Waarom geld niet gelukkig maakt, maar werken wel

We werken allang niet meer alleen voor dat riante loonstrookje. We willen betekenis geven. Aan onze eigen ontwikkeling, en aan die van onze omgeving. Niet voor niets zijn flourishing en Chief Happiness Officer termen die we steeds vaker tegenkomen op de werkvloer. Wat betekent dit? Vanwaar de shift? En welke bedrijven doen er al iets mee? We zochten het voor je uit.

Bureaus die stipt om zes uur het plafond in worden getrokken. Lunchen in de bedrijfskantine met grastapijt en bomenbehang. En heb je geen zin om te werken? Dan blijf je gewoon thuis. Het zijn slechts een paar voorbeelden van bedrijven die een out-of-the-box visie hanteren op hoe een dag op kantoor eruit zou moeten zien. En naar verwachting neemt dat aantal bedrijven alleen maar verder toe. Steeds meer organisaties beginnen het positieve (en productieve) effect in te zien van gelukkige medewerkers op de werkvloer. En dat heeft weinig te maken met geld.

Geld als hygiënefactor

Uit verschillende internationale studies, waaronder het toonaangevende World Happiness Report, is aangetoond dat geluk, welzijn en tevredenheid niet automatisch toenemen wanneer ons loonstrookje rianter wordt. Deze uitkomsten zijn ook terug te zien in het Nationaal Waarderingsonderzoek, dat onderzoeksbureau Direct Research in opdracht van energiebedrijf Nuon uitvoerde onder ruim duizend Nederlanders. Bijna de helft van de Nederlandse werknemers (46%) geeft aan liever een compliment te krijgen dan een financiële beloning.

Psycholoog Rens ter Weijde, deskundige op het gebied van flourishing (waarover later meer) en oprichter van consultancybureau Purpose+, licht dit toe. “Waardering van leidinggevenden en goed contact met collega’s hebben een sterke impact op de tevredenheid en het engagement van werknemers. Geld is gewoon een hygiënefactor. Als mensen voldoende tevreden zijn met de basis — een goed salaris en een veilige omgeving — worden zaken als waardering en zingeving belangrijker.”

En in Nederland kunnen we daar nog wel wat stappen in zetten. Uit het Nationaal Waarderingsonderzoek blijkt dat bijna twee op de drie werknemers te weinig waardering ervaren van collega’s en leidinggevenden. Met alle gevolgen van dien: gevoelens van teleurstelling (50%), onzekerheid (35%), onverschilligheid (23%), frustratie (21%) of zelfs verdriet (17%). Volgens Hans Poortvliet, initiatiefnemer van de Nationale Complimentendag die sinds 2002 elk jaar op 1 maart in Nederland plaatsvindt, is een gebrek aan erkenning en waardering de belangrijkste reden dat werknemers gedemotiveerd raken en ontslag nemen.

Flourishing: het ervaren van positieve emoties

Geen wonder dus dat steeds meer ondernemers en bedrijven — neem bijvoorbeeld Google, Zappos, HP en TomTom tot PWC, Ebbinge en McKinsey — inzetten op het gelukkiger maken van hun werknemers. Dat heet ook wel flourishing: het ervaren van positieve emoties en optimaal sociaal en psychologisch functioneren (‘flow’) op de werkvloer. Er is inmiddels sprake van een heuse flourishing beweging, waarin het geluk en welzijn van werknemers centraal staan. Dit is niet alleen een kwestie van gratis stoelmassages, een pingpongtafel in de kantine of yogalessen in de lunchpauze. Geluk heeft in dit perspectief onder andere te maken met betrokkenheid bij de missie van de werkgever, autonomie in het werk en creatieve samenwerking met collega’s.

Gelukkige ondernemingen

Steeds meer bedrijven zijn al met flourishing aan de slag gegaan. Zij zetten naast een Chief Executive Officer ook een Chief Happiness Officer aan het roer. Deze manager is verantwoordelijk voor het creëren van een werkomgeving die het welzijn en geluk van werknemers optimaliseert. Een aantal ondernemers dat serieus werk maakt van flourishing gaat nog een stap verder: geluk op de werkvloer is voor hen een persoonlijke missie die tot alle haarvaten van de organisatie doordringt. We zetten vijf inspirerende voorbeelden uit binnen- en buitenland op een rij.

“Geen zin om te werken? Blijf dan vooral lekker thuis”

Semco: thuisblijven als je geen zin hebt om te werken

Als werknemer zelf je werktijden, salaris en leidinggevende bepalen? Bij het Braziliaanse bedrijf Semco kan het. CEO Ricardo Semler transformeerde het zieltogende bouwbedrijf van zijn vader tot een succesvol wereldimperium. Hij reorganiseerde de onderneming vanuit de centrale vraag: hoe worden mijn werknemers nu echt gelukkig? Want hoe beter werknemers het naar hun zin hebben, hoe productiever ze zijn, aldus Semler. Daarom draait zijn onderneming — net als de drie scholen die hij onder de noemer Lumiar oprichtte — om vertrouwen, openheid, liefde, vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. De medewerkers hebben bijvoorbeeld inzage in alle financiële gegevens van de onderneming en bepalen zelf hoe ze zich kleden. En heb je geen zin om te werken? Blijf dan vooral lekker thuis.

Virgin: gelukkig door te “zijn” in plaats van te “doen”

Serie-ondernemer Richard Branson van Virgin riep het jaar 2017 uit tot the year of happiness. En dat waren niet zomaar wat losse woorden. Hij schreef er een hoofdstuk over in het boek Dear stranger. Letters on the subject of happiness. En hij publiceerde talloze inspirerende blogs over geluk. Bijvoorbeeld over zijn ontmoetingen met ondernemers die zich inzetten voor geluk, zoals de oprichter van The Happy Newspaper en de directeur van consultancybureau Upping Your Elvis. Tegelijkertijd spreekt Branson zich op zijn blog uit over de zin en onzin van onder andere yoga, meditatie, therapy apps, ontspullen, emailloze dagen, multitasken en random acts of kindness. Branson wordt naar eigen zeggen het meest gelukkig van momenten waarop hij niet iets dóet, maar simpelweg ís. Bijvoorbeeld als hij de piepkleine handen van zijn pasgeboren kleinkind vasthoudt, naar een heldere sterrenhemel kijkt, of de eerste sneeuwvlokken in de winter ziet neerdalen.

Coolblue: successen vieren en bomenbehang

Bij Coolblue worden recordwinsten jaar op jaar geboekt: de webwinkel is als geen ander in staat om klanten een positieve ervaring mee te geven. Eindbaas Pieter Zwart werkt met een aanstekelijke passie en een stevig gevoel voor humor aan een klantgerichte, gezonde bedrijfscultuur. Alle positieve feedback van klanten wordt onder de medewerkers gedeeld, zodat iedereen waardering ervaart en zich betrokken voelt. Over de bedrijfsresultaten is Zwart volledig open, en successen worden gezamenlijk uitbundig gevierd. Zelfs vergaderen is een feestje, want de vergaderruimten zijn door medewerkers ingericht en hebben vrolijke thema’s zoals apenkooi en Mario Bros. O ja, en lunchen doe je in de bedrijfskantine die is ingericht als picknickplek, compleet met grastapijt en bomenbehang.

De bureaus van Helder Groen in Haarlem verdwijnen stipt om 18:00 uur in het plafond

Incentro: geluk meten om te verbeteren

Een toppositie in de jaarlijkse ranglijst van Great Place To Work®? Incentro was in 2012 en 2017 de nummer één. De focus op digital happiness speelt daarin een sleutelrol. Het geluk van werknemers behoort tot de kernwaarden van het IT-bedrijf. Vertrouwen, trots en plezier staan in het dagelijkse werk centraal: de slimme mensen van Incentro krijgen alle ruimte om zich te ontwikkelen en op die manier te excelleren in wat ze doen. Bovendien meet de app Moodforce wekelijks de geluksbeleving van alle werknemers. Als er ergens ontevredenheid over is, kan het management dus snel stappen ondernemen. Het succes van Moodforce is zo indrukwekkend dat Incentro de tool inmiddels op de markt heeft gebracht. Het doel: ook andere bedrijven stimuleren om serieus werk te maken van het geluk van hun werknemers.

Helder Groen: plan je vrije tijd in, dan pas je werk

Als de klok bij het Haarlemse reclamebureau Helder Groen zes uur slaat, trekt een kabelsysteem automatisch alle bureaus naar het plafond. Pas de volgende ochtend om negen uur belanden de werkplekken weer op de grond. Niemand die kan overwerken, want laptops van de zaak zijn een no-no bij het bedrijf dat Sander Veenendaal in 2015 oprichtte. Zoals hij uitlegt in een interview met nu.nl: “We zijn begonnen met het plannen van vrije tijd, in plaats van het plannen van werk. Vanuit de gedachte dat je niet alleen maar leeft om te werken, maar werk wel een supercool onderdeel is van je leven.”

“Het overgrote deel van de medewerkers gaat het gesprek niet aan, wacht af en spreekt ook zelf geen waardering meer uit. Een gemiste kans.”

Zelf een verschil maken

Niet alleen directeuren, managers en leidinggevenden kunnen bijdragen aan geluk op de werkvloer. Jij kan dat ook! Het geven van complimenten is daarin een waardevolle eerste stap. Maar voordat je ze te pas en te onpas als pepernoten door de kantoortuin slingert, allereerst een aantal do’s & dont’s.

Tip 1: Durf te vragen

Volgens het Nationaal Waarderingsonderzoek durven werknemers het uitblijven van complimenten niet aan de orde te stellen. Het overgrote deel van de medewerkers gaat hierover het gesprek niet aan, wacht af en spreekt ook zelf geen waardering meer uit. Een gemiste kans. Want als je niet met complimenten wordt overladen, hoeft dat niet te betekenen dat je niet gewaardeerd wordt. In de Nederlandse bedrijfscultuur is het nu eenmaal niet zo gebruikelijk om elkaar regelmatig positieve feedback te geven. Probeer eens subtiel (!) te vissen naar een compliment. En geef elkaar eens wat vaker een compliment. Je zal zien dat je het dan ook sneller terugkrijgt.

Tip 2: Geef het goede voorbeeld

Volgens Rens ter Weijde zijn er talloze mogelijkheden om binnen organisaties een cultuur van complimenteren te ontwikkelen. In zijn boek Building Positive Organisations beschrijft hij maar liefst dertien technieken waarmee jij en je collega’s flourishing naar een hoger plan kunnen tillen. Een van de adviezen: wees eens vriendelijk tegen iemand die dat niet verwacht. “Unexpected kindness draait om kleine gebaren van vriendelijkheid waarmee je bij de mensen om je heen een glimlach op het gezicht tovert. Een welgemeend compliment geven is daarvan een voor de hand liggend voorbeeld.”

Tip 3: Overdrijf het niet

Complimenten krijgen is fijn — en wie een ander blij maakt met een oprechte blijk van waardering houdt daar zelf ook een goed gevoel aan over. Volgens het Nationaal Waarderingsonderzoek van Nuon krijgt maar liefst 90% van de Nederlanders een goed gevoel van het uitspreken van waardering. Maar het complimenteren kan ook uit de hand lopen. Emeritus hoogleraar Ruut Veenhoven staat vanwege zijn jarenlange onderzoek naar geluk internationaal bekend als Geluksprofessor: “Sociale steun maakt het leven over het algemeen leuker, onder meer via versterking van de zelfwaardering. Maar zoals met alles kun je ook teveel van het goede krijgen. Als je bijvoorbeeld gecomplimenteerd wordt als je iets niet helemaal goed doet dan leer je niet van fouten. De winst van hogere zelfwaardering gaat dan verloren aan een verlies door stommiteiten. Dat doet op termijn dan ook weer afbreuk aan de zelfwaardering. En daar worden we bepaald niet gelukkig van.”

Werkgeluk op wereldniveau

De waarde van geluk op onze kwaliteit van leven krijgt een steeds groter draagvlak. Sterker nog, in Nederland heeft onderneemster Asha Lalai er een hele beweging voor opgezet: Action for Happiness Nederland — onderdeel van de gelijknamige wereldwijde organisatie. Zo haalde ze Google X’ Chief Business Officer en auteur van Solve for Happy Mo Gawdat naar Nederland om zijn inspirerende boodschap over geluk te verspreiden.

Het is inspirerend om te zien dat steeds meer ondernemers — van innovatieve start-ups tot gevestigde multinationals — het thema werkgeluk op de agenda zetten. Zij laten zien dat werk niet alleen een instrument is om geld mee te verdienen, maar ook een drijvende kracht is achter een betekenisvol, gelukkig leven. En extra mooi is dat de groeiende aandacht hiervoor ook duidelijk maakt dat een ieder van ons daarin een rol kan spelen.

Interessant? Lees ook: hoe kom je tot rust in een razendsnelle wereld

Moneyou Magazine

Vond je dit een fijn artikel? We hebben nog veel meer van dit voor je. Van praktische artikelen over de huizenmarkt tot prikkelende stukken over virtual reality. En alles ertussenin. Lees lekker verder in ons Moneyou Magazine.