Memorabele dodenherdenking (column)
Tekst: Bridget Kievits
Het is 6 mei en we hebben wat mij betreft de meest indrukwekkende 4 mei-herdenking achter de rug die ik me kan heugen. Ik weet niet waar het precies door komt.
Iedereen is natuurlijk van slag door de coronacrisis. Het duurt al lang, er is nog niet echt veel zicht op perspectief, in ieder geval niet voor ons in het hbo. Er wordt nog steeds vanuit huis gewerkt, onderwijs op afstand gegeven, en zo goed en zo kwaad mogelijk geleefd met de beperkingen van de anderhalvemetermaatschappij.
En dan was daar die 4e mei. Ik vind het altijd een bijzondere dag, en kijk eigenlijk altijd wel naar de herdenking op de Dam. Maar het kwam dit jaar meer binnen dan anders. De lezing door schrijver Arnon Grunberg in de lege Nieuwe Kerk, aangrijpend en indrukwekkend. Dan de lege Dam, de zes kleine figuurtjes die over die grote vlakte naar het monument liepen. De Taptoe, en de twee minuten stilte, nog stiller dan anders in die leegte, afgesloten met het Wilhelmus. Dat ontroerde me tot tranen.
Daarna kwamen de korte verhalen van kleinkinderen of kinderen van slachtoffers. En tenslotte de toespraak van Willem Alexander. En wat was die goed! Ik ben vaak vooral bezig met of hij het een beetje redt, eerlijk gezegd. Verhaspelt hij geen woorden, komt ie er goed uit? Maar daar was dit keer geen sprake van. Uit het hart, vol overtuiging, en een zeer sterk en coherent verhaal. Met als meest aangrijpende zin voor mij: “Sobibor begon in het Vondelpark, met het bordje ‘verboden voor Joden’”. Dat is zo waar, en zo afschuwelijk om je te realiseren.
Het greep ook zo goed terug op de woorden van Grunberg, die hetzelfde zei. Het uitsluiten van mensen, het iemand tot ‘de ander’ maken, dat begint allemaal met woorden. Woorden van politici, woorden van bestuurders. “Ik kan niet verdragen dat men een mens beoordeelt niet naar wat hij is, maar naar de groep waar hij toevallig toe behoort”, citeerde Grunberg Primo Levi. Waarop Grunberg vervolgde: “Voor mij was vanaf het begin af aan duidelijk: als ze het over Marokkanen hebben, dan hebben ze het over mij.” Ook zo’n terechte en ware observatie.
Er was veel om over na te denken, om van onder de indruk te zijn, dezer dagen. En zoveel om dankbaar voor te zijn. Zelfs in deze tijden, nu het ook mij wat zwaarder begint te vallen, deze coronaperiode. Nu het gemis van vrienden, mijn familie, mijn koor, wat groter wordt. Het is goed om je te realiseren: dit is maar tijdelijk, het gaat voorbij, en onze vrijheid is niet wezenlijk aangetast. Ik hoop dat we dat allemaal als perspectief kunnen behouden.
Bridget Kievits is lid van het College van Bestuur van de HAN. Zij schrijft om de drie weken voor SAM. Lees hier haar vorige bijdrage.
