Wat ik heb geleerd van Al Gore — 4: over (drink)water en gezondheid
Eind juni had ik het voorrecht om bij een driedaagse klimaattraining van het Climate Reality Project van Al Gore in Berlijn te zijn. Vandaag deel 4 over wat ik heb geleerd van mijn persoonlijke hoogtepunt: Gore’s wervelende bijna drie uur durende presentatie. Dat was niet alleen interessant en leuk. Het was ook verontrustend en eng. Gelukkig zijn er ook hoopgevende ontwikkelingen.
In het eerste deel van de blogs –dit is de vierde en laatste– leg ik het probleem uit. Vanaf de volgende zal ik de oplossingen beschrijven. En wat jij zelf kunt doen!
Mijn vorige blog eindigde ik met de impact van klimaatverandering op de eerste van de drie globale systemen die worden beïnvloed door klimaatverandering: voedsel. Vandaag gaat het over de impact op de andere twee, namelijk (drink)water en gezondheid.
Van al het water dat we wereldwijd gebruiken wordt bijna 70% gebruikt door landbouw. Ongeveer 20% van het watergebruik wordt gedaan door de industrie en energiesector. Net iets meer dan 10% van ons water gebruiken wij in en om ons huis. Hoe warmer het wordt, hoe meer water we gebruiken. Onze gewassen en planten hebben dan namelijk meer water nodig omdat het sneller verdampt. Wij en onze dieren drinken meer omdat we water ons verkoelt. Ook de industrie zet water in voor koeling. Landbouw, industrie én de bevolking zijn enorm gegroeid in de twintigste eeuw. Ons waterverbruik is dan ook met een zesvoud gestegen door de afgelopen eeuw. VN experts verwachten dat tweederde van de wereldbevolking in 2025 in landen leeft die onder druk staan van watertekorten, zo legde Al Gore uit.
Waarom verwachten ze dat veel meer mensen water-stress zullen ervaren dan vandaag? Omdat onze reserves snel slinken. Of je het nu hebt of Brazilië, Iran, Argentinië, Bolivia of Duitsland: kunstmatige reservoirs, meren, gletsjers en bossen krimpen of staan onder druk. Wanneer deze bronnen van (drink)water zijn verdwenen is er geen makkelijke oplossing meer voor handen. Krimpende water reservoirs, meren en gletjers worden veroorzaakt door hitte; bossen krimpen met een voetbalveld per seconde. Een actie die werd gehouden door 44.000 lokale bewoners was om 650.000 bomen in één dag te planten, van tweehonderd verschillende soorten.
Bossen van de deze grootte helpen het water te absorberen wanneer het valt, schonen de lucht op én zorgen voor meer regen in de omringende gebieden door evapotransipratie. Dat is een moeilijk woord voor iets dat niet heel ingewikkeld is. Bomen nemen regenwater op. Dit water verdampt via de bladeren wanneer er fotosynthese plaatsvindt. Hierdoor ontstaan nieuwe wolken en valt de regen verderop nog een keer; het werkt als een buffer die voorkomt dat de regen meteen naar de zee stroomt, en zorgt voor beschikbaarheid van water voor een langere tijd.
Tegelijkertijd hebben we vaker teveel water. Wetenschappers zijn er zeker van dat de zeespiegel zal stijgen met tenminste 70 tot 120 centimeter voor 2200, zelfs als we alle doelen halen die in Parijs zijn afgesproken. In Calcutta alleen al lopen 14 miljoen mensen het risico opgeslokt te worden door de stijgende zeespiegel voor 2070. Wat Gore vertelde, en voor mij zowel verhelderend als zorgwekkend was, is dat deze berekening van 70 tot 120 centimeter geen volledige rekening houdt met het smelten van de landgletjers en poolgebieden, puur omdat wetenschappers niet volledig zeker zijn in welke mate dit gaat bijdragen. Net na de training in Berlijn kwam ik een nieuw wetenschappelijk artikel tegen waarin wordt beschreven dat het zeeniveau met zes meter gestegen kan zijn in 2100. Dit betekent dat een groot deel van de 2,4 miljard mensen die binnen 100 kilometer van de kust leven het risico lopen dat hun woning of leefomgeving onder water komt te staan. En veel eerder dan 2070.
Het tweede systeem dat wordt beïnvloed door klimaatverandering is gezondheid. Allereerst, hitte doodt. Zoals beschreven in mijn vorige blogpost en World Economic Forum artikel zorgde de hittegolf van augustus 2003 voor ongeveer 70.000 sterfgevallen. Een hogere temperatuur heeft ook invloed op onze voedselvoorziening en de kwaliteit van ons water. Onze gezondheid wordt weer beïnvloed door dit voedsel en dit water, en op meerdere manieren. Tweederde van de uitbraken van ziektes die door het water worden overgebracht, zijn in de VS voorafgegaan door hevige regenval. Voorbeelden van dit soort ziektes zijn cholera, buiktyfus en hepatitis A en E.
In het jaar 2000 zaten er zo’n 8.500 pollen –verschrikkelijk voor mensen met hooikoorts– in de lucht per kubieke meter. Experts verwachten dat er meer dan 21.500 pollen in dezelfde hoeveelheid lucht zitten in 2040, doordat meer CO2 voor betere groeiomstandigheden van planten zorgt.
Een van de grootste problemen voor onze gezondheid is luchtvervuiling. Wereldwijd sterven ongeveer 6,5 miljoen mensen per jaar hieraan. In Polen, onze bijna-buren, sterven zo’n 50.000 mensen per jaar. Luchtvervuiling verkort de levensverwachting van mensen met 5,5 jaar in het noorden van China. Het heeft bovendien een slechte invloed op de cognitieve vaardigheden en geestelijke gezondheid van kinderen.
Wanneer zwangere vrouwen worden blootgesteld aan luchtvervuiling verhoogt dit het risico op hoge bloeddruk bij hun kinderen. Kwik is gevaarlijk voor zwangere vrouwen. Door kwikvervuiling is de hoeveelheid kwik in onze zeeën nu drie keer zo hoog als eerder — dat is waarom je moet oppassen met het eten van vis en zeevruchten wanneer je zwanger bent.
Klimaatverandering, met haar stijgende temperaturen en overstromingen zorgt ervoor dat infectieziekten zich makkelijker kunnen verspreiden. Muggen die ziektes als malaria en zika overdragen breiden hun leefgebied uit, net als teken, vlooien, tseetseevliegen, luizen en algen. De tijger mug is bijvoorbeeld al eerder ontdekt in Nederland.
Doordat het zeewater meer CO2 vasthoudt verandert de zuurgraad van het water. Het is al veranderd van een pH van 8.2 naar 8.1. Dit is een verschil van ruim 25% — al lijkt het door de manier waarop de pH schaalt werkt veel kleiner. Dit zuurdere water zorgt onder meer voor het bleken van koraal in het Great Barrier Reef bij Australië.
Warmer oceaanwater heeft een grote invloed op zeeschildpadden. De omgevingstemperatuur bepaalt namelijk of een schildpad een mannetje of een vrouwtje wordt. Rond datzelfde Great Barrier Reef worden momenteel ruim 99% van alle geboren groen zeeschildpadden een vrouwtje.
In deze eerste vier blogs heb ik denk ik overtuigend laten zien dat klimaatsverandering erg kostbaar is voor ons welzijn en dat van de komende generaties. Klimaatsverandering beïnvloed ons allemaal, of dat nu onze gezondheid is door vervuiling, ons voedsel en water of infectieziektes. Het zorgt ervoor dat mensen meer risico lopen door overstromingen, modderstromen, bosbranden, droogtes en intensere stormen. Het zorgt voor politieke instabiliteit en draagt bij aan het ontstaan van conflicten en de vluchtelingenstromen die als reactie daarop ontstaan. Ik ben ervan overtuigd dat we niet allemaal door kunnen gaan zoals we nu leven: al onze levens worden teveel geraakt.
Moeten we de manier hoe we dingen doen veranderen? Ik ben er zeker van. Kunnen we veranderen? Ja. In de volgende blogs beschrijf ik de oplossingen die we nu al tot onze beschikking hebben. Zullen wij veranderen? Ik hoop het. Laten we ons er vooral bewust van zijn dat jij en ik samen de ‘wij’ vormen. Ik zal veranderen, en ik hoop jij ook. Als wij niets doen, wie dan?
