De erfenis die Keynes nooit wenste (column)
Een radioberichtje: de Federal Reserve (volksmond: FED), het Amerikaanse stelsel van centrale banken, gaat haar rente naar alle waarschijnlijkheid niet verder verhogen. In navolging van de FED zal er voor de Europese Centrale Bank (ECB) ook weinig anders opzitten, aangezien onze economieën ook tot stilstand lijken te komen.
Dit is geen goed nieuws voor de gewone burger. Niet direct omdat ze de rente nu niet verder gaan verhogen. Het is waarschijnlijk het enige wat ze kunnen doen, nu de wereldeconomie tot stilstand lijkt te gaan komen. Maar juist dát dit het enige is wat ze kunnen doen, bij een rentestand die al historisch belachelijk laag is.
Deze situatie is het gevolg van het decennialang verkrachten van de principes van John Maynard Keynes (1883–1946). Keynes is ongetwijfeld de meest invloedrijke econoom van de twintigste eeuw. De wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog is immers voor een belangrijk deel op zijn inzichten gebaseerd. Hij zette zijn theorie in 1936 uiteen in The General Theory of Employment, Interest and Money. Deze theorie werd opgesteld als antwoord op de uitzichtloze crises van de jaren ’30. Het boek was een frontale aanval op de dan heersende economische theorieën, die ervan uit gaan dat een economie altijd naar evenwicht neigt. De overheid moet dus vooral niet ingrijpen. Keynes gooide dit vertrouwde laissez-faire-principe in zijn boek overboord en pleitte ervoor dat de overheid in tijden van recessie middels overheidsinvesteringen en belastingverlagingen juist wel ingrijpt, om zo de vraag naar producten te verhogen en uit de economische malaise te geraken. In tijden van economische voorspoed zou vervolgens het tegenovergestelde moeten gebeuren.
Nu zich momenteel weer een recessie aandient, staan ’s werelds grootste economieën met gigantische staatsleningen en een rentestand van rond de nul procent met de rug tegen de muur
Na de Tweede Wereldoorlog namen de inzichten van Keynes in het Westen en later de rest van de wereld een hoge vlucht. Maar wel een variant die politiek handig uitkwam: overheden grepen in tijden van recessie graag massaal in met staatleningen (geld om in de economie te pompen) en lage rentes (goedkoop geld aanbieden zodat geïnvesteerd kan worden), maar verzaakte zonder uitzondering om het tegenovergestelde te doen in tijden van voorspoed. Wel het zoete dus, maar niet het zure. Want dat vindt de kiezer niet leuk.
Gevolg: nu zich momenteel weer een recessie aandient, staan ’s werelds grootste economieën met gigantische staatsleningen en een rentestand van rond de nul procent nagenoeg met de rug tegen de muur. Ze hebben hun instrumentarium de afgelopen decennia verwaarloosd. De generatie die nu in de schoolbanken zit achterlatend met een gigantische schuldenberg, een waardeloze rentestand, met daardoor, onder andere, torenhoge huizenprijzen. Een erfenis die Keynes nooit voor ogen had.
Hans Valkenburg schrijft tweewekelijks een column voor SAM over bildung. Lees hier zijn vorige.
