Bilgisayara Anlatır Gibi Blockchain Anlatmayı Denedim
Bir gün canım sıkılırken etkilenmediğim bir teknolojiyi paylaşmak istedim. Duyduğunuzda belki beni yerebilirsiniz: Blockchain. Dışarıdan bakıldığında finans sektörü ve çevresinden öteye gidemeyeceğini düşündüğüm için üstüne düşünmemiştim. Bakalım öyle mi? Sizi sıkmadan teknik özelliklerini anlatmaya çalışacağım.
Temel teknolojisine baktığımızda çok köklü işlevler kullanılmaktadır. Kriptografi ve peer-to-peer gibi işlevler barındırıyor. Kriptografinin antik Yunan’a kadar dayandığını düşünürsek baya köklü bir yöntemdir. Peer-to-peer yapısı da Napster ve Bittorrent gibi uygulamalar ile yaygınlaştı. Blockchain’in de bu kavramlar üstüne kurulu olduğunu göreceksiniz.
Biliyorum kafanız karıştı. Peer-to-peer nedir?, Napster nedir?, BitTorrent nedir? Nereye düştük diyebilirsiniz. Sakin olun ve bu kavramlara hakim değilseniz benimle devam edin. Hakim olanları “Genel Yapısı” başlığına alabiliriz.
Peer-to-peer (P2P) kavramıyla başlarsak, kullanıcıdan kullanıcıya veri transferi sağlayan bir protokol diyebiliriz. Napster ve BitTorrent de bu sistemleri kullanarak dosya paylaşımlarını geniş ağlarda kullanılmasını sağladılar.
Kriptografi, belirli bir veriyi şifrelemek için kullanılır. Mesajların okunmaması için eski zamanlardan beri başvurulan bir yöntemdir. Belirli bir sistematiği vardır. Sistematiği bilindiğinde, mesaj okunabilir hale getirilirdi.
Genel Yapısı
Blockchain birden fazla yapı bulundurur. Yapıları (Nonce, Hash, Prev, Data, Private key ve Public key) teker teker anlatmaya çalışacağım fakat sizden bir isteğim var. Lütfen buradaki adrese gidip benimle denemeler yapın.
Hash, verinin parmak izi olduğunu söyleyebiliriz. Burada kriptografi kullanılarak veri şifrelenir. Aynı veriyi girerseniz aynı Hash’i elde edersiniz. İsterseniz deneyebilirsiniz. (Sağ üstten block sekmesine geçelim.)
Nonce, blockchain’i blockchain yapan unsurlardan bir tanesidir. Hash blokta yalın bir şekilde durmamaktadır. Nonce, eğer, uygun sayı yakalanırsa Hash 4 tane 0 (örnek, 0000adfhl..) olacak şekilde bir yapıya bürünür. Burada anahtar kilit uyumundan bahsedebiliriz. Bu uyumu yakalamak tabii ki çok kolay değildir. Bu yüzden mining dediğimiz bir kavramla tanışıyoruz. Uygun Nonce yakalamak için yaptığımız işlemdir. (Birkaç kelime yazın ve mine butonuna basınca sonucu görebilirsiniz.)
Umarım, bu kısma kadar çok iyi anlamışsınızdır. Zor kısmı atlattığımızı umuyorum. (Eğer İngilizceniz var ve anlamadıysanız kaynağı buraya bırakıyorum. Anlayan arkadaşlar da sağ üstten blockchain sayfasına gelebilirler.)
Prev, aslında önceki bloğun Hash kısmıdır. Kendisinden önceki hangi bloğa bağlı olduğunu anlarız. Blockchain kavramını anlatan en önemli kısım da Prev ve Hash ikilisidir.
Data dediğimiz kısım ise verimizdir. mesaj ve para transferi gibi göndermek istediğimiz herhangi bir veri olabilir. Hangi sistem için kullanıldığına göre değişebilir. Para transferi ise, her blokta birden fazla işlem bulunması muhtemeldir.
Coinbase kavramını da unutmadan bahsedelim (coinbase sayfasınada da görebilirsiniz). Para transferi yapmak istiyorsunuz fakat, cüzdanınızda para yok. Bunun için para yüklemeliyiz. İlk başta para cüzdanınıza geldiği gösterilir. Daha sonra klasik işlemler yapılır.
Aynı sayfada fark ettiyseniz birden fazla kopya vardır. Bunun sebebi P2P özelliğinden gelir ve veri birden fazla kullanıcıda depolanır.
Private key, sadece sizin tarafınızdan işlemi imzalamanıza yarar. Bu sayede de güvenlik iyice arttırılmış olur. Bu key sadece sizde bulunmalıdır. Kimseyle paylaşılmamalıdır.
Public key, herkes tarafından görülen işlemin size ulaşmasını sağlayan key’dir. Bir tür sizin açık adresinizdir. Göndericinin ve alıcının public keyleri blokta bulunur. (detaylar için buradaki videoyu izleyin.)
Kapanış
Umarım yeterince yalın bir şekilde anlatabilmişimdir. Biliyorum uzun bir yazı oldu. Yabancı kavramlar çok fazla. Genel mantığını öğretmeye çalıştım. Yazdıklarımda elbette hatalar olabilir. Bir bilgisayar mühendisi değilim. Teknoloji okur yazarı olarak biraz daha teknik sayılabilecek kısımları da sizlerle paylaşmak istedim.
Sonraki Yazı Hakkında
Bir sonraki yazımda da blockchain ile devam edeceğim. Merkeziyetiz internet kurulabilir mi? Hangi alanlarda Blockchain kullanılıyor ve gelecekte hangi alanlarda kullanılacak? Sorularıyla düşünce deneyleri yapacağız. Umarım beğenmişsinizdir ve umarım iyi bir gün geçiriyorsunuzdur.
