Öncelikle küçük bilgiler ve genel tanımlarla başlayalım. Ethereum merkeziyetsiz açık kaynaklı bir blokzincirdir. (Bknz: Blokzincir 101) 2013 yılında Vitalik Buterin tarafından yeni nesil blokzincir olarak önerilmiştir. 2014 yılında fonlanmış, 2015 yılında ise hayata geçirilmiştir.
Kendi sisteminde kripto para birimi (Bknz: Kripto Para 101) olarak Ether (ETH) kullanır. Kelime anlamı olarak Ether, bir zamanlar evrendeki tüm boşlukları doldurduğuna ve ışığın evrende hareket etmesini sağladığına inanılan teorik bir olgudur. Bu blokzincirde yapılan işlemler için ücret olarak Ether ödenir. Ether’in alt birimleri ise Gwei ve Wei’dir. İşlem ücretleri hesaplamasında bu birimler kullanılır.
Bitcoin Varken Neden Ethereum?
Zaten Bitcoin (Bknz: Bitcoin 101) blokzinciri varken Ethereum ekosistemi bizim için ne ifade eder? Neden başka bir zincire daha ihtiyacımız var? Kısacası Bitcoin’de olmayıp Ethereum’da olan ne var?
Bitcoin sınırlı arzından kaynaklanan enflasyona karşı yapısı sayesinde, ‘dijital altın’ olarak konumlandırılmıştır. Ethereum ise bulundurduğu akıllı sözleşmeler sayesinde üzerine farklı uygulamalar inşa edilmesini mümkün kılan bir ekosistemdir.
Akıllı sözleşmelerin kullanışlılığı Ethereum’a bir çok kullanım alanı katmıştır. Akıllı sözleşmeler sayesinde takas, borç alma — borç verme gibi işlemler kolaylaşmıştır. Kendi üzerinde farklı tokenler (kendi blokzincir ağına sahip olmayan kripto paralar) çıkarılmasına izin vermiş ve merkeziyetsiz uygulamalar dediğimiz Dapp (Decentralized App) kavramını ortaya çıkarmış, DeFi (merkeziyetsiz finans) ve NFT (eşsiz token) gibi kavramları geliştirmiştir.
Ethereum blokzinciri düğümlerin birbirine bağlandığı ve her işlemin şeffaf olarak görüntülenebildiği merkezi olmayan bir ağdır. Ethereum üzerindeki işlemler sonucundaki oluşacak durum değişiklikleri ve hesap güncellemeleri ise Ethereum Sanal Makinası tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde yapılır. EVM (Ethereum Virtual Machine) sayesinde akıllı kontrat geliştirme ve ağa yükleme işlemleri gerçekleştirilebilir. Ağ üzerinde çalışan akıllı kontratlar aracılığı ile yapılan işlemler, madencilerin hesaplamaları sonucunda doğrulanır ve uygulamaya alınır. Blokzincire işlenen bu değişiklikler de yine herkes tarafından gözlenebilir.
Bitcoin ve Ethereum’un İşlem Kapasiteleri
Bitcoin saniyede 7 işlem yapar ve kalan işlemleri sıraya ekleyip bekletir, Ethereum ise işlem kompleksliğine göre değişmekle birlikte 25 işlem yapabilir. İşlem kompleksliği olarak varlık transferi, takas yapma, likidite ekleme, token oluşturma gibi işlemleri sayabiliriz (Bu konu hakkında daha fazla detay aşağıda). Kullandığınız Visa, Mastercard kredi kartlarının saniyede yaptığı işlem ise 2000’dir.
Öyleyse Neden Kripto Paralar Tercih Ediliyor?
Peki neden o zaman Ethereum’la onla bunla uğraşıyoruz? Merkeziyetsizlik için.
İnsanlar merkeziyetsizlik istiyor. Bankaya gidip tanımadığı, güvenmek zorunda bırakıldığı bir kuruma parasını vermeyi tercih etmiyor.
Şu an herkes aynı anda bankadaki parasının tamamını almak istese alabilir mi? Alamaz. Ani kur hareketlerinde bankaların döviz alım-satımlarını kapatması merkeziliğin oluşturduğu problemlerden birinin örneğidir. Blokzincir teknolojisinin temsil ettiği bu fikir, Ethereum blokzinciri ile değişik alanlara kolayca uygulanabiliyor.
Ethereum’un Onay ve Kayıt Sistemi
Ethereum ağında işlemlerimiz POW (Proof of Work) sistemi ile onaylanır, kayıt altına alınır ve bundan transfer ücreti alınır. POS (Proof of Stake) sistemi ise ileride bu sisteme dahil edilecek. Daha sonra ise sadece POS sistemi kullanılacaktır.
Madenciler işlem ücretinin yüksekliğine göre işlemi bloğa ekleyip kayıt altına alır ve işleminiz gerçekleşir. Sıra varsa işleminiz sırasını beklemek üzere bir havuza atılırsınız fakat burada ‘parayı veren düdüğü çalar’. Sıraya eklenip işleminiz bloğa eklenmeden önce, başka biri daha çok para verirse madenci sizin önünüze daha çok para vereni alır.
Ether’in arzından da bahsedelim. Ether’in arzı teorik olarak sonsuz gibi görünsede aslında öyle değildir. Halihazırda sistemin çalışmasını ve güvenliğini sağlayan madencileri yani doğrulayıcıları teşvik etmek amacıyla blok başı 2 ETH ödül veriliyor. Bu ödül önceki senelerde daha fazla iken gelen güncellemeler ile 2'ye düşürülmüştür. Madencilere verilen bu Etherler arzda artışa neden olmaktadır.
Ancak aynı zamanda EIP-1559 güncellemesi ile birlikte, işlem ücretleri için harcanan Etherler yakılmaya başlandı. Yaklaşık 4 ay önce devreye alınan EIP-1559 sayesinde şu ana kadar 1.2 Milyon Ether yakıldı. Şu anki ağ kullanım yoğunluğu ile Ether’in yıllık arzı %1 seviyesinde artacak gibi görünüyor (kaynak: ultrasound.money). Eğer Ethereum ağının kullanımı belli bir seviyenin üzerinde olursa o zaman Ether arzının deflasyonist yani azalan bir yapıda olabileceği de görülmektedir.
Bütün anlattıklarımı kısaca özetlersem: Bitcoin ‘in yaktığı meşaleyi Ethereum ekosistemi hayatımızın farklı alanlarına uyguluyor. Bizleri farklı alanlarda merkeziyetsizliğe yaklaştırıyor, diğer tokenlere altyapı sağlıyor.
Okuduğunuz içerik Layka DAO yazarlar ekibi tarafından sizler için üretilmiştir.
Layka DAO, içlerinden gelen merak ve sorumluluk hissi ile, kendilerini ve toplumu geleceğin DAO teknolojilerine hazırlamak için bir araya gelmiş bireylerden oluşan merkeziyetsiz bir topluluktur. Topluluğun her bir üyesi, istediği takdirde kendi tercih edeceği ekiplere katılarak, bu ve bunun gibi kaynakların sizlere ulaşmasına istediği miktarda katkı sağlayabilir.
Sizleri de bu gururun bir parçası olarak görmekten mutluluk duyarız.
Layka DAO Discord’una katılmak için: https://discord.gg/laykadao
