Yetenek Sizsiniz
𓆝 𓆟 𓆞 𓆝 𓆟𓆝 𓆟 𓆞 𓆝 𓆟𓆝 𓆟 𓆞 𓆝
İlk defa 1985’te gelgitler yüksekken ve deniz dinginken orkaların avlarını deniz kıyısından kapıverdikleri gözlemlenmiştir. Bu, yazması kolay olan ancak yapması büyük ustalık gerektiren bir eylemdir. Bundandır ki, yalnızca dişi orkalar bu av taktiğini kullanabilmekte ve hatta bunların arasından sayılı orka bu av taktiğini öğrenmeyi sürdürebilmektedir.
Orkalar bir gerçeğin farkındalar: Ne kadar büyüleyici de olsa, herkes bu şekilde avlanmayı istemek veya başarmak zorunda değil. Bu bilgileri öğrendiğimde beni en çok etkileyen, avlanma tekniğinin kendisinden ziyade orkaların “Herkes bir işte iyidir. Herkes iyi olduğu işi yapsın.” çerçevesinde sistemlerini sürdürmeleriydi.
Bilindiği üzere orkalar, oldukça zeki hayvanlardır. Buna karar verirken, zekâları insanlarınkiyle karşılaştırılır. Dolayısıyla orkalar kendi içlerinde yeteneklerine ve becerilerine göre iş dağılımı yapabiliyorsa, bizler bunu hayli hayli yapabiliriz.
Yetenek, öğrenme gücü veya performans kapasitesi olarak tanımlanabilmektedir. Başkalarına nazaran daha hızlı kavradığımız ve daha başarılı olduğumuz alanlar, bizim yeteneklerimize işaret etmektedir. Önemli bir özelliği, geliştirilebilir olmasıdır. Herkesin çeşitli alanlarda farklı düzeylerde potansiyelleri vardır. Potansiyelimizi performans kapasitemizin alt ve üst sınırları arasında kendimizi geliştirebilir ve kullanabiliriz.
Hızlı kavramanın ve başarılı olmanın yanı sıra, yetenekli olduğumuz alanlardaki etkinlikleri kolayca yapabilmemiz mümkündür. Zekâ ile yetenek kavramları birbirleriyle iç içe olan, hatta sıklıkla aynı anlamda ele alınan kavramlardır. Hangi yetenek/zekâ türlerinin kendimizde olduğunu anlamamız, hangi mesleği daha kolay yapabileceğimizi görmemiz açısından da değerlidir.
Çevresel olanaklar yeteneklerin keşfinde önem arz etmektedir. Kişi bir alanda yetenekli olsa dahi, bunu deneyebileceği bir fırsatı olmadığı müddetçe bu gerçeği bilmeyecektir. Bu nedenle, kendinizi fazla filtrelemeyin; eğer karşınıza bir etkinliği deneme olanağı çıktıysa- veya kendiniz bu olanağı oluşturduysanız- bunu mutlaka değerlendirin. Başka türlü çok iyi olduğunuz alanları görmeniz zorlaşacaktır.
Yetenek Alanları Nelerdir?
Sınıflandırmalar değişkenlik göstermekle birlikte, Gardner’ın Çoklu Zekâ Kuramındaki gruplandırmaların oldukça anlaşılır olduğunu düşünüyorum. Bunları aşağıda listeledim ancak öncesinde burada verdiğim açıklamaların oldukça kısa ve öz olduklarını, dolayısıyla sınırlı olduklarını belirtmem gerekir.
- 1. Sözel-Dilsel Zekâ:
Kelimeleri etkili kullanma (okurken, yazarken, dinlerken, konuşurken) yeteneğidir
- 2. Mantıksal-Matematiksel Zekâ:
Hesaplama becerisi, mantıksal nedensellik ilişkisi kurma ve problem çözme becerisini içermektedir
- 3. Müziksel Zekâ:
Şarkı söyleme veya bir müzik enstrümanı çalma gibi müzikle ilgili etkinliklerde, sesin ritim ve tınısı ile sesin duygusal tonuna hassasiyet göstermeyi gerektiren becerileri kapsamaktadır
- 4. Kinestetik Görsel-Bedensel Zekâ:
Bireyin bedensel etkinliklerde başarılı olmasını sağlayan yetenek türüdür (Kendiniz için değerlendirirken, spesifik olarak bedeninizin hangi kısmını daha iyi kullandığınızı düşünebilirsiniz)
- 5. Uzamsal Zekâ:
Görsel dünyayı doğru algılamayı gerektiren bir yetenek alanıdır (Objelerin konumları veya uzaklık tahmini söz konusuyken)
- 6. Doğa Zekâsı:
Canlı varlıklara (bitkiler, hayvanlar) ve jeolojik doğal varlıklara empati duymak, onlara duyarlı davranmak ve onları anlamaktır
- 7. İçsel Zekâ:
İnsanın kendini bilmesini, kendini takdir etmesini, amaç belirlemesini, kendini ayarlamasını ve duygusal öz yönetimi kapsamaktadır
- 8. Kişilerarası Zekâ:
Bireysel farklılıkları görebilme, başkalarının duygularını anlama, nasıl bir ruh hâli içinde olduklarını algılama, kendini ve diğer bireyleri motive etme gibi becerileri içermektedir
⋆｡ ﾟ ☁︎｡⋆｡ ﾟ☁︎ ｡⋆⋆｡ ﾟ ☁︎｡⋆｡ ﾟ☁︎ ｡⋆⋆｡ ﾟ ☁︎｡⋆｡ ﾟ☁︎ ｡
Keşfedelim!
Nelerde yetenekli olduğunuzu keşfetmeniz adına, yukarıda verilen alanlarda kendinizi 1 en düşük, 10 en yüksek olmak üzere 1 ile 10 arasında değerlendirebilirsiniz. Hangi etkinliklerde (eğitsel, serbest zaman, para kazanmak amacıyla) başarı sağladınız? Başarılı deneyimleriniz üzerinde düşünerek bunlar hangi alanlarla ilişkiliydi, bunu tartabilirsiniz.
Bununla beraber çevrenizden geri bildirim almanız faydalı olacaktır. “Kör alan” olarak adlandırdığımız, kendimizde göremediğimiz ama başkaların farkında olduğu özelliklerimizi keşfetmemiz için başkalarından yardım almak etkilidir.
Beceriler hakkında yazdığım yazıda belirttiğim gibi, başarılarınızı olay değil eylemler üzerinden (ne yaptığınız, hangi becerilerinizi kullandığınız gibi) yazarak bunların arasında gömülü becerileri açığa çıkarmak, becerilerimizi kullandığımız ve yetenekli olduğumuz alanları görmemiz bakımından yarar sağlayacaktır.
Bir kez daha vurgulamak istediğim nokta yeteneklerimizin, becerilerimizin ve bunlarda sahip olduğumuz öz güvenimizin geliştirilebilir olduğu gerçeği. Henüz dilediğiniz noktada olmayabilirsiniz ancak bu umutsuzluğa düşmek için bir sebep olmamalı. Tez canlı yanımız hemen başarı sağlamak istiyor olabilir ancak başarılı insanlara baktığımızda çoğunluğunun uzun soluklu süreçler boyunca çaba sarf ettiklerini görürüz.
İlk önerim: Kung Fu Panda
İkinci önerim: Whiplash
İyi seyirler!
Kaynakça:
Korkut-Owen, F., Mutlu, T., Arıcı-Şahin, F., & Demirtaş-Zorbaz, S. (2015). Kariyer Yelkenlisi Modeli: Kendilerine uygun limanı arayanlar için çalışma el kitabı. Ankara: Yayıncılık.
- Blogumdan yazıları kısaltarak paylaştığım instagram hesabım: themicroiblog
- “Özüne, Yani Kendine Güvenme(k)” başlığına tıklayarak öz güven hakkındaki yazıma ulaşabilirsiniz
