Türkiye Kimin Yurdu?
Türkiye, gidecek başka yeri olmayanların ülkesidir. İbrahim Tenekeci’nin bu cümlesinden çıktım yola. Hani derler ya, şair burada ne demek istedi, diye…
Açıp tek tek baktım Türkiye kimlere vatan olmuş diye. Meğer ne çok insana kucak açmış bu topraklar, ne acılar biriktirmiş her adımında. Yıllarca vatanı için uzaklara gidip de dönemeyen binlerce Mehmet’in yerini farklı acılar taşıyan insanlar almış. Dini, dili, mezhebi farklı olan bu insanların ortak noktası ise yaşadıkları büyük acılardan sonra Anadolu’ya gelmiş olmaları.
Savaştan, çatışmadan, kimliksizlikten kaçanların yurdu olmuş Türkiye; kimi zaman bir Yahudi’ye kimi zaman bir Polonyalı’ya… Anadolu’ya ilk büyük çaplı göç Çarlık Rusya’sının Kırım’ı ele geçirmesiyle gerçekleşmiş. Vatansız kalan binlerce insan asıl vatanlarına dönmüş. Sonrasında göçe zorlanan 2.5 milyon (1 milyonu yolda hayatını kaybetmiş) Çerkes’in büyük bir kısmı Anadolu’ya gelmiş.
Bazı göçlerse yüz yıldır devam ediyor. 1. Dünya Savaşı’nda 10 bin Azeri Türkü’nün Anadolu’ya gelmesiyle başlayan göçün halen devam etmesi gibi.
- Osmanlı — Rus savaşı sonrasında başlayan Gürcü göçleri 1921 yılına kadar devam etti ve 1 milyondan fazla Gürcü ülkeye giriş yaptı.
- İlk defa Türkiye’ye Fatih Sultan Mehmet zamanında gelen Arnavutların nüfusunun günümüzde 5 milyonu bulduğu tahmin ediliyor.
- 1830'lu yıllardan sonra yaklaşık 10 bin Polonyalı İstanbul’a (Polenezköy) yerleşti.
- 1. Dünya Savaşında Suriye, Hicaz ve Mezopotamya bölgelerinden kaçan yaklaşık 30 bin Arap, İç ve Batı Anadolu bölgelerine nakledildi.
- Av.-Macaristan’ın Bosna’yı işgalinden 1918’e kadar Türkiye’ye dört büyük göç dalgası oldu, ayrıca 1990'lı yıllarda 20 bin Boşnak Türkiye’ye göç etti.
- 15. yy’dan itibaren Yemen, Buhara ve Hindistan’ın yanı sıra Kırım, Gürcistan ve Balkanlardan binlerce Yahudi Türkiye’ye geldi.
- 1922–1938 yılları arasında Yunanistan’dan 384 bin, farklı tarihlerde Yugoslavya’dan 305 bin kişi Türkiye’ye göç etti.
- Bulgaristan’dan gerçekleşen ve aralıklarla 1989 yılına kadar süren göçlerde yaklaşık 800 bin kişi Türkiye’ye giriş yaptı.
- Romanya’dan 1923–49 yılları arasında 80 bin kişi sonrasında ise 45 bin kişi Türkiye’ye kalıcı olarak yerleşti.
- 1950’de kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin Çin tarafından işgali, Doğu Türkistan’dan Türkiye’ye göçün nedeni oldu.
- 1979’da yaşanan İran İslam Devrimi sonrasında, İran’dan Türkiye’ye 1 milyona yakın insan göç etti. Bunların çoğunluğu Azeri, Fars ve Kürtlerdi.
- 1982 yılında Sovyetler’in Afganistan’ı işgal etmesiyle bölgedeki Özbekler Uygurlar, Kazaklar ve Kırgızlar Türkiye’ye göç etti.
- Tarihte Suriye’den, ferdi kaçışların dışında, 1945, 1951, 1953 ve 1967 yıllarında Türkiye’ye toplu göç gerçekleşti.
- Irak’tan gelen göçlerin büyük bir kısmı 1988'de yaşanan Halepçe katliamı sonrası gerçekleşti, bu sayı bir yıl içinde 51 bin kişiyi buldu.
- 1991 yılındaki Körfez Savaşı sonrasında çoğunluğu Kürt yaklaşık 500 bin kişi Kuzey Irak’tan kaçarak Türkiye’ye sığındı.
- Balkanlar’da 1990–2001 arasında yaşanan olaylar nedeniyle Bosna’dan 20 bin, Kosova’dan 17 bin, Makedonya’dan 10 bin kişi Türkiye’ye göç etti.
- Son yıllarda Suriye’den gelen mültecilerin sayısı 3 milyonu aştı. Bunun yanı sıra dünyanın dört bir yanında açlıktan, haksızlıktan, savaştan kaçan binlerce kişinin bireysel göçü devam ediyor.
Yazının sonunda bir mesaj vermeyeceğim. Vatan, toprak, millet, sevgi, insanlık, özgürlük demeyeceğim. Hani Vizontele’de diyor ya:
“İnsan memleketini neden sever?
Başka çaresi yoktur da ondan… Fakat biz biliriz ki bir yerde mutlu olmanın ilk şartı orayı sevmektir. Burayı seversen, burası dünyanın en güzel yeri olur.”
İşte böyle.
