Bir Amaçla Bakmak: Gözlem Yeteneği

İç görü mü yoksa gözlem yeteneği mi? Bu soruya ilham olan Türkiye’deki yazılım sektörüne çok uzun zamandır katkı vermeye çalışan codefiction ekibinin keyifli podcast’lerinden biriydi. Podcast’te iç görüden bahsederken bende gözlem yeteneğine çağrışım yaptı. Doğrudan liderlik yetkinlikleri içerisinde gösterilmese bile stratejik düşünme, iletişim, insan ilişkileri, analiz ve karar verme gibi kritik yetkinliklerin hepsini besleyen ortak bir becerinin gözlem yeteneği olduğuna inanıyorum.

Gözlem yeteneği, liderlerin çevresindeki değişimleri, takım dinamiklerini ve iş süreçlerini anlamalarına yardımcı olarak etkili kararlar almalarını, çalışanlarla daha güçlü bağlar kurmalarını ve stratejik hedeflere ulaşmalarını sağlar. Bu yetenek, liderin organizasyonun genel sağlığını değerlendirmesine ve hızla değişen iş ortamına adapte olmasına katkıda bulunur. *

Gözlem becerisinin öncelikli olarak takım/çalışan yönetimi ile olan ilişkisi ile başlayalım. Takımlarımız için zaman zaman değişkenlik gösterebilen hedefler ve süreçler belirleriz fakat bunların takım tarafından çok hızlı içselleştirilmesini ve sorunsuz olarak uygulanmasını beklemek hayalperestlik olur. Takım otonomisi oluşturabilmek adına belirlenen bu süreç ve hedeflerin nasıl uygulandığı takımın inisiyatifindedir. Bazen patikadan sapıldığını ve hedeflerden uzaklaşıldığını görebiliriz, fakat bunu hızlı/erken fark edebilmek için iyi bir gözlemci olmanız gerekir. Buna sebep olan onlarca farklı sebep olabilir, karmaşık ve zorlu işler, belirsizlikler, takımlar arası ya da takım içi iletişim problemleri, dönemsel olarak yaşanabilecek motivasyon kayıpları vb. Yaşadığım deneyimlerden erken fark etmeyi ve hızlı aksiyon alabilmeyi nasıl yapabiliriz, bendeki cevapları;

• Her çalışanının fikrinin/yorumun değerli olduğunu bilerek takım toplantılarında açık bir iletişim ortamı oluşturabilmek
• 1o1 görüşmelerin samimiyetle yapılması ve karşılıklı gelişimi destekleyecek şekilde oluşturulması
• Takıma sağladığınız koçluk desteğiniz için kolaylıkla erişilebilir olmanız
• Grup çalışmalarındaki detaylarda görünebilecek sorunları fark edebilmek için titizlikle aktif dinleme yapabilmeniz
• Takım içinden ya da dışından gelebilecek geribildirimlere her zaman açık olmanız, gelen yorumlarda doğru sorularla derine inerek gerçek nedenleri görmeniz

Bir sonraki basamağım, içerisinde bulunduğunuz departman ile ilgili gözlemlerinizdir. Sizinle benzer şekilde çalışan (farklı ürün geliştiren yazılım ekipleri gibi) ya da birlikte çalıştığınız farklı disiplinlerdeki takımlar (Devops, Arge, BI ekipleri gibi) birçok organizasyonda mevcuttur. Bir yönetici olarak bu farklı ekiplerin dinamiklerini anlamak, çalışmalarını ve hedeflerini takip etmek departmanınızdaki tüm takımlara ve çalışanlara büyük katkılar sağlayabilir. İyi pratikleri paylaşmak ve yaygınlaştırmak, ortak sorunlarda birlikte çözüm arayarak sinerjiyi arttırmak, ulaşmaya çalıştığımız ortak hedeflerde hizalanma sağlamak gibi faydalar sağlanabilir. Peki buradaki gözlem yeteneği nasıl geliştirebilir?

• Farklı ekiplerin çalışmalarını inceleyerek sizin hedef ve süreçlerinizle kesişebilecek faydalar aramaya çalışın (dokümantasyonları, sunumları ya da workshopları olabilir)
• Kolektif çalışmanın gücünün farkına varın, takımlar arası iletişimi arttıracak ortamlar/projeler/aktiviteler oluşturun ve bunlarda katılım gösterin
• Diğer yöneticilerle düzenli olarak fikir alışverişi yapabileceğiniz ortamlar oluşturmaya çalışın, destek istemekten ve vermekten asla çekinmeyin

Son basamak, farklı departmanları ve organizasyonunuzun bütününü gözlemleyebilmenizin yaratacağı farkları görmek olacak. Öncelikle geçmişteki benden ve çevremdeki diğer meslektaşlarımdan zaman zaman duyduğum bazı sorular (hafifletilmiş versiyon olarak 🙂).

• Satış ekipleri neden yeni müşteri/iş/proje getiremiyor?
• Pazarlama ekibinin bu kadar kalabalık olmasına gerek var mı?
• İnsan kaynakları biz çalışanların önceliklerini düşünür mü?
• Satın alma süreçleri bu kadar uzun sürmesi gerekiyor mu?
• Teknoloji ekibi neden her şeye itiraz ediyor?

Elbette bir çoğunuz bu sorularla kariyerinin bir döneminde karşılaşmıştır. Tüm organizasyonunuzu sürekli hareket halindeki bir trene benzetebiliriz. Her bir departmanınız da farklı amaçlara hizmet eden vagonlarınızdır. Vagonlarınız farklı işlevlere sahip olsa da aynı rayda aynı zamanda aynı hedefe ilerliyorsunuz. Bu nedenle bakış açınızı hem takımınız hem de departmanınızın üzerindeki bir yere çıkarmanız gerekiyor. Bu seviyede bir gözlem yeteneği nasıl geliştirebilirsiniz?

• Farklı departmanlardaki kişilerden mentörlük ya da koçluk alabilirsiniz.
• Eğitim ve seminerlere düzenli katılarak farklı departmandaki kişileri tanımak ve iletişim geliştirmek için fırsatlar oluşturabilirsiniz. Bu da perspektifinizi genişletebilir ve ilgili departman dinamiklerini anlamanızı sağlayabilir
• Dönemsel ya da kalıcı rotasyona açık olun. 6 aylık bir rotasyon deneyimi ile çok farklı çalışma dinamikleri ve hedefler gözlemleyebilmiştim.
• Departmanlar arası yürütülen ortak projelere katılmak için inisiyatifler alabilirsiniz.

Nasıl ki doğru gözlem yapmak size yukarıda bahsettiğim faydaları sağlıyorsa, yanlış gözlemde bulunmak da hatalı kararlar ve problemli süreçler doğurabilir. O nedenle gözlem yaparken yargılarınızı kenara koyarak titizlikle yapmaya çalışın ve sizin için tamamen net olmayan konularını mutlaka sorularınızla netliğe kavuşturun. Özetle beklentimiz niyet okumak değil fayda bulmak için gözü kulağı dört açmaktır.

İçerisinde bulunduğunuz trende sadece kompartımanda kalarak değil bazen vagonlar arasında da gezerek seyahat etmenizi öneririm. Keyifli bir kariyer yolculuğu geçirmeniz dileğiyle 💫

*ChatGPT’den küçük bir destek 😊