Prototype 3 ‘RE-Connect’: in- en uitsluiting voor/met/door jongeren en systeem inzichtelijk en zichtbaar maken

Systeemblog RE-connect — 12 november 2015

Reisverhaal

Team RE-connect bestaat uit Paulien, Joris, Ruben en Timon. Naar aanleiding van de verhalen van jongeren in Nijmegen willen zij zich bezig houden met de vraag wat insluiting eigenlijk precies is, welk doel het dient en hoe je insluiting kunt bevorderen.

We hebben van meerdere jongeren gehoord dat ze de ervaren buiten ‘het systeem’ van bijvoorbeeld school of instanties te staan doordat ze er niet in passen of er door diverse omstandigheden buiten raken. Ook geven ze aan het systeem niet altijd te begrijpen en de weg er in kwijt raken waardoor ze zich langzaam steeds meer tussen wal en schip bevinden. Deze ‘disconnects’ zorgden nog al eens voor frustratie en weerstand bij de jongeren om vervolgens nog verder weg te raken van een positief toekomstperspectief. De relatie of match tussen organisaties en jongeren lijkt soms verstoord en zonder dit probleem verder te analyseren — want daarvoor is het veel te complex — zien we in de verhalen de wens om mee te doen met anderen, op een manier die ‘logisch’ is voor de jongere zelf.

De kloof tussen logica van de systeemwereld van organisaties en overheid en de logica van de leefwereld van jongeren is in sommige gevallen erg groot. Het grote doel van ons kleine subteampje is dan ook om alle jongeren in Nijmegen in te kunnen sluiten binnen onderwijs en welzijnsorganisaties in Nijmegen. Door de weg van de leefwereld naar de systeemwereld beter inzichtelijk en beloopbaar te maken, met name vanuit het perspectief van de jongeren die het gevoel hebben buiten het systeem te staan, hopen we dat insluiting en ‘meedoen’ bevorderd kan worden.

Maar hoe bevorder je insluiting eigenlijk? En wat is ‘insluiting’ in de ogen van jongeren en instanties precies?
In de komende weken zullen we onderzoeken hoe we kunnen werken aan bewustwording rond in- en uitsluiting en experimenteren met het openen van netwerken in de stad. Daarvoor zijn we begonnen eens opnieuw te praten met mensen die we al eerder tegen zijn gekomen tijdens het LABproces en in ons netwerk zitten.

Mag ik je nog wat vragen?

Jongeren
De aanvullende vragen die we gesteld hebben aan jongeren is of en hoe zij in- en uitsluiting ervaren in hun leven en hoe zij hun netwerk zouden uitbreiden, als aanvullende ervaringen op de eerder opgehaalde verhalen. Zo ervoer Koen bijvoorbeeld uitsluiting binnen zijn stage, hij kon er niet zichzelf zijn omdat hij gebonden was aan regels en uren. Joey ervoer uitsluiting doordat hij niet kon sporten bij het RSC (Radboud Sportcentrum) omdat hij een MBO student is en daarom geen toegang krijgt. Deze partij hadden we nog niet eerder in beeld vanuit de verhalen, maar zouden we graag meer over willen weten!

Professionals
De vragen die we gesteld hebben aan professionals uit onderwijs- en welzijnsorganisaties waren gericht op hoe zij bewust en/of onbewust in- en uitsluiten en hoe zij uitsluiting herkennen in hun organisatie. Welke jongeren mogen meedoen, welke niet en waarom is dat zo? Worden de disconnects uit de verhalen herkend en wat vinden ze daar van? Zijn er mogelijkheden voor een betere match en (re-)connecting met jongeren die nu onbewust of onbedoeld uitgesloten worden?

Onderwijs
We hebben eerst met docenten van het ROC en de HAN gesproken. Een aantal conclusies:

Jongerenwerk
We hebben ook contact gehad met een jongerenwerker van Interlokaal, een aantal citaten:

Reclassering
Ruben heeft een boeiend gesprek gehad met een professional van de Reclassering, zijn voormalige stageplaats. Hieruit kwam naar voren dat uitsluiting bijna altijd een rol speelt. De rode draad is dat door het strafblad dat een jongere heeft opgebouwd, verschillende kansen (terecht?) wegvallen — onder andere door het niet verkrijgen van een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag). Hierdoor is her-integreren in de maatschappij heel moeilijk, bijvoorbeeld bij het vinden van een baan of stage. Ook bij het hebben van schulden is uitsluiting zichtbaar: met grote schulden mag een jongere bijvoorbeeld niet in de schuldsanering. Bij te kleine schulden is de ervaring echter weer dat er vaak geen schuldhulpverlening mogelijk is (te klein om er een schuldhulpverleningsmachine op los te laten).
Daarnaast werd ook hier gepraat over er de groep onbereikbare jongeren die zich bewust niet in een systeem wil begeven, vaak uit teleurstelling: ‘het helpt toch niet’, is hun argument. Zij sluiten zichzelf dus uit. Tijdens het praten over de verschillende casussen (en ook uit een van de verhalen van onze jongLAB-jongeren) is gebleken dat fouten maken niet op prijs wordt gesteld en dat je, als je wel fouten maakt, snel buiten de boot valt.

Insluitingsmissie?!

Wat we hieruit kunnen afleiden is dat professionals in zowel onderwijs als welzijnsorganisaties zich bewust zijn van in- en uitsluiting, hierover uitwisselen en er naar handelen zoals past vanuit eigen visie en/of vanuit de organisatorische of juridische kaders. Een gedeelde waarde is dat ze jongeren willen laten meedoen en tot hun recht willen laten komen in de maatschappij en nooit doelbewust willen uitsluiten. Maar er is geen consensus over wanneer uitsluiting wel of niet terecht is en of, laat staan hoe, dit voorkomen kan worden. De vraag is of organisaties meer aandacht moeten hebben voor de groep onbereikbare of uitvallende jongeren. Moeten zij zelf op zoek gaan naar deze jongeren en manieren vinden om de verbinding met hen te leggen en/of te herstellen? Daar zouden we wel wat meer in willen duiken! Hoort het bijvoorbeeld bij de taak van een ‘jeugdverbinder’ om organisaties daarvan bewust te maken? En nog belangrijker; kan hij/zij hen bij dit complexe vraagstuk helpen: Hoe te reconnecten met de jongeren?!
Hoe kunnen we deze insluitingsmissie vormgeven, en door wie moet dit gedaan worden?

PROTOYPE IDEE: De insluitbrigade

WHY? Een interessante uitspraak is de paradox in ‘waar een wil is, is een weg’. Want wat te doen als de weg niet duidelijk is, niet wordt begrepen of niet wordt gevonden? Wij zien hierin een boeiend en gedeeld aangrijpingspunt om de verbinding tussen leef- en systeemwereld te verbeteren. Dit leidt tot onze prototype vraag: Hoe kunnen we de weg in het systeem duidelijk, vindbaar en begrijpelijk te maken vanuit het jongerenperspectief? Wij denken overheids-, onderwijs- en welzijnsorganisaties van materiaal te kunnen voorzien waarmee de leefwereld van jongeren beter geïntegreerd kan worden in hun systeemwereld.

HOW? In een ideale wereld zien wij een toekomstige jeugdverbinder op pad gaan met een toolkit, koffertje met materialen om met de organisaties aan de slag te gaan. In dit koffertje zitten werkvormen/canvassen waarmee er een dialoog gevoerd kan worden over:

1. Het al dan niet onbedoeld in- en uitsluiten van jongeren in een organisatie;
2. Wat het pad is die de jongeren doorlopen naar de organisatie toe, als zij eenmaal binnen zijn en hoe zij hiervan af raken en/of wijken;
3. Wat de rol en visie van de organisatie is en wat het kan doen om de aansluiting met het jongerenperspectief te verbeteren;

En nog meer…

WHAT: We gaan aan de slag met de volgende twee ideeën voor de toolkit:

1. Customer-journey (de weg die ‘de klant’ aflegt) visueel maken: Bewust maken hoe die weg er uit ziet, ook/juist volgens het perspectief van de jongeren.
2. Meedoen Kaart: Bewust en concreet maken wat de formele maar ook informele ‘meedoe regels’ in de organisatie zijn, wat de criteria zijn om binnen te komen en te mogen blijven als jongeren. 3) Disconnects canvas: overzicht verbindingen en kloven tussen leefwereld perspectief en systeemwereld perspectief.

Onze ACTIES voor de komende tijd!

• Prototypes uitwerken
• Testen bij jongLAB netwerk: zowel jongeren als professionals
• Voorleggen aan het systeem en het prototype ter adoptie aanbieden op 25 november tijdens het Prototype Festival

Zie hieronder de schetsen die we maakten tijdens onze brainstorm over de toolkit…

Het beloopbare pad… (Photo: jongLAB, CC BY)

Customer Journey — schets (Photo: jongLAB, CC BY)

Meedoen Kaart — schets (Photo: jongLAB, CC BY)

Voorbeeld van een kaart die disconnects in beeld kan brengen en zo kan laten zien waar ge’reconnect’ kan worden (Image: Kennisland, CC BY)