Martijn start het nieuwe jaar met een goed voornemen: de onberekenbaarheid van het leven omarmen. En hij vindt dat iedereen dat moet doen. Weg met die drang naar succes, geniet van het leven.
Het leven woekert. Er gebeuren continu dingen die we niet onder controle hebben. Met vrienden, familie, ons eigen vergankelijke lijf. Dat zouden we soms bijna vergeten. Door kranten die begin van het jaar koppen: ‘Zo veel gaat u er dit jaar op vooruit.’ Begeleidende tekst: ‘Mits er niks aan uw situatie verandert.’ Oftewel, alles gaat beter zolang het niet slechter gaat. Of door de koning die zich in zijn kersttoespraak vooral richt op jongeren die moeten leren omgaan met het feit dat succes — wat dat dan ook moge zijn — niet het hoogst haalbare is en dat tegenslag bij het leven hoort.
Het is echter een zwaktebod van de koning zich zo op de jeugd te focussen. De voorgaande generaties creëerden immers het speelveld waarin de jeugd moet opereren. De voorgangers hebben mede bepaald welke dingen gewoon en normaal zijn. Wat je op zijn minst moet bereiken om jezelf succesvol te mogen noemen.
Socioloog en filosoof Willem Schinkel en socioloog Rogier van Reekum pleiten er in hun boek Theorie van de kraal voor dat niet alleen de jeugd, maar iedereen de onberekenbaarheid oftewel het woekeren van het leven zou moeten omarmen. Zolang we blijven denken dat een hol begrip als succes het hoogst haalbare is, zullen we immers krampachtig regels zoeken om een niet bestaand spel richting succes te kunnen winnen. We zullen verliezers demoniseren (de bijstandsontvanger die zich aan mensonterende controles moet onderwerpen) en de winnaars eren (onze minister-president en zijn hofnar Dijkhoff die duizenden euro’s achterover mogen drukken). Maar bovenal zullen we in een maatschappij, waarin we ongeluk en pech uit willen bannen, de schuld van het niet behalen van succes buiten onszelf leggen. Iets wat we in westerse landen zien door het groeien van fascistische politieke gedachten, zowel aan de linker- (focus op identiteitspolitiek) als rechterkant (taalgebruik van CDA,VVD,PVV,FVD) van het spectrum.
Het komt overeen met wat psychologe, ex-politica en schrijfster Marian Donner onlangs in haar ‘zelfverwoestingsboek’ bepleitte. We schaden onszelf en anderen door onze focus op succes en het idee dat het haalbaar is voor iedereen, terwijl we eigenlijk meer zouden moeten genieten. Echt genieten, niet ingepland, rendabel, genieten. Soms een dag weggooien door het hebben van een kater. In het wilde weg dansen.
Dansen…Woekeren…De reden dat ik tussen kerst en oud en nieuw met tranen in mijn ogen in de bioscoop zat. Bij een komedie nota bene. De tranen waren ondanks de humor niet eens van het lachen. Nee, ze kwamen over mijn wangen biggelen door de manier waarop het Hitlerjugend-jongetje Jojo, in de film Jojo Rabbit, leert om te gaan met het blind ergens bij willen horen, zonder te weten wat het precies is of ten koste van wie. Tranen om hoe zijn moeder omgaat met het oprukkende fascisme, maar bovenal tranen om hoe de film dezelfde boodschap vertolkt als bovengenoemde boeken. Hoe we groeiende haat niet moeten bestrijden met haat en hoe we geen beter mens worden van meelopen in de lijn naar succes. Hoe we dichter bij elkaar komen door het leven te laten woekeren en door te dansen.
Laat 2020 dan ook het jaar zijn waarin we massaal zeggen: ‘Fuck malle politici en succes. Ik ga genieten, dansen, het woekeren omarmen. Ja, indirect zelfs een beetje naar de koning luisteren en dan, zoals David Bowie ooit al zong: “Dann sind wir helden”.
Voormalig HAN-student Martijn van Koolwijk werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Hij schrijft om de week een column voor SAM. Lees hier zijn vorige bijdrage.
