Internet in tijden van corona: meer dan ooit leven we online.
Social distancing is vooral offline social distancing. Online kruipen we nu zo dicht mogelijk bij elkaar.
Beeld je eens in. Wat als dit alles (maakt wuivend gebaar naar alles) zich in 2005 had afgespeeld? Een journalist van de BBC maakte de denkoefening. Heel veel digitale instrumenten die we nu dagelijks gebruiken bestonden toen gewoon nog niet.
Ja, er was MySpace en MSN Messenger. Maar sociale media stonden in hun kinderschoenen. Geen Instagram om je #lockdowndinner te delen en geen Facebook om quarantaine memes te checken. Geen WhatsApp-groepen met de vrienden. Videocalls? Skype-video kwam er pas in 2006.
Veel mensen hadden anno 2005 thuis nog geen hypersnelle en stabiele internetverbinding. Thuiswerk zou veel moeilijker geweest zijn om te organiseren. Ook vandaag leefde even de angst of het internet zou zwichten onder de druk van het massale thuiswerk en thuisblijven.
Geen Netflix om Tiger King te kijken. Geen YouTube om yogalessen te volgen. You get the picture. Toegegeven, de videotheken zouden ongetwijfeld gouden zaken doen. Als die open mogen blijven, tenminste.
‘Social distancing’ is het ordewoord van de dag. Ondanks de sociale afstand hebben ik, en vele mensen met mij, de afgelopen weken een ongelofelijk druk en actief sociaal leven gehad. Online, welteverstaan. Wat leert ons dat?
Allemaal samen spelletjes spelen op het internet
Nu we allemaal in ons kot zitten is er meer tijd om achter de pc of spelcomputer te kruipen om spelletjes te spelen. Asociaal? Integendeel. Een kleine voorspelling van de redacteur: in 2020 breekt het online, collectief gamen definitief door.
Kijk naar Twitch. Op dat platform kijk je naar livestreams van gamers die een spel spelen. Klinkt raar? Vergelijk het met naar een sportwedstrijd kijken. Daar zie je toch ook andere mensen een uitdaging aangaan? De bezoekcijfers zijn sinds de coronacrisis sterk gestegen.
De timing van de release van Animal Crossing: New Horizons voor Nintendo Switch kon niet beter. Het spel tilt escapisme naar een hoger niveau: je krijgt je eigen eiland in een kleurrijke en meditatieve open wereld. Maar je blijft niet op je eiland. Via het internet ga je bij elkaars eiland op bezoek en doe je samen leuke dingen.
Games zoals Animal Crossing, Minecraft en Fortnite creëren nieuwe werelden met tal van nieuwe mogelijkheden voor sociale interactie. Zo fungeren ze als nieuwe sociale ruimte. Een leerling organiseerde een diploma-uitreiking voor zijn hele school via Minecraft. In de virtuele wereld sunnieday bouwden studenten de volledige Gentse Overpoortstraat na.
Een pionier in collectief gamen was het spel World of Warcraft: een gigantische open wereld met een groot aantal spelers. Enkele jaren geleden brak daar al een virtuele pandemie uit, met opvallende gelijkenissen met de coronapandemie vandaag. Wetenschappers gebruikten de virtuele pandemie in World of Warcraft om het onvoorspelbaar menselijk gedrag tijdens echte pandemieën te onderzoeken.
Ik zit deze lockdown in alle rust en stilte mijn eigen boerderij te onderhouden in Stardew Valley. Via multiplayer komen een paar vrienden af en toe meehelpen op de boerderij. We praten over koetjes en kalfjes terwijl we werken op het virtuele veld. Gaming is een gemeenschappelijke en participatieve cultuurbeleving geworden. Tijdens de coronacrisis gaan nog veel meer mensen dat ontdekken.
Mensen zijn zeer creatief en vindingrijk in het samenzijn online
“We all live in Zoom now” kopte de New York Times. Rond Zoom is intussen een heel fandom ontstaan. Op Facebook is er een enorm populaire memegroep, studenten grappen dat ze naar ‘Zoom University’ gaan. De zwakke privacyinstellingen en -normen maken ‘Zoombombing’ echter mogelijk.
Mensen zetten hun vaste afspraakjes gewoon door, maar dan via videoconferentie. Afterwork drinks met een gin-tonic en (eventueel) een peuter mee op schoot. Virtuele café-avonden met de makkers. Een apero heet nu (sorry) een ‘e-pero’. Wist je trouwens dat je samen karaoke kan zingen via Zoom?
Ook een ding nu: powerpointpresentaties geven aan je vrienden. De terugkeer van de spreekbeurt! Je kan prima uitbeelden spelen via Zoom. Of online pictionary spelen. Allemaal zelf getest en goedgekeurd. Hier vind je nog meer online spelletjes.
Filmavondjes met de vrienden kan nog steeds via Netflix Party. Online filmclubs en online boekenclubs schieten als paddenstoelen uit de grond. Ook heel wat organisaties, nachtclubs en culturele instellingen laten zich niet tegenhouden door corona. Internet Age Media, gevestigd in Barcelona, organiseerde zijn jaarlijkse conferentie gewoon online.
Elke zichzelf respecterende dj gaf afgelopen weken een dj-set vanuit zijn living of slaapkamer. Er gaan technofeestjes door via livestream. Onder Stroom in Antwerpen organiseert vrijdag ‘Stroom Stream’ een show met acts en dj’s, allemaal live te bekijken via Zoom.
Therapiesessies en AA-meetings gaan nu gewoon door online. Pray.com is een hot en happening sociaal mediaplatform voor kerkgangers. Ook de dragqueens organiseren zich online. Activisten zoeken naar nieuwe manieren om online actie te voeren. Zo organiseerde Zomer zonder Vliegen een virtuele bezetting van een landingsbaan in Second Life.
Conclusie: er is geen enkele organisatie, vriendengroep, subcultuur of hobbyclub die zich niet online aan het organiseren is om toch samen te komen en dingen te doen.
Thuis- en telewerk wordt hopelijk de norm
Misschien de grootste (persoonlijke) revelatie van al? Thuiswerk gaat mij heel goed af. Het helpt ongetwijfeld dat ik geen kinderen heb.
Grappig om te zien hoe zich een nieuwe online vergadercultuur installeert. Als je met veel bent is het een must om met handen-opsteken te werken. Het is beleefd om je microfoon uit te zetten als je niet aan het woord bent. Je vermijdt best dat partners, kinderen of huisdieren komen binnenlopen.
Mag het wat ludieker onder de collega’s? Talloze mensen spelen en experimenteren wat graag met hun achtergronden en zijn daarbij heel creatief. Er zijn talloze voorbeelden maar deze, deze en deze vond ik heel grappig. Je kan je achtergrond zo instellen dat het lijkt alsof je oplet, terwijl je eigenlijk iets anders doet. Pas gewoon op dat je je niet permanent in een aardappelhoofd verandert zoals deze baas.
In De Tijd las ik deze uitspraak:
“Ik begrijp niet dat ik vroeger naar Mechelen ben gereden voor een zakelijk gesprek. Nu heb ik een bijzonder productieve videoconference gehad, wat me misschien niet was gelukt als ik opgedraaid door de files zou arriveren.”
Ik ben het daar mee eens. Ik heb afgelopen weken veel meetings gehad via Zoom. Ze waren productief, kernachtig en vaak zelfs gezellig. Ik heb een paar creatieve brainstorms gedaan waar toffe ideeën zijn uitgekomen. De methodiek van VRT Creative Lab is een aanrader, trouwens.
Natuurlijk zal fysiek samenkomen nog moeten. Maar moet het de norm zijn? Telewerk is beter voor het milieu en verlicht de stress van het woon-werkverkeer. Mijn pleidooi is alvast om van videocall-meetings de norm te maken en van fysieke vergaderingen de uitzondering, in plaats van omgekeerd. Sowieso is dit een goede periode om te leren welke meetings eigenlijk gewoon een mail hadden kunnen zijn.
Tussen de lakens op het wereldwijde web
Het is een uitdaging als koppel om nu continue samen te zitten. Maar single zijn is op dit moment ook niet gemakkelijk. Op den duur wordt de huidhonger wel heel groot.
De bezoekcijfers van Onlyfans en gelijkaardige websites stijgen sterk. Op Onlyfans kijk je tegen betaling sexy video’s. Veel pornosterren en sekswerkers verkiezen dit omdat zo een rechtstreekse link hebben met hun fans. Een aantal performers noemt het bevrijdend en zegt dat het helpt om bepaalde taboes te doorbreken. Onlyfans heeft trouwens niet alleen fans.
Heel wat singles gaan op videochat dates of doen ‘Facetime & Chill’. Mensen flirten nog steeds volop online. Koppels die niet bij elkaar wonen zoeken naar originele manieren om hun seksualiteit te beleven. Gaan we in de toekomst onze seksualiteit steeds meer online beleven?
Digitale lessen uit de coronacrisis voor sociale media
Het is heel wat mensen opgevallen: sociale media spelen vooral een positieve rol. Natuurlijk blijft er ongelofelijk veel misinformatie, fake news en andere bagger circuleren. Maar in plaats van die dingen te versterken fungeren ze als gatewatcher die de juiste informatie doet bovendrijven. Je ziet heel veel mensen elkaar wijzen op het belang van handen wassen en social distancing.
De iconische ‘Flatten The Curve’-grafiek is massaal gedeeld. Mensen zoeken via sociale media naar manieren om hun medemensen te helpen, ik zag er sterke initiatieven als CommunicatiePro’s tegen #Covid-19, de Corona-denktank en Steun Ze ontstaan.
Het noopt tot de vraag: is dit niet het internet dat we altijd wilden? The New York Times schreef dit:
Mensen zeggen vaak dat de constante aanwezigheid van internet een bron van stress is in hun leven. En dat klopt ook wel, zeker dankzij de smartphones. Anderzijds, in deze bange dagen brengt internet ons hoop en verbinding.
Dicht de digitale kloof
Door de coronacrisis zijn plots heel wat senioren actief online: ze videobellen, whatsappen en zo meer. Maar niet allemaal. De digitale kloof binnen de groep senioren zelf wordt groter door de crisis. Er is een grote groep oudere mensen die alleen thuis woont, met geen of weinig familie en geen toegang tot het internet. Zij zien hun normale sociale aanknopingspunten wegvallen. Als een leeftijdsgenoot van hen sterft aan corona kunnen ze niet eens naar de begrafenis. Aan een live-stream van de begrafenis hebben zij niets als ze niet weten hoe ze die moeten bekijken. Ezra Klein van Vox waarschuwt voor een epidemie van eenzaamheid.
We voelen nu allemaal, niet alleen op economisch niveau maar ook op een emotioneel niveau, hoe belangrijk het is om de digitale kloof te dichten.
Mensen proberen te helpen. In woonzorgcentra’s geven ze spoedcursussen skype of helpt het personeel een skype date te regelen tussen familie en bewoners. Woonzorgcentrum Ter Lembeek heeft een heel actieve Facebookpagina en post dagelijks heel wholesome foto’s en filmpjes. Steun Ze en de Corona denktank zamelen smartphones en tablets in om te doneren aan ziekenhuizen of woonzorgcentra’s.
De digitale kloof geldt ook voor mensen in armoede. Voor kansarme jongeren is deze crisis keihard: meer kans op familiaal geweld, geen tuin en geen laptop. Probeer maar eens je huiswerk te maken of een spelletje te spelen met je vrienden in een gezin van drie kinderen met één laptop thuis. Heb jij nog een oude laptop liggen? De organisatie Digital Youth zamelt 10.000 laptops in voor kansarme jongeren.
We voelen nu allemaal, niet alleen op economisch niveau maar ook op een emotioneel niveau, hoe belangrijk het is om de digitale kloof te dichten. Laat ons daar een absolute topprioriteit van maken. Geef iedereen de mogelijkheid om zich zowel offline als online verbonden te voelen met elkaar.
Offline doen we social distancing, online zijn we dichter bij elkaar dan ooit
Sociolinguïst en taalkundig antropoloog Jan Blommaert schreef een interessant stuk over hoe de coronacrisis aantoont dat onze woordenschat gedateerd is. Veel van de vocabulaire die we nu gebruiken refereert naar het leven in een louter offline maatschappij. Social distancing is offline social distancing. Online kruipen we dezer dagen zo dicht mogelijk bij elkaar. Als mens hebben we connectie nodig met elkaar en het is normaal dat we dit nu digitaal gaan zoeken. De leegte door de fysieke sociale afstand vullen we met heel intense sociale online activiteit.
Vervangen online activiteiten het fysieke contact? Natuurlijk niet. Sommige menselijke sociale behoeftes kan je niet vervangen door het internet. Net als iedereen mis ik knuffels met mijn vrienden en familie. Ik kan niet wachten tot dit allemaal voorbij is.
Wat we nu zien is een versnelling en verdieping van onze digitale cultuur.
Het punt is dat we zowel offline als online leven. Net zoals een leven dat enkel en alleen online geleefd wordt, is een leven dat enkel en alleen offline geleefd wordt onmogelijk, laat staan wenselijk. Zoals Blommaert schrijft: online instrumenten zijn een aanvulling of specifiek alternatief voor offline praktijken (zoals bijvoorbeeld telewerk.)
Digitale tools versterken onze band met mensen als we ze juist gebruiken. Wat we nu zien is een versnelling en verdieping van onze digitale cultuur. Actief deelnemen aan online cultuur zoals we de voorbije weken deden is veel beter dan passieve consumenten ervan zijn. De coronacrisis toont ons hoe we moeten leven online.
