‘Waar zijn de jongeren’?
Teamblog — 16 maart 2015 — door Marlieke
‘Waar zijn de jongeren?’, klinkt het meermaals in het ovaalvormige vergaderkamertje in het Nijmeegse stadskantoor. Ja, goede vraag! We zijn begonnen met het ‘JongLab<24’ (werktitel!). Hoe is het om ‘goed jong’ te zijn in Nijmegen? En hoe kan het beter? Dit maatschappelijke vraagstuk gaan we onderzoeken door middel van een social lab in Nijmegen.
Vernieuwen is geen papieren exercitie
Wat betekenen decentralisaties en reorganisaties rondom zorg, wonen en welzijn voor jongeren in Nijmegen? Innoveren is geen papieren exercitie: dit gebeurt in de praktijk, met vallen en opstaan. Een social lab is een nieuwe aanpak om, op locatie en met een multidisciplinair team van ambtenaren, professionals, relevante organisaties en eindgebruikers (in dit geval: jongeren) het proces van vallen en opstaan te ondersteunen. Zo komen we vanuit verschillende perspectieven tot inzichten en oplossingsrichtingen rond de kansen en uitdagingen die eindgebruikers ervaren. In het lab maken we gebruik van de methode Feed Forward: een proces waarin we als team ‘onderzoeksjournalisten’ samen verhalen genereren, ordenen, interpreteren en publiceren op een blog. Door met verhalen te werken worden de uitkomsten meteen gedragen door zowel de gemeente, professionals, als de doelgroep zelf. De verhaallijnen samen dienen als feedback om actie te kunnen ondernemen in de toekomst, op drie niveau’s: nieuwe interventies die voor jongeren van waarde zijn, nieuwe diensten en beleid voor de ‘systeemwereld’, en nieuwe inzichten met betrekking tot het innovatieproces en de social lab aanpak zelf.
Samen leren & onderzoeken, samen beleid maken, samen nieuwe initiatieven ontwikkelen
Een social lab is geen oplossing an sich, maar een manier om elkaar in staat te stellen om zelf oplossingen en interventies met elkaar te onderzoeken en uit te werken tot nieuwe initiatieven en nieuw beleid. Naast het werk van het labteam zullen er in de komende zes maanden regelmatig bijeenkomsten zijn waarbij een reflectie- en leergroep uit bijvoorbeeld de politiek en de wetenschap reageert op de uitkomsten van het lab, en aanscherping geeft vanuit de eigen professionele achtergrond. Nijmeegse wethouder Turgay Tankir had vorige week bij een strategische bijeenkomst in ieder geval al goed voor ogen wat hij nodig heeft. Hij vertelde dat hij wel vaker verhalen op straat hoort, maar dat hij niet op basis van één verhaal beleid of aanpak kan aanpassen. Hij hoopt dat de verhalen van social lab daar wel voldoende aanknopingspunten voor geven.
Geen labeilandje worden
We starten de middag met een voorstelrondje door middel van ‘onbeantwoorde vragen’ op tafel te leggen. De onbeantwoorde vragen komen deze middag van een groep professionals barstensvol met kennis over jongerenvraagstukken in de stad: welzijnsorganisatie Tandem, Jimmies Nijmegen, HAN (lectoraat Innovatie in de Publieke Sector), ROC Nijmegen, beleidsmedewerkers (met portefeuilles als: onderwijs & vroegtijdig schoolverlaters; jeugdwerkeloosheid; ondernemerschap; wijkmanagement) van de gemeente Nijmegen en team Kennisland. Maikel*, toch de enige Nijmeegse jongere in de zaal, steekt meteen van wal: “Ik begon 2 jaar geleden al, bij Pluryn (biedt hulp bij complexe zorgvragen- red.) als ondersteuner van de jeugd en daar werk ik nog steeds. We komen nu steeds meer in contact met andere groepen en gemeenten. Maar het zijn allemaal eilandjes: ze weten wel hoe het moet, maar delen het niet met elkaar! Hoe gaan we ervoor zorgen dat we geen labeilandje worden, en goed aanhaken bij bestaande initiatieven?”. Er lijkt gelukkig al veel te gebeuren in Nijmegen.
Hoe kan het lab dus aanhaken bij bestaande initiatieven, zoals: NIM en het jongerenloket, het onderzoek ‘Jong in Dukenburg’?, de ‘ontwikkelwerkplaats’ van Tandem en de HAN, het civil society lab, de projecten Jimmies en Up to Us. Hoe zouden deze bestaande diensten en initiatieven het lab kunnen gebruiken om hun eigen werkpraktijk nog beter en sterker te maken? Hanna* van Tandem reageert: ‘Nou, het is wel echt interessant om dit lab stadsbreed te doen, en ook echt de systeemkant te bekijken, het beleid erbij te betrekken. Als er aan de achterkant niks mee gebeurt, dan ben je weg.” Ellen* van de gemeente: “Het is een dappere stap van de gemeentewethouders om hierbij betrokken zijn. Met ja zeggen tegen dit experiment is al een stap genomen.’ Mette* van Jimmies: ‘Het is meer het vertrouwen en de vrijheid denk ik, maar daar hoort ook de verantwoordelijkheid bij om heel zorgvuldig terug te communiceren. Daar mag je echt niet nog driekwartjaar over praten.’
Verhalen zijn onze stille getuigen
Deze blog wordt een bijzonder onderdeel van het werkproces, en vervult een belangrijke functie in het punt van Mette: openbaar publiceren over ons werkproces is expliciet onderdeel van Feed Forward. In een transparant, open proces krijgt iedereen de kans om op ons werk te reflecteren, en feedback te geven op onze voortgang. Verhalen zijn daarbij onze stille getuigen, onze evidence, en creëren op zichzelf al unieke interacties (lees de blog: Je teamlid de bak in: Een maatschappelijk vraagstuk van 9 tot 5?).
Aanpakken en aanhaken, dat horen we! En we horen verder nog meer vragen, zoals:
- gaan we gemeentebreed, regiobreed werken, of op een plek?
- hoe gaan we hoe duurzaam van de social lab werkmethode leren zodat, mits succesvol, we de methode vaker in kunnen zetten?
- hoe gaan we leren van ons eigen innovatieproces?
- hoe sluiten we gemeente(beleids)breed aan op de uitkomsten?
- hoe komen we in contact met nieuwe jongeren, en hoe trek je ze over de streep om mee te werken?
- hoe wordt het project leuk en interessant voor jongeren?
- wat gaat die ‘bestuurlijke leertafel’ doen? Wie zit daarin?
- wat zijn die betere uitkomsten voor jongeren in Nijmegen? Is dat een baan, of dat ze naar school gaan? of is het leren van elkaar?
- we hebben al meters gemaakt door intensieve samenwerking: minder focus op jongerenoverlast, en meer op talentontwikkeling. Wat gaan jullie dan doen?
Als nieuwkomers in Nijmegen zijn we blij met zoveel vragen. We worden flink aan de tand gevoeld over het hoe en waarom van een social lab in Nijmegen. Chris Sigaloff, voorzitter van Kennisland vertelt: ‘Een lab is geen routeplanner, van: daar gaat u! Het lab geeft juist ruimte om vanuit bestaande vragen aan de slag te kunnen, en biedt vanaf de start de kans om op een gelijkwaardige manier samen te werken’. Ik, Marlieke Kieboom, voeg daar aan toe: ‘Het lab is er ook juist om de jongeren in beeld te krijgen die wij met zijn allen nog niet kennen, omdat we ze op welke manier dan ook nog niet bereiken of bedienen. En het is ook een manier voor bestaande diensten, beleid en organisaties om juist die knelpunten aan te pakken waar ze zelf last van ondervinden om hun werk goed te doen. Het lab is gereedschap om wat al goed is, te versterken. En wat nog niet goed loopt, te verbeteren. De tijdelijkheid van het lab helpt daarbij: een lab is er niet om te blijven, zodat belangen en financiering geen belangrijke rol zullen spelen.’
De discussie die volgt doet goed stof opwaaien. “Goed beleid is niet alleen een verantwoordelijkheid van het systeem. In de regio Doetinchem zeiden de jongeren unaniem: we moeten hier weg. Toen we doorvroegen bleek het te gaan om gratis parkeerplaatsen die ook toegankelijk voor jongeren buiten de regio. Toen zeiden we, zoek het maar uit, waar is braakliggend terrein, ken je een goede architect? Met ‘Qpark’ kijken we nu of we gratis parkeertickets voor jongeren kunnen krijgen. Het succes is niet alleen aan het systeem maar ook aan de jongeren.”
Vijf lessen uit Dordt
Dappere collega’s zijn Nijmegen voorgegaan: Dordrecht startte samen met Kennisland drie maanden geleden een social lab, en nog eerder was het Amsterdamse Amsteldorp. Het lab in Dordrecht leert dat een lab soms chaotisch en ongestructureerd verloopt. Dat geeft niet, want juist daarin schuilt de kans om al werkenderwijs, met jongeren, de systeem- en de leefwereld bij elkaar te zetten. Chris en Marlieke delen vijf lessen uit Dordrecht. De kernles uit Dordrecht is: een goede start is het halve werk!
- Team-recruitment: recruteer een team met leden die tijd hebben gekregen van de baas en zelf veel zin hebben in een leerproces
- Lokaal eigenaarschap: Kennisland faciliteert en ondersteuner, maar het lokale lab-team is leidend en eigenaar
- Werkvorm: organiseer niet elke week een lab-dag, maar werk samen in korte, intensieve ‘sprints’ en werk in de tussentijd zelfstandig
- Bescherming van het experiment: maak ruimte voor uitruil van ervaringen maar bescherm ook het experiment: heb geduld, zoek de media-luwte, stel je eigen oordeel en het denken in eigen oplossingen even uit
- Bestuurlijke, politieke borging: zorg nu al voor (bestuurlijke) borging via reflectie- en leertafels die regelmatig bijeenkomen om te reflecteren op de uitkomsten van het lab
In de rest van de middag leren we elkaar en het werkveld verder kennen, spreken we onze verwachtingen uit, presenteren we een eerste plan van aanpak, om zo veel mogelijk feedback van elkaar te ontvangen, over bijvoorbeeld een goede plek voor een lab, en de recruitmentprocedure voor een sterk, 10-koppig labteam. Zo leren we: wat is er nodig om een goed lab te starten in Nijmegen? De twee uurtjes vliegen om en de feedback verzamelen we op canvassen zodat alles goed bij elkaar blijft.
Benieuwd naar het lab in Nijmegen? Bekijk onze presentie over het lab, inclusief de lessen uit Dordrecht via SlideShare. Blijf deze blog volgen, en mail je vragen naar Chris Sigaloff cs@kl.nl
