Kick-off Team Amsteldorp

Maandag 14 juli / 9.30 — 11.00

Het is 9.00u en Amsteldorp ligt er stilletjes bij op deze maandagochtend. Maar het is zover! Team Amsteldorp gaat van start. Ik parkeer mijn OV-fiets voor ons tijdelijke ‘lab’: een pandje van een Amsterdamse woningcorporatie aan het Buitenrustpad in Amsteldorp. Hier huist Syb*, case-manager bij deze woningcorporatie. We kennen Syb nu al een tijdje: een grote, vriendelijke man met ontzettend veel kennis over de buurt en zijn bewoners. Team Amsteldorp bivakkeert de komende twee weken in zijn kantoor, en dat is nu al duidelijk te zien! Chris dweilt de vloer, Thijs installeert een printer en ik ontferm me over de koffie en thee. Gelukkig gaat Syb stoïcijns verder met zijn eigen klussen.

Een voor een druppelt het Team binnen tot we met een indrukwekkend grote groep mensen zijn. Wel 13 gemeentemedewerkers, Kennislanders en leergierige stagiairs worden welkom geheten door Chris van Kennisland. We behandelen als eerste de ‘veldwerkgids: Team Amsteldorp’. Deze gids hebben we vanuit Kennisland samengesteld om een eerste focus aan te brengen in ons werk in de komende twee weken. Achtereenvolgens behandelen we de volgende thema’s:

1. Waarom zijn we in Amsteldorp?

Amsteldorp staat bekend als een actieve wijk met veel sociale woningbouw. De cijfers laten een sterke sociale cohesie, een groot aantal senioren en een zwakke lokale middenstand zien. Er zijn een aantal actieve, vitale netwerken, zoals Amsteldorp Actief. Ook hier is de decentralisatie van zorgtaken van het Rijk naar de gemeente Amsterdam aanstaande. Hoe kan deze decentralisatie zo goed mogelijk gefaciliteerd worden? Hoe sluiten de geboden diensten het beste aan bij de wensen, behoeften en leefwereld van de bewoners?

2. Waarom de labmethode in een lab-sprint uitproberen en doorontwikkelen?

‘Sociale innovatie labs’ zijn een nieuwe methode om tot maatschappelijke vernieuwing te komen. Maar hoe ziet een lab er in het echt uit? Om onze eigen lab-methodes te ontwikkelen en te testen organiseert Kennisland in samenwerking met partners, zoals de gemeente en dienstverleners, gedurende twee weken een ‘lab-sprint’. Unieke kenmerken van de lab-methode zijn bijvoorbeeld:

• Van gescheiden expertise-teams naar samenwerkende multi-disciplinaire teams (met beleidsmakers, dienstverleners, vrijwilligers en bewoners)
• Van cijfers naar verhalen achter de cijfers
• Van aanbevelingen in onderzoeksrapporten naar ‘in situ’ experimenten en ideeën voor de toekomst
• Van het kantoor naar het veld

3. Wat willen we graag leren?

We willen weten wat belangrijk is voor bewoners om ‘goed’ ouder te kunnen zijn of worden, en vragen ons af: hoe kan ‘goed ouder worden’ zelfstandig, onzelfstandig, anders, beter of slimmer worden georganiseerd en ondersteund? Ook willen we graag weten of welke paradoxen of ‘gaps’ er bestaan tussen wat gewenst of ondernomen wordt door bewoners rond het thema ‘goed ouder worden’, en wat er vanuit gemeente en dienstverleners wordt aangeboden.

Met betrekking tot de lab-methode willen we graag leren welke specifieke methodes de betrokken groepen het beste ondersteunen (gemeente, dienstverleners, vrijwilligersorganisaties, bewoners) om tot nieuwe inzichten en acties te komen.

4. Wat gaan we nu doen?

Deze eerste week staat vooral in het teken van verhalen genereren vanuit de wijk Amsteldorp. Hiervoor hebben we een verhalen-format gemaakt en enkele tools, zogenaamde prompts, om de gesprekken op gang te helpen en antwoorden te generen op onze vragen. De verhalenformat en de prompts (zoals bv. kennismakingsvouchers waarop een lunch of boodschappen halen wordt aangeboden) gaan we vandaag nog uittesten. We gaan praten met 3 groepen mensen:

• met de gemeente omtrent de decentralisatie van het zorgbeleid (beleidsmakers, ambtenaren)
• met serviceproviders en vrijwilligersorganisaties in de zorg (de wijkverpleegkundige, de arts, Open Hof, Dynamo, Amsteldorp Actief)
• met bewoners, onderverdeeld in twee groepen: bewoners: actief en zelfstandig, en bewoners die wat meer onzichtbaar zijn, niet actief in de bestaande netwerken

Om de gesprekken te voeren spreken we ook over onderzoeksethiek (anonimiteit waarborgen), reciprociteit (wat geven wij terug als team Amsteldorp aan Amsteldorp?) en open gesprekken voeren. Ook spreken we onze eigen aannames door, welke we gedurende de week zullen blijven checken. Voorlopig komt het team tot de volgende aannames:

1. Door de sterke sociale cohesie in de wijk Amsteldorp hebben ouderen een vangnet dat ze helpt zelfstandig ouder worden; de door de overheid gedroomde ‘participatiesamenleving’ wordt in Amsteldorp belichaamd.
2. Sterke sociale netwerken die wijk-overschrijdend zijn helpen iemand zelfstandig oud te worden indien diegene mogelijkheden heeft ze te benutten
3. Een sterke sociale cohesie betekent ook sociale uitsluiting
4. Er is een groot aanbod qua diensten door overheid en serviceproviders. Maar toch zakken mensen door het ijs, het overzicht is kwijt. Er bestaan gaps die onzichtbaar blijven.
5. Wij (gemeente, serviceproviders, Kennisland) kunnen de ideale samenleving niet geheel of goed ‘maken’ voor iedereen
6. Zelfstandigheid speelt een cruciale rol in het kwalitatief (goed) ouder worden van inwoners in Amsteldorp

Week twee van het lab zal vooral in het kader staan van het gebruik van de verhalen: hoe interpreteren de verschillende groepen elkaars verhalen? Welke nieuwe inzichten en ideeën leveren ze op? Maar eerst maar eens beginnen ….

Het hele team lijkt het best spannend te vinden. Jeanne kijkt vragend naar de vouchers en stel vertwijfelt vast: “Dus als ik zo’n voucher uitdeel, dan ben ik dus degene die dan dus met een bewoner boodschappen gaat doen!”. Maar het is ook verbazingwekkend om te zien hoeveel energie er meteen na de kick-off ontstaat. Iedereen weet meteen wat hij of zij gaat doen. Teamlid Jochem heeft een afspraak met een Henk en Jans, twee senioren die hij eerder al heeft ontmoet in Amsteldorp. Jos en Nora spreken met de oprichters van Amsteldorp Actief. Een aantal mensen gaan naar de koffie-inloop in het Open Hof. Chris gaat een buitentent regelen om op te zetten op het speelpleintje. En ik? Ik spreek af om samen met Stine om Syb’s zorgpunten in de wijk door te nemen en misschien zelfs samen op huisbezoek te gaan.

Teaminzichten:

• Een eerste, nauwe definiëring van de thematische focus zoals in de veldwerkgids geformuleerd werkt omdat zo’n focus uitnodigt tot verscherping en verbreding vanuit het team. Enkele reacties uit het team: ‘laten we niet alleen kijken naar ‘ouderen’, maar laten we ook luisteren naar mensen die nog ouder moeten worden’, of ‘kijk ook naar mensen met een speciale zorgbehoefte, zoals mensen met een psychiatrische ondersteuningsvraag’.
• ‘Goed ouder worden’ en ‘zelfstandig ouder worden’ zijn niet dezelfde zaken. Dat iedereen zelfstandig ouder zou willen of kunnen worden is een aanname.

Tips aan elkaar:

• Hoe presenteer je jezelf als je van de gemeente bent én van Team Amsteldorp? We besluiten onszelf te presenteren als onszelf, en eerlijk te zijn over de achtergrond van het project indien daarom gevraagd wordt.
• De via-via methode is al een beetje beproefd en werkt goed: vragen aan mensen om andere mensen aan te wijzen om mee verder te spreken
• Het woord ‘gesprek’ werkt beter dan het wat meer bedreigende woord ‘onderzoek’

Openstaande vragen:

• Werken de verhalenformat en de prompts?
• Sommige mensen hebben al een zorgvraag, en worden daarin voorzien. Hoe bereiken we ook mensen om met hen te spreken over een meer latente of onzichtbare zorgvraag?

* De namen in deze blog zijn gefingeerd om anonimiteit te waarborgen