Merkeziyetsiz otonom organizasyon. Her biri kendi içerisinde farklı anlamlar barındıran bu kelimeler bir araya geldiğinde, blokzincirin (Bknz: Blokzincir 101) sadece ekonomiye ya da hayata ölçeklenebilirliğini değil, topluluklara da sağlayacağı faydaları anlamamızı sağlıyor. Peki ya nedir bu DAO (Decentralized Autonomous Organization)?
Topluluğundaki herkesin söz sahibi olabildiği ve merkeziyetsiz yönetim anlayışıyla ilerleyen organizasyonlar olan DAO’lar, bireylerin talep ettikleri konu ölçüsünde şekillenmektedirler. Bu konular bazen sosyal interaksiyon, yatırım, medya, eğitim veya oyun olabilmektedir. Aklınıza gelen pek çok konu, bir şekilde DAO konsepti içerisinde var olabilir. Bu organizasyonlar, kendisini oluşturan toplulukların inandığı vizyon ve misyon neticesinde şekillenmektedirler.
Her ekonomide olduğu gibi talepler, arzlarını bulmalıdır. Bu taleplerin karşılığı olarak DAOlar, bir oyun klanı, bir yatırım topluluğu, bir hayır kurumu, Luna DAO gibi bir medya topluluğu olarak ve hatta belki ileride bir siyasi topluluk olarak karşımıza çıkabilir.
Frogmonkee ve William M Peaster’ın son makalelerinde ifade ettikleri gibi, DAO’lar:
Merkezi olmayan, çünkü topluluğa ait, bürokratik bir kurum veya şirket gibi hiyerarşik, sıkı yapılandırılmış merkezi bir kuruluşun aksine, tabandan yönlendirilen ve özgür bir şekilde organize edilen
Otonom, çünkü paylaşılan kuralları ve içinde barındırdığı değerleri blok zincirinde kodlanan ve otomatik olarak uygulanan.
Organizasyon, çünkü belirli amaçlar etrafında bir araya gelen ve koordine olan insanlardan oluşan gruplardır. *
Neler yapar?
DAO’ların çalışması için ilk olarak belirli kurallar olması gerekir, bu kurallar topluluk tarafından belirlendikten sonra bir akıllı sözleşmeye (Bknz: Akıllı Sözleşme 101) kodlanır. Akıllı sözleşmeler, merkeziyetsiz yapılarca geliştirilmesi gerektiğinde veya otonom yapının yapamayacağı durumlarda topluluk buna karar vererek eklemeler yapabilir veya kararlar verebilir.
Topluluk bu aşamada karar vermek için DAOnun sahip olduğu yönetişim tokenini kullanır. Bu tokene sahip olan kişiler, organizasyonun ne yönde şekilleneceğini, akıllı kontratlara ne gibi yeni eklentiler/düzenlemeler yapılacağını oylarken sahip olan kişiye oy hakkı kazandırırlar. Bu sayede DAOnun yatırımcıları, değer üreten topluluk üyeleri ve kurucuları, eşit seviyede söz hakkına sahip olma imkanını elinde bulundururlar.
DAO, bir yönetim şeklidir ve yönetim ihtiyacı olan her yapıda kullanılabilir hale gelebilir.
DAO, bir yönetişim tokeni ile organizasyonda görev almış kişilere bilgilerinin veya emeklerinin karşılığını verebilir, yine bu yönetişim tokenine yatırım yapan insanlara sahiplilikleri oranında bazı haklar verebilir, organizasyon içi faaliyetler için ödeme olarak bu tokeni kullanabilir.
Niçin DAO?
Bilgi, oyun arkadaşı, finansal özgürlük, hukuk veya henüz tahmin etmediğimiz bir ihtiyaç arayışında olan bireyler, bu ihtiyaca cevap olabilecek DAO’lara gelerek ister topluluğun hizmet etmek istediği işten faydalanır ister bu topluluğa emeğini katarak ödüllendirilebilir, isterse DAO’nun bir parçası olmak için yatırım yapar ve DAO’nun faydalarından getiri elde etmeyi amaçlayabilir.
DAO’ların ekonomisi, token dağılımı önceden belirlenmiş ve arz dağıtış şekli bilinen bir yönetişim tokeni ile yapılabilir. Bu token, emek veya yatırım sahibi tarafından tutularak DAO’nun yönetiminde söz sahibi olmak ya da DAO’nun getirisinden faydalanmak için kullanılabilir ya da bireyler dilerse DAO’dan faydalanmak isteyen veya söz sahibi olmak isteyen başka bireylere tokenın o anki karşılığı değerinde satabilir.
Nereye gidiyor?
Blokzincir teknolojisi, hayatın her alanına nüfuz etmeye devam ettikçe, kişilerin de düşünce tarzı bir o kadar hızlı değişecektir. DAO’lar, merkeziyetsiz düşüncenin oluşturduğu bir organizasyon olarak ortaya çıkıyor, ortak karar verilmiş kodların algoritmik doğruluğuna inanan ve ona göre hareket eden insanlarca destekleniyor.
Farklı çalışma şekilleriyle farklı problemlere çare olmak için oluşan her DAO, belki de yine birbirleriyle oluşturacakları yeni bir DAO’nun parçası olacak ve bu toplulukların verdiği kararlar dünyada büyük etkiler yaratacak.
Birçok şey için geç kalmış birçok şey için de erkenci olabiliriz fakat DAO’lar, zamanın ötesinde anlayış biçimiyle, içerisine alacağı her bireye toplulukla hareket etmenin hazzını yaşatacak, karar verici olmanın gücünü hissettirecek ve bunu kimseye ait olmadan, özgürce yaptığından topluluğa güven duygusunu aşılayacak organizasyonlar olarak dünyada yerini alacak.
DAO’lara şimdi katılacak tüm insanlar, erken olmanın bile ötesinde, bunu şekillendiren kişiler olacaklar.
Türkiye’nin ilk DAO’su Layka DAO’ya katılmak, bu yeni oluşumların ilk topluluk üyelerinden birisi olmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Okuduğunuz içerik Layka DAO yazarlar ekibi tarafından sizler için üretilmiştir.
Layka DAO, içlerinden gelen merak ve sorumluluk hissi ile, kendilerini ve toplumu geleceğin DAO teknolojilerine hazırlamak için bir araya gelmiş bireylerden oluşan merkeziyetsiz bir topluluktur. Topluluğun her bir üyesi, istediği takdirde kendi tercih edeceği ekiplere katılarak, bu ve bunun gibi kaynakların sizlere ulaşmasına istediği miktarda katkı sağlayabilir.
Sizleri de bu gururun bir parçası olarak görmekten mutluluk duyarız.
Layka DAO Discord’una katılmak için: https://discord.gg/laykadaoYazan: Caspar#7234
Editörler: KemalF.Unal#7420
