Hoe ontwerpen we noaberzorg? #Horst
Het wijkcomité Norbertus en de werkgroep doorontwikkeling (WDGO) is bezig met grootse plannen om de Noaberzorgprincipes te verduurzamen in een stevige en herkenbare 0e lijnsvoorziening. Zij brengen deze principes al in de praktijk door middel van het 10punten plan en hoe hieraan gewerkt wordt in werkgroepen voor wijkontwikkeling door, met en/of voor bewoners. Zij zien in een eerder gedraaide pilot in Leudal ‘Noaberzorgpunt’ een ideaal toekomstmodel voor hun wijk. Hoe ontwerpen we zo’n meldpunt, hoe maken we deze toekomst waar is op dit moment de kwestie waarover zij zich willen buigen.
De labkwestie
Zoals gezegd is de labkwestie op dit moment voor de WDGO hoe zij hun gezamenlijke kantelvisie (zie deze blog) waarden en werkprincipes voor gemeenschapsvorming en wijkontwikkeling kunnen opschalen naar een manier van werken dat wordt (h)erkent als eigenstandige en duurzaam gefinancierde 0e lijnsvoorziening binnen de bestaande zorg- en welzijnssysteem in de gemeente Horst aan de Maas en zelfs de hele regio Noord-Limburg. Onder 0e lijn verstaat het WDGO een voorliggende laag aan voorzieningen dat alle laagdrempelige informatie- of ondersteuningsvragen opvangt voor de 1e lijns zorg, zoals de huisarts of het juridisch- of maatschappelijk werk.
Zij zien daarom een kanteling van het systeem voor ogen waarbij er wordt gezocht naar nieuwe verhoudingen in het samenspel tussen gemeente, aanbieders en bewoners. “Een nieuw samenspel doen wij nu al in de wijk, maar hoe schalen we dat op zodat het ingebed is in het beleid en financiële- en organisatiestructuren.” Daarnaast hebben ze de ambitie dat ze werken aan een model dat bovendien uitrolbaar is in andere gemeentes en wijken: “We willen dat onze weg en werkwijze naar zo’n 0e lijnsvoorziening wordt vastgelegd, zodat dit een actieplan wordt om op zo nog vier plekken in de regio te gaan doen.”
Meldpunt als innovatieve oplossing?
Zij zien voor hun kwestie een goed voorbeeld in het concept van een meldpunt en/of noaberzorgpunt (zie hier voor een voorbeeld in Roggel). Dit is een gemeenschapsvoorziening gericht op het welzijn van mensen dat draait op de samenwerking van bewoners, professionals en ondernemers die op een preventieve en positieve wijze werken aan de gezondheid en sociale infrastructuren van de wijk. Dit ontwerp is al eens eerder in een pilot laten zien dat het aansluit bij behoeftes van bewoners en bovendien geld kan besparen op de duurdere 1e lijnszorg, als preventieve voorziening. De WDGO ziet daarom een concreet plan om deze meldpunten op te gaan zetten in de wijk. “Essentieel hiervoor is de samenwerking met de huisartsen. Zij kunnen deze kanteling mede-waarmaken”. Met hen is er al een eerste schatting gemaakt op basis van de hulpvragen van huisartsenpraktijken: zo’n 40% is niet medisch van aard, maar maatschappelijk of (psycho)sociaal. Hier liggen concrete kansen voor het financieren van de 0e lijn, door deze 40% zorgkosten over te hevelen als besparing op de 1e lijn. “Daarbij staat er een 0e lijn zonder extra geld te hebben uitgegeven, budgetneutraal dus. Idealer kan het toch niet?”
Preventieve en positieve gezondheid
Dit raakt aan de brede visie op preventie en gezondheid van Huber dat inmiddels steeds meer gemeengoed wordt. In het model is zichtbaar dat 5 van de 6 pijler niet medisch is en zeer goed binnen een 0e lijnszorg opgepakt zou kunnen worden. Samen met de huisartsen wordt hiervoor nu gelobby’s op het hoogste niveau. Karin, de mede-aanjager van de WDGO heeft daarvoor zelfs gesprekken met de minister! Het probleem volgens de WDGO leden is dat het steeds zoeken is naar geld en fondsen om aan te tonen hoe goed zij bezig zijn in de wijk om deze pijlers vorm te geven. Terwijl, dit zou toch gewoon ingebed moeten worden in het gezondheidssysteem? Het zijn van een systeem wordt met een kritische blik besproken en raakt aan één van hun waarden om als 0e lijn ‘systeemarm’ te zijn: “Het mag geen systeem op zich worden, met bureaucratisch gedoe en organisatie belangen. Het moet juist super laagdrempelig zijn, makkelijk en voor iedereen toegankelijk ongeacht taal, opleidingsniveau of achtergrond”.
Wat is er nodig?
De WDGO wil als samenwerkend netwerk waarin vele stakeholders vertegenwoordigd zijn (bewoners, woningbouw, ondernemers, welzijnswerk, gemeente) graag ontdekken wat er nodig is om zo’n meldpunt als 0e lijns gemeenschaps-/ noaberzorg op te zetten. En, eigenlijk voorliggend, willen ze ontdekken of het meldpuntconcept ook echt van waarde kan zijn voor de Norbertuswijk. Op dit moment is het Huis van de Wijk een ontmoetingsplek waar bewoners elkaar zouden kunnen vinden, maar dat loopt nog niet helemaal naar wens. Niet alle bewoners komen hier op af en dus zijn er veel bewoners die hiermee niet bereikt worden. Een belangrijke ontwerpvraag is dus hoe je ervoor zorgt dat zo’n meldpunt daadwerkelijk van en voor echt alle bewoners een voorziening kan zijn dat aansluit bij wat zij nodig hebben en zowel eigenaar als gebruiker van zouden willen zijn.
De WDGOleden denken dat netwerkvorming in de wijk een belangrijke randvoorwaarde is voor zo’n meldpunt als manier van gemeenschapszorg: dat er al netwerkjes zijn in de wijk en dat mensen elkaar kennen. Peter ziet dit als de kern van deze werkgroep 11, waar hij mede-aanjager van is. Dat zou een mooie uitkomst kunnen zijn van deze werkgroep, als opstapje naar een meldpunt in de wijk. Maar misschien zijn er andere wegen, bijvoorbeeld door in het netwerk van betrokkenen al te gaan ontwerpen en op zoek te gaan naar wat er van waarde en nodig is (Labfase 1), wat mogelijk is (Labfase 2) en wat werkt (Labfase 3).
Kruip in de huid van…
Een eerste actie zou kunnen zijn om wat meer te weten wat de wensen, behoeften en perspectieven eigenlijk zijn van alle betrokkenen. Dat zou kunnen resulteren in meer inzicht in wat van waarde is en dus wat nodig is voor al deze betrokkenen om mee aan de slag te gaan. Het droppen van een meldpunt in de wijk werkt natuurlijk niet, maar door meer te weten wat de ‘gebruikers’ en betrokkenen willen en vinden van zo’n voorziening als 0e lijnsinvulling, hoe beter de WDGO een beeld krijgt van wat hen te doen staat en hoe ze aan de weg kunnen timmeren naar hun stip aan de horizon.
