Dürtüsel Alışveriş Davranışı
COVID-19'un da etkileriyle son yıllarda online alışverişe gösterilen ilgi ciddi derecede artış gösterdi. İnsanlar fiziki olarak herhangi bir eylemde bulunmadan sadece bir tıkla fiyatları kolayca karşılaştırıp istedikleri ürünü en uygun fiyata bulabiliyorlar. Pandemi döneminde uygulanan sokağa çıkma yasakları ve bunun yanında sağlık endişesi ile beraber insanlar daha çok online alışveriş yapmaya başladılar. Sonrasında ise satışlarda büyük bir patlama yaşandı ve satıcılar taleplere yetişemedi üstelik kargolarda da yoğunluk yaşanmaya başladı. Bu kadar talep sonucunda online alışveriş sektörü de büyüyüp gelişmeye başladı. Günümüzde özellikle Amerika’da müthiş bir online alışveriş ve kargolama ağı bulunmakta. Türk e-ticaret şirketi olan Trendyol da bu dönemde katlanarak başarı elde eden şirketlerden biri.
Online alışverişin hayatımıza bir çok pozitif katkısı olduğunu hepimiz biliyoruz. Bizi belki saatlerimizi alacak alışverişten kurtarıp işimizi dakikalar içinde halletmemizi sağlıyor. Kulağa çok hoş gelen bu durum söyle bir sorun ortaya çıkarabiliyor. Alışveriş süreci o kadar hızlı gerçekleşiyor ki alıcının bu satın alış hakkında düşünmek için zamanı olmuyor. Burada da bizi dürtüsel alışveriş sorunları karşılıyor. Gelişen teknoloji ile beraber internet üzerinden ödeme yapmakta bir o kadar hızlandı ve kolaylaştı. Bir kıyafeti o an o kadar çok beğeniyorsunuz ki onu hemen alıyorsunuz. Bu süreç 1 dakikadan az sürüyor ve sizin gerçekten o kıyafete ihtiyacınızın olup olmadığını ya da bütçenizin bu alışverişten nasıl etkileyeceğini sorgulamak o an aklınızın ucuna bile gelmeyebiliyor.
Popüler kültür ürünü olarak reklamlar insanlara arzu edilen yaşam kalıpları sunar. İnsanların sosyolojik olarak kabul edilme ihtiyacı ve psikolojik olarak beğenilme ihtiyacı onları bu mesajlara uymaya ve ihtiyacı olmasa bile tüketmeye yönlendirir. Bu tüketim kontrol edilemez boyuta geldiğinde birey hem maddi hem de manevi açıdan zarar görür.(Bağımlılık Dergisi 2022;23(1):111–120)
Günümüzde birçok dijital pazarlama tekniği bulunmakta ve bunlardan biri de sosyal medya pazarlaması. “Sosyal medya pazarlaması” bir şirketin ürün ve hizmetlerini veya herhangi bir fikrin tanıtımını yapmak için sosyal medya kanallarının kullanılmasıdır. ” Tanımı “ sosyal medya pazarlaması nedir?” sorusuna verilebilecek cevaplardan biridir. Günümüzde neredeyse herkesin en az bir tane sosyal medya hesabı var ve bir çoğumuz da aktif olarak sosyal medya kullanıyoruz. Şirketler de bunun farkında ve sosyal medya reklamlarına önem veriyorlar. Bazı markalar takipçi sayısı fazla ve tanınan kullanıcılarla iş birliği yaparak ürünlerini tanıtıyorlar. İnsanlar gün içinde farkında dahi olmadan reklamlara ve teşviklere maruz kalıyor. Bu da hiç ihtiyacımız olmadığı halde alışveriş yapmak olarak yansıyabiliyor hayatlarımıza.
Tüm sistem bizi türlü teknikler ile hızlı tüketim çılgınlığının bir parçası olmaya iterken bilinçli bireyler olup dürtülerimizi, kararlarımızı ve bütçemizi iyi yönetebilmek bizlerin elinde. Bir ürünü sepetinize eklediğiniz gibi almayıp şöyle bir kapatın telefonunuzu ya da uzaklaşın elektronik aletinizden ve kendinize sorun “Ben bunu neden almak istiyorum?”. Bu sizi dürtüsel alışverişten koruyabilecek bir hareket.
Bendeniz
Sena Nur Ergin
