Ne Oldu da Böyle Hissediyorum? : Kış Depresyonu
Yazın bitişiyle yaprakların yavaş yavaş sarardığı, kalplerimizi hüznün kapladığı o sonbahar mevsimine geçişte neler hissediyorsunuz? Yaşadığınız duygularda ve düşüncelerinizde meydana gelen değişiklikler hayatınızı ne şekilde etkiliyor? Hiçbir şey yapmak istemiyor musunuz ya da sürekli mutsuz mu hissediyorsunuz? Bazen hayatın anlamının olmadığını düşünüyor ve içinizden “niye yaşıyorum, her şey bomboş geçiyor.” mu diyorsunuz? Gün içerisinde gerçekleştirmeniz gereken sorumluluklarınızdan kaçıyor ya da onları erteliyor musunuz?..
Yukarıdaki soruları devam ettirebilir ve çeşitlendirebiliriz fakat bizim temel noktamız şu: Sonbahar mevsimiyle birlikte başlayan depresif ve düzensiz bir yaşam ve düşünce biçimi. Bir mevsim geçişinin insanların ruh hâlinde ve günlük yaşamında bu denli olumsuzluklar yaratması hiç de göz ardı edilesi bir durum değil. Bu nedenle bugünkü yazımda sizlerle bu konuyu konuşup tartışmak istiyorum. Özellikle bu yılın mevsim geçişi hepimiz için çok daha zor olacak gibi duruyor. Evrensel ve ulusal çapta yaşadığımız ve yaşanılmakta olan birçok durumun kişisel hayatlarımızda da yarattığı etkinin bizi Kış Depresyonu yaşama konusunda da etkileme olasılığı var.
Görselde de görüldüğü gibi bu süreçte “kalabalıklar içinde yalnızlık” daha cazip gelebiliyor. Zaten tüm enerjisi sömürülmüş ve mutsuz bir insanken bir de sosyalleşmek ve diğer insanlarla vakit geçirmek zor bir durum hâlini alabiliyor. Belki de girdiğiniz ortamların neşesi olan bir insandan suspus oturan, sessiz insanına dönüşüyorsunuz. Güçsüz ve yorgun hissetmeniz sizin dışarıdaki yaşamdan soyutlanmanız sonucunuzu doğuruyor olabilir. Yaşadığınız duygu-durum problemleri karşısında “çare sizsiniz.”
Öncelikle değineceğimiz konuları sırasıyla başlıklar hâlinde yazacağım ve sonrasında detaylı bir biçimde bunları değerlendireceğiz:
- Giriş ve Günlük Yaşamdan Örneklendirme
- Kış Depresyonu Nedir?
- Belirtileri ve Örnekler
- Tedavi ve Bireysel Çözüm Yöntemleri
- Özet ve Son Söz
- Öneriler ve Kaynakça
Kış Depresyonu Nedir?
Mevsimsel duygu-durum bozukluğu ya da mevsimsel depresyon olarak da bilinen Kış Depresyonunun sonbahar ve kış aylarında azalan gün ışığı nedeniyle ortaya çıktığı bilinmektedir. Gün ışığını az almamız nedeniyle de D vitamini eksikliği yaşarız. Bu durumların hepsini bir araya getirdiğimizde ise hayat kalitemizin azaldığını gözlemleriz.
Ayrıca sonbahar ve kış aylarında melatonin seviyemizin artmasıyla da sürekli bir yorgunluk ve uykusuzluk hissi yaşarız. Serotonin seviyemizin de düşmesiyle ruh halimizde düşüşler meydana gelir. Bahsettiğimiz durumlar belki tek başına mevsimsel duygu-durum bozukluğu yaratmayabilir fakat başka etkenlerle de birleştiğinde mevsimsel duygu-durum bozukluğu yaşama ihtimalimiz artar. Genetik yapımız, karanlık ve kasvetli havalar, yaşadığımız coğrafyanın koşulları, yoğun bir hayata sahip olma, sıkıntılı süreçler içerisinde olma ve stres seviyemiz bu etkenlerden birkaçıdır. Biyolojik ve fizyolojik koşullar da bu konuda bizi etkileyen bir diğer unsurdur.
Bipolar bozukluk ve majör depresyon sahibi olan insanlar, riskli olan grup olarak ele alınmaktadır. Bu insanların diğer insanlara göre kış depresyonuna yakalanma ihtimali daha yüksektir. Aynı zamanda bilimsel çalışmalara göre kış depresyonun görülme oranı, kadınlarda erkeklere göre 4 kat daha fazladır.
Belirtileri ve Örnekler
Bahsedeceğim belirtilerin birçok bozuklukta rastlayabileceğimiz belirtiler olması nedeniyle buradaki belirtilerin madde olarak fazla olacağını söylemek istiyorum. Lütfen bazı belirtilerin sizde olduğunu fark ederseniz kendiniz teşhis koymadan önce bir uzmandan yardım alın. Şimdi bu belirtilere bir göz atalım:
- Yaşamaya ve yaşam unsurlarına dair isteksizlik
- Uyku düzeninizin bozulması (az/çok uyuma, erken/geç uyuma)
- Kronikleşmeye başlayan yorgunluk hissi ve stresle başa çıkmakta zorlanma
- Karamsar bir ruh hali ve sürekli hüzünlü ya da mutsuz olma
- Duygularınızın negatif yönde seyretmesi
- Motive olamama ve kaygı artışı
- İştahta değişiklikler (az/çok yeme, hiç yemek yiyememe)
- Sağlıksız beslenme (karbonhidrat ve şeker tüketiminde artış)
- Değersiz hissetmek ve insanlardan uzaklaşmak
- Sürekli düşük enerjiye sahip olma ve günlük işleri yerine getirmekte zorlanma
- Sebebi olmayan sinirlilik ve asabiyet hâli
- Öz değerlerde (öz saygı, öz sevgi, özgüven…) olumsuz yönde seyrediş
- Bir şeyleri aşırı umursamak veya umursamamak, derin düşüncelere dalıp gitmek
- Yalnız kalma isteği ve sevdiği insanlarla vakit geçirmeyi azaltma
- Cinsel olarak isteksizlik
- Varsa mevsimsel alerjilerin etkisi ya da hava kalitesinin düşük olması
- Fiziksel hareketin azalması ve gün ışığından yeterince yararlanmama
- Hobilerle önceki kadar ilgilenmeme ve hobileriyle mutlu olamama
- Hayat kalitesinin düşük olması (yoğun, aşırı stresli ve memnun olunmayan bir hayat…)
- Maddi refaha sahip olamamanın getirdiği kaygı ve bunun sonbahar- kış aylarında daha da artması
- Karar vermekte ve konsantre olmakta zorluk yaşama
Fotoğrafta gösterilen kadar basit olmayan ve belki de diğer belirtileri de tetikleyen bir unsur olarak ele alabiliriz uyku düzensizliğini. Uyumak için yatağınıza gitseniz bile yerinizde defalarca dönüp uyuyamayabilirsiniz ya da hemen uykuya dalıp aralıklarla uyanabilirsiniz. Belki birkaç saat, belki saatlerce uyuyabilirsiniz. Kaldı ki uyku düzenine sahip olmamak birçok problem için bir belirtidir. Bu nedenle uyku düzensizliği yaşamak gün içindeki faaliyetlerimizi, duygularımızı ve düşüncelerimizi etkileyeceği için uykumuzu düzenleme konusuna eğilmemiz çok önemlidir. Gelin, kış depresyonuna karşı neler yapabileceğimize bir bakalım!
Tedavi ve Bireysel Çözüm Yöntemleri
Olması gereken en doğru çözüm her zaman bir uzmandan yardım almaktır. Uzmanınız gerekli gördüğü takdirde terapi seanslarıyla bu problem için bir çözüm yolu izleyebilirsiniz. Bireysel olarak neler yapabileceğimizi ise aşağıda maddelendireceğiz:
- D vitamininizin değer aralığının normal olduğuna dikkat edin. D vitamininiz düşükse besinlerle ve güneş ışığı ile yükseltmeye çalışın.
- Gün içerisinde dışarı çıkıp yeterli güneş ışığını ve kaliteli havayı aldığınıza emin olun!
- Fiziksel egzersiz yaparak vücudunuzun zinde kalmasını ve serotonin seviyenizi artırmayı hedefleyin.
- Uyku düzeninizi ideal süreye ve ideal aralıklara göre planlayın.
- Dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturun. Karbonhidrat ve şeker tüketimi kış depresyonu sürecinde arttığı için bunları dengelemekle başlayabilirsiniz.
- İlgi alanlarınızı ve hobilerinizi yeniden gözden geçirin. Şu anda zevk alabileceğiniz bir şeye yönelin.
- Nefes egzersizleri yapmak anda kalmanızı ve vücudunuzun rahatlamasını sağlayacaktır. Nefes egzersizi yapmayı deneyin!
- Günlük rutininizde yapmak zorunda olduğunuz işleri ertelemek veya onlardan kaçmak yerine onların üzerine gidin. Zorlansanız dahi bitirmeye çalışın.
- Çevrenizdekilerle ve sevdiğiniz insanlarla bağınızı koparmak yerine onlarla görüşmeye ve sosyalleşmeye devam edin.
- Teknoloji kullanımınızı kaliteli hale getirmeye çalışın eğer bunu başaramıyorsanız teknolojik aletlerle geçirdiğiniz süreyi kısıtlayabilirsiniz.
- Karanlık, kasvetli ve basık yerlerde bulunmaktan kaçının.
- İleride daha da büyümemeleri için yaşadıklarınıza ve hissettiklerinize önem vermeyi ihmal etmeyin.
Görselden edinmemiz gereken en önemli fikir: Yaşadığımız sıkıntılarda kendi kabuğumuza çekilmek yerine sevdiklerimizle beraber olmak ve onların desteğini almak, çok daha keyifli ve olumlu bir çözüm yoludur. Kendi başınıza bir şeyleri aşmanız imkansız değil fakat bazı noktalarda sevdiklerimizle olmak bizim için en iyisidir. Nasıl geçmiş zamanlarda insanlar fiziksel olarak hayatta kalabilmek için birbirilerine muhtaçlarsa bugün de ruhsal olarak hayatta kalabilmek için sevdiklerimizin varlığına ihtiyaç duyarız. Bu nedenle sevdiklerimizle konuşmak ve onlarla kaliteli vakit geçirmek bizim yaralarımızı saracak güçtedir.
Özet ve Son Söz
Bugün bahsettiğimiz her şeyi bir araya toparlayacak olursak, bazen mevsim geçişleri de bizi olumsuz etkileyebilir. Yaşadığımız zorlukların üstüne bir de “kış depresyonu” eklenebilir. Bu noktada yapmamız gereken şey kendimizi bu durumun kucağına bırakmak değil, inatçı ve hırslı bir ruhla bu durumla mücadele etmektir. Çünkü bu süreç geçici bir süreç ve hayatımızdan geçip gidecek bir süreç için hayatımızın 4–5 ayını heba etmek mantıklı bir hareket olmaz. Elimizden gelenin en iyisini yaparak, kendi ellerimizden tutarak bu durumu aşabileceğimizi bilmeliyiz. Gerektiği zaman sevdiklerimizle vakit geçirmeli ve uzmanlardan yardım almaktan kaçınmamalıyız!
Yukarıda yazılanları yalnızca kış depresyonuna sahip olduğunuzda uygulamanız gerekmiyor, kendinizi eksik gördüğünüz bir noktada da uygulayabilirsiniz. Şu an ne hissediyorsanız hissedin, nasıl bir problem yaşıyorsanız yaşayın en önce şunu bilin ve unutmayın: ÇARE SİZSİNİZ!
Öneriler
- Depression: Out of the Shadows (film)
- The Misunderstood Epidemic: Depression (film)
- Robin Sharma — Ferrarisini Satan Bilge (kitap)
- Ahmet Şerif İzgören — Şu Hortumlu Dünyada Fil Yalnız Bir Hayvandır (kitap)
Kaynakça
