Martijn heeft in zijn leven best wel eens geluk gehad, maar zeker ook veel ongeluk. Dat ongeluk verandert je leven soms te drastisch. En dat heb je pas in de gaten als een ander je daarop wijst.
Geluk is een warm geweer, als we The Beatles en hun ‘Happiness is a warm gun’ moeten geloven. Warm van het zojuist geloste schot, de fix, de kick. Al het gevaar is weggejaagd. Iets waar je van dient te genieten zolang het duurt, maar waar je niet verslaafd aan moet raken. Iets dat zelfs gevaarlijk kan zijn. John Lennon baseerde de tekst op een artikel met dezelfde titel uit The American Rifleman, het officiële tijdschrift van de NRA, the National Rifle Association. Het artikel gaat over het geluk dat een vader ervaart nadat hij zijn zevenjarige zoontje voor het eerst meeneemt naar de schietbaan. Lennon: ‘Fantastic, insane… a warm gun means you’ve just shot something. I thought it was so crazy that I made a song out of it.’
Toch is een vuurwapen als metafoor voor geluk geen compleet krankzinnig idee. Er zijn mensen bij wie geluk geen warm NRA-pistool is. Geluk is voor hen een doorgeladen vuurwapen. Veiligheidspal eraf. Binnen het bereik van een onwetend kinderhandje. Geluk als iets waar je maar beter vanaf kunt blijven en niet van kunt genieten, want gelukt ebt niet weg. Nee, geluk wordt op een brute manier weggerukt. Geluk als een voorbode van iets dat fout móet gaan.
Niet alleen binnen het werkveld van de GGZ ben ik regelmatig mensen tegengekomen die niet van geluk durfden te genieten. Ook zelf heb ik lange tijd last gehad van het geladen pistool. Toen ruim tien jaar geleden mijn moeder en broertje — met een tussenpoze van een kleine twee jaar — overleden, heb ik lange tijd geleefd met het gevoel dat je, alles wat je opbouwt, toch weer kwijtraakt. Een optelsom in mijn onderbewustzijn. De zogenaamd logische uitkomst van twee toevallige ervaringen. Zoals mensen, die meer dan eens bedrogen zijn, vaak anderen op afstand houden om nieuw bedrog te voorkomen, hield ik ze op afstand omdat ze toch ooit dood zouden gaan. Leuke momenten met vrienden werden een pistool dat af kon gaan. Het voelde als zelfbescherming, maar eigenlijk was het zelfsabotage.
In de anderhalf jaar die volgden hield ik zelf continu het geladen pistool tegen mijn slaap gedrukt. Uiteraard had ik dit niet door, totdat een psycholoog een rechte streep op een vel papier zette.
“Deze streep is een leven”, zei hij, en terwijl hij met zijn pen een golvende lijn over de streep zette, zij hei: “dit zijn gevoelens, emoties en gebeurtenissen in een leven. Maar wat jij nu doet, is dit.” Hij zette een rechte lijn een paar centimeter onder de eerste. Het wapen dat ik zelf tegen mijn hoofd hield. “Door de highs in het leven te onderdrukken de lows minder diep maken”, zei hij.
Na dat inzicht moest mijn oude angst en gedrag slijten, het geweer in mijn hand langzaam van roest uit elkaar vallen. Alsof ik een NRA-lidmaatschap langzaam liet verlopen tot ik geluk niet meer als een warm pistool zou zien. Geluk is sindsdien dan ook niet meer zozeer een wapen, maar eerder een warm broodje of een koud glas bier. Iets waar je van moet genieten voordat het lauw wordt, maar goed, de tekst: ‘Happiness is a warm broodje’ had vast een minder goed liedje opgeleverd.
Voormalig HAN-student Martijn van Koolwijk werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Hij schrijft om de week een column voor SAM. Lees hier zijn vorige bijdrage.
