Kitlesel Fonlama Türleri ve İstatistikleri
Kitlesel fonlama isminden de anlaşılacağı üzere, kitlelerin yani halkın, destek olmak istedikleri projelere ve girişimlere platformlar aracılığıyla ulaşmasına verilen isim. Son zamanlarda bu konuyla alakalı araştırma yaparken bazı ilginç istatistiklere rastladım ve sizlerle de paylaşmak istedim. Önce kısaca kitlesel fonlama türlerini tanıyalım:
- Ödül bazlı: Ticari hiçbir beklenti içine girilmeden kişilerin girişimlere yardım ettiği modeldir. Bu modelde önceden belirlenmiş ödüller vardır ve fon miktarı arttıkça verilen ödül de daha değerli hale gelir. Ödüller teşekkür yazısı gibi küçük ve manevi değeri olan nesneler olabileceği gibi, projenin ilk ürünleri de olabilir. Amerika’da en hızlı yayılan model olduğunu da söylemeliyim.
- Bağış bazlı: Yine hiçbir ticari beklenti olmadan yapılan bir fonlama modelidir ve genellikle yardım veya sosyal sorumluluk projelerine destek için tercih edilir. Yani siz de dünyayı gezmek için bağış bazlı fon toplayabilirsiniz.
- Borç bazlı: Bazı koşullar çerçevesinde girişimcilerin yatırımcılara borçlanmasına dayanan modeldir.
- Paya dayalı: Herkese melek yatırımcı olma imkanı sunan modeldir. Yani yatırım yaptığınız girişimin gerçek bir ortağı olarak hissenizi alırsınız. Türkiye’de yeni yürürlüğe giren yasa ile birlikte bu pazarda hareketlilik oluştu. Şu anda Türkiye’de sadece Fon Bulucu üzerinden yatırım yapılabiliyor ancak birçok kurum da SPK başvuru aşamasında. Daha detaylı bilgi için bu yazımı okuyabilirsiniz.
Gelelim pazar büyüklüğüne. Bu kısımdan sonraki tüm bilgiler Cambridge Centre for Alternative Finance (CCAF)’ın yaptığı araştırmaya dayanıyor.
2018 verilerine göre dünya çapında kitle fonlaması pazarı 304,53 milyar dolar büyüklüğe sahip! 2017'de pazar daha bile genişti, aşağıdaki grafikte gösterildiği gibi 419 milyar dolardı.
Aktif olarak 171 ülkede/bölgede kitle fonlaması yapılsa da çarklar birkaç ülke (hatta bir ülke) etrafında dönüyor diyebiliriz. Dünyanın kitle fonlaması pazarına hakim olan üç ülke Çin, ABD ve Birleşik Krallık ve Çin ezici bir rekabet ile pazarın %70,7'lik payına sahip. 2017'de ise %85,5'ine sahipti. Dünya çapındaki düşüşün sebebi de aslında çinde yıllık %39,9 küçülme yaşanması. ABD ve İngiltere de ise sırasıyla %42,4 ve %30,7 büyüme gözlenmiş.
Şimdi ise Çin’in verilerden çıkarılmış haline bakalım. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, Çin’i veri setinden çıkardığımızda pazarda istikrarlı bir büyüme görüyoruz, 2018'de %48,3 artış var ancak pazar çok küçülüyor.
Hangi kitlesel fonlama türünün öne çıktığına bakalım. Şahsen bana soracak olsaydınız ödül en çoktur derdim, bu nedenle bu veriler benim için şaşırtıcı oldu çünkü borç bazlı kitlesel fonlama lider konumda. Borç bazlı fonlama tüm fonlamaların %97,9'unu oluşturuyor hem de. Paya dayalı ise sadece (%1,6). Ödül ve bağış ise yok denecek kadar az. Bu durumun sebebi tabi yine Çin’de neredeyse tamamen borç modelinin kullanılması ancak borç bazlı fonlamanın payı Çin’i verilerden çıkarınca da %97,9'dan %92,7'ye düşüyor.
Raporda bir de en aktif kitlesel fonlama yapılan 30 ülke sıralanmış. Bunları bölgelerine göre ayırırsak:
Amerika’da Kitle Fonlaması: Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Latin Amerika ve Karayipler
Amerika Birleşik Devletleri — 61,13 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 2.
Kanada — 909,3 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 10.
Brezilya — 672,2 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 13.
Şili — 289,3 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 21.
Meksika — 233,4 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 24.
Kolombiya — 192,5 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 26.
Peru — 158,5 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 29.
Avrupa ve İngiltere’de Kitlesel Fonlama
Birleşik Krallık — 10,37 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmi ile 3.
Hollanda — 1,81 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmi ile 4.
Almanya — 1,28 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 6.
Fransa — 933,1 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 9.
İtalya — 532,6 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 15.
İspanya — 419,0 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 17.
Finlandiya — 379,2 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 18.
Polonya — 333,3 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 19.
İsveç– 298,0 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 20.
Letonya — 254,5 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 23.
Gürcistan — 193,0 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 25.
Ermenistan — 184,0 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 27.
Estonya — 159,5 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 28.
Danimarka — 144,7 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 30.
Asya Pasifik’te Kitlesel Fonlama
Asya-Pasifik bölgesinden bu yılki Küresel İlk 30 listesine giren ülkeler:
Çin — 215,37 milyarlık kitle fonlaması hacmi ile 1.
Endonezya — 1.45 milyarlık kitle fonlaması hacmiyle 5.
Avustralya — 1.17 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 7.
Japonya — 1.07 milyar dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 8.
Güney Kore — 753,4 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 11.
Hindistan — 547.4 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 14.
Singapur — 499,7 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 16.
Yeni Zelanda — 276.2 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 22.
Orta Doğu ve Afrika’da Kitlesel Fonlama
İsrail — 296,0 milyon dolarlık kitle fonlaması hacmiyle 11.
Afrika
Afrika’da en büyük kitle fonlaması hacmine sahip ülkeler Zambiya (40 milyon $), Kenya (35 milyon $) ve Güney Afrika (27 milyon $). Bu ülkelerin hiçbiri ilk 30 listesinde malesef ki değil.
Afrika’da 2017'de kitle fonlaması hacimlerinde %42,8'lik bir düşüş yaşandı ancak 2018'de %101.5 artışla pazar hacmi yeniden 209.1 milyon $’a kadar genişledi. Ayrıca, Afrika dışındaki platformlar, bölgedeki kitle fonlamasının en büyük payından sorumlu.
Türkiye’nin de bu listelere dahil olduğu günleri umarak yazımı sonlandırıyorum. Sorularınız ve önerileriniz için bana her zaman LinkedIn’den ulaşabilirsiniz. Diğer yazılarıma da göz atmak isterseniz:
