Lentekriebels 2: positief in beweging in Zetten
Op 30 mei werd een tweede activiteit in het kader van Lentekriebels in Zetten georganiseerd. Lentekriebels is een laagdrempelig aanbod voor het stimuleren van ontmoeting en beweging in de buitenlucht. Lokale ontmoeting tussen mensen onderling en ontmoeting tussen mensen en beroepskrachten in het gezondheidsdomein (welzijn, sport, fysieke gezondheid). Via Lentekriebels kunnen mensen iets nieuws beleven, kunnen nieuwe verbindingen in dorpen gelegd worden en kunnen beroepskrachten hun aanbod promoten. In Oosterhout is Lentekriebels inmiddels een beproefd programma, voor Zetten is Lentekriebels nieuw. Hoe zou deze tweede activiteit uitpakken?
Twee studenten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen hebben de tweede Lentekriebels activiteit aangejaagd. Hoewel ze gesteund werden door een aantal sleutelfiguren in Zetten die inschatten dat Lentekriebels een mooi programma voor Zetten zou zijn, hebben zij ervaren dat het lastig is om in een dorp waar ze zelf geen contacten hebben (en niet wonen..) medewerking te vinden voor een nieuw initiatief. Ze hebben met verschillende beroepskrachten en inwoners gesproken en ze vonden aansluiting voor het sociale ideaal van Lentekriebels bij B&B De Betuwegaard in Zetten, een prachtige locatie/ijssalon met een vergelijkbaar streven: ontmoeting tussen dorpsbewoners in een natuurlijke omgeving, reden om ‘achter de voordeur’ uit te komen. Op deze plek kon de Lentekriebels activiteit gratis georganiseerd worden.
Het vinden van commitment voor deelname bij beroepskrachten bleef uit en actieve hulp voor de werving van inwoners bleef beperkt tot een aantal sleutelfiguren. Ondanks dat bereiden de studenten de activiteit voor. Wie wilde komen was hoe dan ook welkom!
30 mei was een zonnige namiddag en om 16.00 sloten drie mensen aan: één inwoners uit Zetten en ikzelf - vanuit het netwerk langer thuis kunnen wonen (zie ook dit blog) — en één beroepskracht uit Zetten die nieuwsgierig was. Het was een boeiende ontmoeting met een gesprek waarin veel opvattingen over de nieuwe Lentekriebels activiteit gedeeld werden.
Hoewel het voor de studenten met alle in de activiteit gestoken energie frustrerend was dat de opkomst laag was, was hetgeen wél plaatsvond ook leerzaam voor vervolg. Gaf inzicht in wat van waarde is voor betrokkenen in Zetten, wat nodig is, wat mogelijk is en wat misschien werkt.
Om de Lentekriebels activiteit van 30 mei waarderend te kunnen evalueren heb ik een zgn. ‘vierde generatie’ evaluatiemethode toegepast. Dit is een responsieve benadering die ervan uit gaat we kunnen leren van alle ‘claims’, ‘concerns’ en ‘issues’ van betrokkenen bij een kwestie, omdat die opvattingen, zorgen en issues voortkomen uit menselijke, politieke, sociale, culturele en contextuele elementen. Elementen waarvan het belangrijk is dat we er grip op krijgen om te kunnen veranderen/ontwikkelen. Niet oordelen dus — hoe verleidelijk soms ook — maar respecteren & benutten.
Wat waren de claims, concerns en issues die ik gehoord heb?
Aan de issues is te zien dat het bij de ontwikkeling van een nieuw sociaal initiatief in Zetten gaat om zeer herkenbare taaie vragen die aan de orde zijn bij ontwikkeling van samenlevingen, gebieden, dorpen, wijken naar meer verbonden en meer actieve contexten. Kortweg: herkenbare transformatievraagstukken.
Hoe kunnen we hiermee verder?
In ieder geval hebben we iets te leren. In Zetten, maar ook daarbuiten. Specifiek voor Zetten, als dorp gewend aan voorzieningen voor specifieke groepen (verzuiling), gelden misschien vooral de issues van cocreatie en het leren acteren in netwerken.
Recent onderzoek door het HAN lectoraat Versterken Sociale Kwaliteit bevestigt het belang van cocreatie en acteren in netwerken voor sociale kwaliteit. Juist het ontwikkelen van nieuwe, democratische machtsverhoudingen, benutten van diversiteit en sociaal leren lijken hard nodig om te komen tot een omgeving waarin mensen participeren. Het lectoraat heeft naar aanleiding van een project Samenwerkend Leren over de Eigen Grenzen Heen een 9-tal procesprincipes geformuleerd die richting geven aan het HOE? Daarbij ook een praktisch reflectiespel.
De procesprincipes zijn:
1 | Gelijkwaardigheid
Bij een succesvolle samenwerking voelt iedereen zich serieus genomen. Alle deelnemers in het proces zijn gelijkwaardig aan elkaar, ook al ben je niet gelijk. Ieders inbreng doet er toe.
2 | Heldere communicatie
Het is belangrijk dat deelnemers aan een samenwerking het met elkaar hebben over de taal die ze spreken, juist omdat ze uit verschillende werkvelden, culturen of generaties komen. Goede communicatie betekent ook dat iedereen bij het proces wordt betrokken.
3 | Motivatie
Intrinsieke motivatie is bepalend voor het slagen van een samenwerking. Daar moet aandacht voor zijn en niet alleen aan het begin van de samenwerking. Wat beweegt ieder? Wat maakt dat mensen actief (blijven) meedoen?
4 | Gezamenlijkheid
Is er aandacht voor het gezamenlijk leerproces? Mensen doen vaak mee aan een project vanuit individuele motieven. Daar is niets mis mee. Maar er moet ook oog blijven voor of dat wat er gebeurt nog in lijn is met de gezamenlijke ambitie.
5 | Eigenaarschap
Voordat je het weet lijkt het alsof één persoon de bedenker is van een beweging of een idee. Maar bij een succesvolle samenwerking is er gedeeld eigenaarschap. Soms ebt dat weg en is het nodig het daar weer met elkaar over te hebben.
6 | Werken vanuit waarden
De onderliggende waarden die de deelnemers aan een project delen is bij de start vaak duidelijk. Maar in de loop van een project raken mensen die gedeelde waarden soms kwijt. Dan verzanden ze in allerlei activiteiten, maar vergeten ze waarom ze het doen.
7 | Flexibiliteit
Een goede samenwerking vraagt van alle deelnemers flexibiliteit, zowel in tijd als in werkwijze. Mensen zijn geneigd om binnen kaders te denken, binnen hun eigen regels, werktijden of programma. Maar als je met anderen samenwerkt, zul je dat soms los moeten laten. Dat vraagt om redeneren vanuit de bedoeling en niet vanuit de kaders.
8 | Continuïteit
Bij een langdurige samenwerking is er vaak sprake van een wisselende samenstelling van deelnemers. Maar het is belangrijk dat er een vaste kern aanblijft. Zij kunnen de continuiteit garanderen en voortborduren op dat wat eerder al gebeurd is.
9 | Samen doen
Het risico bij een grensoverschrijdende samenwerking is dat er te veel wordt gepraat. Je kunt wel eindeloos vergaderen en plannen maken voor bijvoorbeeld een dementievriendelijke wijk, maar uiteindelijk moet je ook dingen uitproberen om het probleem daadwerkelijk op te lossen.
Bij de tweede Lentekriebels activiteit heb ik kansen gezien als het gaat om een gezamenlijke bedoeling en om werken vanuit waarden. Betrokkenen deelden een aantal doelen zoals mensen meer in beweging krijgen, meer verbinden met elkaar. Ook een aantal gezamenlijk waarden heb ik gehoord zoals de leefwereld centraal, duurzame resultaten van activiteiten en samenwerking. Belangrijk om daarop door te gaan en om daarbij aandacht te hebben voor gelijkwaardigheid, communicatie, motivatie, eigenaarschap en het samen doen.
Zouden de procesprincipes kunnen helpen bij de ontwikkeling en uitvoering van nieuwe initiatieven in Zetten te ontwikkelen voor een levendig, verbonden en duurzaam dorp? Dat zou betekenen accent de komende tijd weer wat opschuift van aandacht voor het WAT (een nieuwe activiteit in Zetten) naar aandacht voor het HOE (en met wie)? Misschien een keer het spel spelen met betrokkenen bij dorpsontwikkeling? Ben nieuwsgierig wat er dan gebeurt.
