘dit ben ik!’ en dan wil je ook gelijk aan de slag. Het is heel moeilijk om dan nog te wachten. Ik heb toen het ziekenhuis gebeld en gevraagd of ik niet in mijn buurt een psycholoog kon zoeken, want dit was gewoon vreselijk.”
Van het Amsterdam UMC (voorheen VUmc) krijgt Frederick een aantal psychologen aangeraden. “Uiteindelijk ben ik terechtgekomen bij Joep Roeffen in Eindhoven, een psycholoog aangesloten bij het Genderteam Zuid-Nederland. Ik heb daar heel veel geluk gehad en ben in de zomervakantie in 2018 begonnen met gesprekken. Doordat Joep Roeffen aangesloten is bij het Genderteam Zuid-Nederland, heeft hij ervoor kunnen zorgen dat ik een verwijzing kreeg naar een endocrinoloog in het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven. Daar kon ik met de hormoonbehandeling beginnen.”
“Het is heel moeilijk om dan nog te wachten.”
Na de gesprekken in de zomervakantie van 2018, kan Frederick in januari 2019 beginnen met de eerste gel van het mannelijke hormoon testosteron. Het traject verloopt een stuk sneller dan verwacht. “Ik kreeg al testosteron op het moment dat ik van het Amsterdam UMC de oproep kreeg om voor een intake te komen. Maar vanuit Genderteam Zuid-Nederland werkten we al door naar de operatieplanning. Toen heb ik mij van de wachtlijst af laten halen, maar later bleek dat de geslachtsbevestigende operaties wel via het VUmc lopen.”
Geen omelet zonder gebroken eieren
De transitie van Frederick verloopt sneller dan normaal, maar niet zonder slag of stoot. “Ik dacht: ja kak, ik wil mijn intake bij het VUmc terug! Ze zeiden: ‘Dat kan niet meer, want we hebben je van de wachtlijst afgehaald.’ Ik vroeg wat ik dan kon doen om die afspraak terug te krijgen. Ze zeiden dat ik elke week kon bellen om te kijken of er een plek vrij was van mensen die afbelden.”
“Wat kan ik doen om die afspraak terug te krijgen?”
Een omelet kun je niet maken zonder eieren te breken, dus doet hij er alles aan om zijn afspraak terug te krijgen. “Ik heb heel veel telefoontjes en mailtjes gedaan. In die tijd verbleef ik vier maanden in de Duitse stad Münster en ik ben heel vaak heen en weer gereden om alles lopende te houden.”
De afstand van Münster naar Amsterdam is zo’n 250 kilometer. Daar doet Frederick met de auto ongeveer drie uur over. Een afspraak in Amsterdam levert dan zes uur reistijd op, maar hij heeft alles ervoor over. “Anders staat alles vier maanden stil. Nu is het allemaal heel goed en heel snel verlopen. Dat komt omdat ik én heel veel geluk heb gehad, én zelf overal achteraan ben gegaan”, vertelt hij trots. “Maar zonder de hulp van Joep Roeffen, Genderteam Zuid-Nederland en Gender Clinic had dit mij niet gelukt.”
Veel vreugde door de transitie
Inmiddels is hij al meer dan een jaar aan de testosteronhormonen en heeft hij zijn borstverwijderende operatie al achter de rug. “Ook bij de mastectomie — de borstoperatie -heb ik veel geluk gehad. Genderteam Zuid-Nederland was bezig met het creëren van een nieuwe weg voor patiënten die vanuit Genderteam Zuid-Nederland aan de borst geopereerd konden worden.”
In de zomervakantie van 2019 hoopt hij zijn mastectomieoperatie te hebben. “Dat is helaas niet gelukt. De Gender Clinic in Bosch en Duin had nog geen contracten met de zorgverzekeraars, wat het plannen van mijn operatie lastig maakte. Het was spannend of alles op tijd rondkwam. Uiteindelijk ben ik op 14 oktober 2019 in die kliniek in Bosch en Duin geopereerd.”
“Ik zie mijzelf veranderen en ik merk ook dat ik verander, dus daar ben ik blij mee.”
De genderdysforie is nog niet verdwenen. “Ik ben nog niet zover als ik wil zijn, want er komen natuurlijk nog meer operaties aan te pas en ik ben ook nog maar een jaar aan de hormonen. Er is al veel veranderd, dus de dysforie is voor een deel weg. Ik heb die borstoperatie gehad en ik heb een lagere stem, daar hoef ik me niet druk om te maken.”
Het transitietraject maakt Frederick blij. “Ik begin ook een beetje een baard te krijgen en dat helpt me heel erg om me wat zelfverzekerder te voelen. Over all is het wel al een stuk beter geworden. Ik zie mijzelf veranderen en ik merk ook dat ik verander, dus daar ben ik blij mee. Ik heb heel veel vreugde uit dit traject kunnen halen.”
Uitvinden wie je bent
Een lange tijd durft de jongen aan de andere kant van de internetverbinding niet uit de kast te komen als transgender. “Ik heb zelf nooit echt voordelen over transgenders gehad, want ik leer iemand liever eerst kennen en daarna pas besluit ik wat ik van die persoon vind. Omdat ik vroeger altijd hoorde dat transgender zijn raar is, dat het niet zo vaak voorkomt en dat alleen rare mensen dat ‘doen’, dacht ik dat dat klopte. Maar dat was niet mijn eigen mening.”
Hij zucht even en haalt diep adem. “Toen dacht ik wel van: als ik dat dan ben, hoor ik dan nog wel bij de rest? Of ben ik dan echt een buitenstaander? Ik voelde heel erg dat ik anders was, ik heb mijn hele leven het gevoel gehad van: ik ben anders, maar ik weet niet precies wat er aan de hand was.”
“Als ik dat dan ben, hoor ik dan nog wel bij de rest?”
Dat hij transgender is, blijft een lange tijd voor zowel hemzelf als voor zijn omgeving onbekend. “Juffen en meesters en familieleden hadden wel door dat er wat aan de hand was, maar konden niet vaststellen wat er precies was. Toen ik klein was, was er ook nog veel minder internet en sociale media. Ik wist niet beter dan wat ik van mijn omgeving hoorde en wat ik op TV zag.”
Frederick vindt het goed dat transgenders steeds meer aandacht krijgen. “Steeds meer mensen komen uit de kast. Het wordt steeds zichtbaarder en dat maakt het ook makkelijker voor mensen om uit te vogelen wat er met ze aan de hand is. Dat vond ik vroeger heel lastig, ik had geen rolmodel of ander persoon aan wie ik mij kon vasthouden of die ik als voorbeeld kan zien.”
Gezien worden, of onzichtbaar zijn
“Ik ga heel even mijn laptop aan de stroom hangen!” deelt Frederick mee en hij staat op van zijn stoel. Heel even verdwijnt de jongen met het donkergroene T-shirt met drie grote, witte letters uit beeld. De jongen wordt even onzichtbaar, maar zijn keuken wordt zichtbaar, de koelkast maar deels. Velletjes papier met magneten en post-its bedekken de koelkastdeur.
Veel transgender mensen in de Nederlandse maatschappij zijn onzichtbaar. Sommigen zijn deels zichtbaar, zoals de koelkastdeur. In bepaalde kringen, bij bepaalde mensen, zijn zij wel zichtbaar. Anderen zijn pas zichtbaar na een gebeurtenis, zoals de keuken nadat Frederick even wegloopt om de oplader van zijn laptop te pakken. Denk bijvoorbeeld aan Nikkie de Jager (NikkieTutorials), die pas zichtbaar wordt als transgender nadat zij het bekendmaakt omdat zij gechanteerd wordt.
Er zijn ook transgenders die wel heel zichtbaar zijn, zoals de transvrouw Caitlyn Jenner, een voormalig olympisch kampioen die op haar 65e uit de kast komt als transgender en sindsdien als rolmodel fungeert.
Transgenders zijn vandaag de dag minder onzichtbaar dan vroeger, maar er moet nog veel gebeuren om transgenders volledig te accepteren. “Er zijn nog steeds mensen die er negatief over zijn, die het niet snappen of die het belachelijk vinden. Mensen die zeggen: ‘het is een ziekte en daar moet iets aan gedaan worden.’ Ouders die hun transgender kinderen niet willen accepteren. Dat vind ik allemaal echt heel erg.”
Volwaardig man
Uit de enquête voor dit project blijkt dat ongeveer een op de vier Nederlanders vindt dat een transgender persoon nooit volwaardig iemand van het andere gender kan zijn. “Biologisch gezien klopt dat”, beaamt Frederick. “Het kan nooit zo zijn dat ik straks ooit zelf sperma zou kunnen maken, want daar heb ik de organen niet voor en die kan ik ook niet krijgen. Ze kunnen met operaties veel maken, maar niet alles. Dat is heel jammer, maar een feit. Dat betekent echter niet dat ik geen volwaardig man ben.”
Hij voegt toe: “Er zijn ook mannen die biologisch als man geboren zijn, dus met wel gewoon een penis en al die dingen, maar ook geen baard kunnen krijgen, problemen hebben met hun hormoonaanmaak of onvruchtbaar zijn. Waarom zouden die mannen dan wel volwaardig man zijn en ik bijvoorbeeld niet? Het klopt dat je niet helemaal kunt worden wat je had moeten zijn, maar ik vind dat je daar geen oordeel achter moet hangen over volwaardigheid.”
“Transgender zijn is geen keuze.”
Transgender zijn is geen keuze, transgender mensen kiezen er niet voor om een transitie te moeten doorstaan. “Heel veel mensen denken en praten erover alsof transgender zijn een keuze is en het alleen maar tussen je oren zit. Het is echt oprecht zo dat transgenders er niks aan kunnen doen en dat je ermee geboren wordt.”
Frederick valt even stil en denkt na. Dan vervolgt hij zijn verhaal: “Ik heb een onderzoek gelezen waarin stond dat de hersenen van transmannen overeenkomen met die van cis mannen [mannen die geboren worden met de geslachtskenmerken van een man, red.] en die van transvrouwen met die van cis vrouwen [vrouwen die geboren worden met de geslachtskenmerken van een vrouw, red.]. Je kunt er echt niets aan doen, het zit in je.”
Zijn optimistische gezicht betrekt een beetje. “Het is niet zo dat je als transgender verzint van: ik wil aandacht, dus ik ga zeggen dat ik liever een jongen ben en me dan veranderen in een jongen. Dat is niet zo. Het is heel jammer dat heel veel mensen dat denken en dan zeggen: ‘dat meisje wil een jongen zijn’, want dan klinkt het meteen alsof het niet serieus genomen wordt. Het is heel moeilijk om het juist te formuleren, maar mensen denken vooral aan het aspect van transitie en niet hoe het psychisch zit. Transgender mensen zijn ook gewoon, ze hebben alleen de pech dat ze niet in het goede lichaam zijn geboren.”
De tekst gaat verder na de afbeelding.
Een voorbeeld voor anderen
Dat het in sommige culturen niet is toegestaan om transgender te zijn, vindt Frederick heel erg. “Ik vind dat heel heftig en tegelijkertijd besef ik erdoor hoeveel geluk ik eigenlijk heb. Ik ben ook heel blij dat ik in Nederland leef, wat dat betreft. Nederland is ook wel een van de landen die goed tegenover transgenders staat. Er zijn heel lange wachtlijsten en dat is niet fijn, maar het is niet zo dat je alles zelf moet uitzoeken.”
Hij vindt het belangrijk dat andere transgender mensen snel ontdekken wie ze zijn. “Ik heb daar bijna twintig jaar over moeten doen, dat is heel vervelend. Als je met deze gevoelens worstelt: zoek hulp. Vogel voor jezelf uit wat je zou willen en hoe het voor jou is. Zoek informatie op, kijk filmpjes op YouTube. Er zijn genoeg mensen op sociale media die laten zien hoe hun traject gaat. Praat met een genderteam. En bovenal: je mag er gewoon zijn. Het maakt niet uit of je transgender bent, of man, of vrouw, of iets wat daar helemaal niet bij past. Iedereen is mens en verdient dezelfde dingen.”
“Je mag er gewoon zijn.”
Het voorbeeld wat hij vroeger miste, wil hij nu voor anderen zijn. “Ik sta ervoor open om mensen te helpen. Ik vind het belangrijk dat transgenders of mensen die zich anders voelen een voorbeeld hebben. Een aantal mensen die vragen hadden, hebben mij al een berichtje gestuurd via Instagram. Ik gun andere mensen om er geen twintig jaar over te doen om henzelf te ontdekken en daarom wil ik graag hun hand vastpakken om ze te helpen om henzelf te vinden en henzelf te accepteren. Dat kan soms echt het verschil maken.”
Om transgender zijn zichtbaarder te maken, heeft hij meegedaan aan de Youth Pride Ambassador-verkiezing. Hij heeft de finale behaald, maar heeft niet gewonnen. “Jammer. Maar het was wel heel leuk om mee te doen. Mensen zien dat ze niet de enige zijn en zijn blij met mijn hulp.”
Frederick haalt even adem. “Ik vind het leuk om mensen te zien groeien. Als ze mij via een berichtje laten weten: ‘oh ja, ik ben nu zo ver’, of ‘ik doe nu dit’, denk ik: ja, fijn! Vreugde van andere mensen maakt me altijd heel blij”, besluit de 21-jarige met een grote lach op zijn gezicht en fonkelende ogen.
Heb je vragen of opmerkingen over dit portret? Neem dan contact met mij op via vavkerkhof@student.che.nl. Voor meer informatie over dit onderwerp, bijvoorbeeld voor uitleg over de terminologie, verwijs ik je naar de explainer.
