Tarihin sıfır noktası: Göbekli tepe
Tarihin sıfır noktasına yolculuk yapmak ister misiniz ?
Cevabınız evetse gelin hep beraber Göbeklitepeyi tanıyalım.
Göbekli tepeye Yolculuk
Şanlıurfa ilinin merkezine yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta, Örencik Köyü yakınlarında yer alıyor. Özel araçlar, turla ya da Şanlıurfa belediyesinin otobüsüyle bölgeye gelebilirsiniz. 2024 güncel giriş ücreti 450 TL fakat müzekart ile ücretsiz gezilebilir.
İlk olarak sizi giriş kısmında sanal bir müze bekliyor, içeride Göbeklitepeyi anlatan sanal bir şölen mevcut. Buradan çıktığınızda kazı alanına giden servislerle varabilirsiniz.
Arkeolojik Alanın Tarihi
Göbekli tepe, MÖ 10. bin yılın sonlarından MÖ 9. bin yıllarına tarihlenen bir tarih öncesi alandır. Neolitik döneme ait olan bu yer, yeryüzündeki ilk inanç merkezi olarak nitelendirilmektedir. Bölgede yaklaşık 20 adet tapınak tespit edilmiş, şu ana kadar 6 adet tapınak gün ışığına çıkartılmıştır. Alan, devasa dikilitaşlar ve yuvarlak yapılar bulunuyor. İnsan sembolü olduğuna inanılan T şeklindeki sütunlar, taş duvarların içine yerleştirilmiş, sayıları 10 ile 12 arasında değişen yuvarlak sütunlardır. Sütunların ağırlığı 40 ile 60 ton arasında değişmektedir. Bu yapının merkezinde birbirine bakan iki büyük dikilitaş bulunmaktadır. Tapınağı oluşturan taşların üzerindeki hayvan, insan ve yaratık sembolleri kabartma veya oyma teknikleri kullanılarak oluşturulmuştur.2005 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1. Sınıf arkeolojik sit alanı ilan edilmiş ve Nisan 2011'de UNESCO Dünya Miras Alanları geçici listesine dahil edilmiştir. 7 yıl sonra Temmuz 2018'de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kaydolmaya hak kazanmıştır.
Göbekli tepe nasıl keşfedildi?
Göbekli tepe, 1994 yılında Alman arkeolog Klaus Schmidt tarafından resmen keşfedilmiştir. Önemli gerçekler arasında, 1994 yılındaki çalışmadan önce, 1983 yılında o bölgede çiftçilik yapan Mahmud Kılınç’ın tarlasını sürerken bir taşa çarpıp bunu yakalaması da yer almaktadır. Ancak müze sahipleri bu taşın önemini ve tarihi yerini anlayamadıkları için çalışma yapılamamıştır.
Göbekli tepedeki bazı semboller ve figürler
Bu figürler III. tabakadan yer almaktadır yani MÖ 9. Ve 10. Bine tekabül etmektedir
- Turna figürü: Bu figürün iki anlamı olabilir birinicisi Turna su kuşudur. Fırat ve Dicle nehrinde de bulunur. Bereket tanrıçası Demeterin kutsal hayvanıdır. İkinci anlamı ise bu figür bir insan olabilir . Turnalar avına sessizce dans ederek yaklaşır o dönemde yaşayan insanlar bu danstan etkilenmiş olabilir
- Ejderha kabartması: En çok dikkatimi çeken bir diğer figür. Çok net şekilde tasvir edilmiş. Fırat nehrinde arkeolojik bilgilere göre daha önce hiç timsah yaşamamıştır bu figürün neden resmedildiği hala çözülememiştir.
- Yılan kabartması: dini ritüelleri yapan bir şamana ait olduğu düşünülüyor. Bu kabartma zehirli engerek yılanına benzemektedir .
Edinburgh Üniversitesi’nden Dr. Martin Sweatman ve ekibi, Göbeklitepe’nin yakın zamanda yaptığı bir analizde yapının güneş takvimi şeklinde oyulmuş olduğunu öne sürüyor. D Tapınağı’ndaki 43 numaralı dikilitaş önemli astronomik kayıtları içeriyor ve 12.000 yıllık bir güneş takvimi olduğu düşünülüyor. T taşında 365 ‘V’ sembolü bulunuyor. Araştırmacılar, V şeklinin günün simgesi olduğunu, ay ve yıla ilişkin simgelerin de bu fikri desteklediğini ileri sürüyor.
Daha birçok keşfedilmemiş çözülememiş figür ve semboller bulunmamaktadır. Sizlere birkaç tanesini anlatmaya çalıştım bir sonraki yazıda görüşmek üzere…
