CCIP (Cross-Chain Interoperability Protocol) Rehberi 🧵🛠️
Merhabaaa, yine uzun süredir yazmayı planladığım ancak bir türlü fırsat bulup da uzun uzun yazamadığım bir yazı bu. Özellikle ETH CC etkinliğinde CCIP’yi duyurduktan sonra bu yazıyı yazmak bana farz oldu😊
Şimdi sırasıyla bu yazıda neleri göreceksiniz bundan bahsedeyim, yine uzun bir yazı olacak, kusura bakmayın. Ben de bildiğim her şeyi yazmak istediğim için sürekli uzun yazılar çıkıyor ortaya. Bu yazının içeriği sırasıyla şu şekildedir:
✅ Cross-Chain ve Multi-Chain Ekosistemleri
✅ Cross-Chain nedir?
✅ Multi- Chain nedir?
✅ CCIP kullanım alanları
✅ Sektör Liderleri CCIP’yi nasıl kullanıyor?
✅ Programlanabilir Token Transferleri
✅ Basitleştirilmiş Token Transferleri
✅ Aktif Risk Yönetim Ağı (ARM Network)
✅ Oran ve Hız Limitleri
✅ Smart Execute
✅ Time-Locked Yükseltilebilirlik
Bu yazıda amaç, sizlerin zincirler arası iletişim protokolü olan CCIP hakkında bilgi sahibi olmanız ve sektöre dair okuryazarlığınızı genişletmenizdir✔
Chainlink Cross-Chain Birlikte Çalışabilirlik Protokolü (CCIP) Avalanche, Ethereum, Optimism ve Polygon blok zincirlerinde Mainnet Erken Erişim aşamasına girdi ve sırada diğerleri var.
Türev ürünler ve borç verme alanındaki önde gelen DeFi protokolleri, CCIP mainnette canlı olan Synthetix ve Aave dahil olmak üzere CCIP’yi kullanıyor ve BGD Labs artık mainnetteki CCIP’yi protokole entegre ediyor. Bu fırsata erişmek için aşağıdaki linki doldurabilir, siz de erken aşama CCIP’ye ulaşabilirsiniz. Her neyse şimdi ben asıl kısma geçeyim.
(Synthetix, son derece güvenli bir burn ve mint modeli aracılığıyla tokenları zincirler arasında sorunsuz bir şekilde aktarmak için #CCIP kullanmaya çoktan başladı)
Bu arada 20 Temmuz itibariyle CCIP, beş testnetteki tüm geliştiricilerin kullanımına sunuldu : Arbitrum Goerli, Avalanche Fuji, Ethereum Sepolia, Optimism Goerli ve Polygon Mumbai.
Cross-Chain Dünyası ve Multi-Chain 🪩
Web3 artık çok zincirli bir manzara aslında. Burada bence her şeyden önce bilmemiz gereken şey, cross-chain kavramının ne olduğu. Hatta yer, gelmişken bence cross-chain ve multi-chain arasındaki farka da değinelim.
Geliştiricilerin ve kullanıcıların aralarından seçim yapabileceği yüzlerce blok zinciri, var aslında. Örneğin layer-2 ağları, side chainler , subnetler, uygulama zincirleri(appchainler), parachainler ve diğer ortamlar…
✅ Bildiğimiz gibi Ethereum, tamamen programlanabilir merkeziyetsiz uygulamaları destekleyen ilk akıllı sözleşme blok zinciriydi ve büyüyen ağ etkileri sayesinde hızla dünya çapında benimsenmeye başladı . Akıllı sözleşmelerin hızla yaygınlaşması Compound, MakerDAO, Uniswap, EtherDelta gibi dApp’ler ve tamamen on-chain altyapı aracılığıyla finansal hizmetleri kullanmanın yeni bir yolu oldu.
Bununla birlikte, Ethereum akıllı sözleşmelerine yönelik artan talep, ağın blok alanına olan talebi artırarak ağ işlem ücretlerinin yükselmesine neden oldu.
Ethereum ana ağı en güvenli akıllı iletişim ağlarından biri olmaya devam ederken, birçok kullanıcı daha düşük maliyetli alternatifler aramaya başladı. Bazı founderlar ve girişimciler alternatif akıllı sözleşme platformları geliştirme ve Ethereum’un pazar payının bir kısmını alma fırsatını da gözden kaçırmadılar.
Tam olarak bu dinamik, multi-chain (çok zincirli) ekosistemin yükselişine yol açmıştır✅
Peki Nedir Bu Multi-Chain? 🎯
Multi-chain ve cross-chain, çoklu blok zinciri ağlarıyla entegrasyon veya etkileşim için farklı yöntemleri tanımlamak için kullanılan terimlerdir.
Temel fark, bu zincirler arasındaki etkileşimin seviyesi ve altyapılarında yatmaktadır.
“Çoklu zincir” terimi, birden çok bağımsız blok zincirinin tek bir ağ içinde eşzamanlı olarak çalıştığı, her zincirin potansiyel olarak farklı bir amaca hizmet ettiği veya farklı bir tokeni barındırdığı bir sistemi ifade eder🪢
Bu farklı zincirler mutlaka birlikte çalışabilir değildir, yani üçüncü taraf bir arayüz veya köprü olmadan veri paylaşamazlar veya birbirleriyle doğrudan iletişim kuramazlar.
Multi-chain teknolojisi, blok zincirlerinin varlıklarını bir ağdan diğerine taşımaya gerek kalmadan aynı anda iletişim kurması için bir ağ oluşturur.
🧵Bu arada bir bilgi vermek istiyorum. Merkezi bir kayda sahip on-chain bir alan adı sistemi gibi durum hakkında tek bir doğruluk kaynağı gerektiren herhangi bir uygulamanın çok zincirli bir bağlamda uygulanması zordur. Birden çok ağda birden çok kayıt dağıtılırsa, aynı ad, farklı sahiplere sahip farklı zincirlerde birden çok kez kaydedilebilir.
Bu nedenle, küresel bir tutarlılık durumu gerektiren uygulamalar genellikle tek bir ağa dağıtılır🎈
Çok zincirli modeller, farklı zincirlerin farklı parametrelere ve yönetişim kurallarına sahip olmasına izin vermek, çeşitli işlem türlerini ve yüklerini barındırmak, ağ tıkanıklığını azaltmak ve ağa belirli bir düzeyde uyarlanabilirlik sağlamak gibi belirli avantajlar sağlıyorlar aslında. Şimdi burada bir soru işaretiniz kalmadıysa cross-chaine geçelim?
Cross-Chain Nedir?🎁
Çapraz zincir, farklı blok zinciri ağlarının birbirleriyle iletişim kurmasına ve birbirleri arasında veri veya değer aktarmasına izin vererek farklı blok zincirleri arasında birlikte çalışabilirliği artıran mekanizmalardır.
🏆 Çapraz zincir bağlamında, farklı zincirlerdeki farklı akıllı sözleşmeler farklı görevleri yerine getirir, ancak tümü senkronize kalır ve birleşik bir uygulamada tek bir kullanım durumunu destekler. Bu, geliştiricilerin benzersiz avantajlarından yararlanmak için farklı ağlardan yararlanmasını sağlar.
🏆 Cross-Chain ile incirler arası etkileşim etkinleştirilerek, bir dijital varlığın veya bir blok zincirindeki verilerin başka bir blok zincirinde tanınması ve kullanılması mümkün hale gelir.
Örneğin, bir geliştirici aşağıdaki ağların tümünü kullanan merkeziyetsiz bir uygulama oluşturabilir:
1- Varlık sahipliğini izlemek için manipülasyona dayanıklı bir blok zinciri
2- Düşük gecikme süreli token transferini kolaylaştırmak için blok zinciri
3- Kimlik katmanı olarak gizliliği koruyan bir blok zinciri
4- Metadata depolaması için merkeziyetsiz bir depolama ağı
Cross-chain ve zincirler arası birlikte çalışabilirlik dediğimiz CCIP, daha entegre bir Web3 ekosistemi sağlarken, Web3 ekonomisi ile mevcut Web2 altyapısı arasında daha fazla bağlantı oluşturmak için kritik öneme sahiptir.
📣 Özetle, çoklu zincir, tek bir ağ içinde bağımsız olarak çalışan birden fazla blok zincirine sahip olma kavramını ifade ederken, çapraz zincir, farklı blok zinciri ağları arasındaki birlikte çalışabilirliği ifade eder ve bunların veri veya varlıkları iletmesine ve paylaşmasına olanak tanır.
Bu son cümle bütün farkı ortaya koyuyor. Devam edeyim ben!
🔍 Mevcut cross-chain çözümleri karmaşıktı doğrusu. Genellikle protokoller ve zincirler arasında çok sayıda teknoloji problemi vardır ve zincirler arası açıklardan yararlanmak için insanlar çok ciddi bütçeler harcarlar. Bu birlikte çalışabilirlik (interoperability) eksikliği, inovasyonun yavaşlamasına neden oluyor ve Web3'ün ilerlemesini ve kitlesel olarak benimsenmesini engelliyor! (engelliyordu CCIP öncesi :D)
🔍 Fakat bu problemi çözmek sanıldığı kadar da kolay değil elbette. Bu zorluk sadece uygun ürünü geliştirmek ile alakalı değil. Bu aslında, tüm endüstrinin birlikte çalışmak ve birbirlerinin üzerine inşa edilebilmeleri için benimseyebilecekleri bir standart oluşturmakla ilgilidir. Zincirler arası bir standart oluşturmak, güvenlik, esneklik ve güçlü bir topluluk gerektirir.
- Güvenlik, en önemli faktörlerden. Çünkü zincirler arasında değer taşımanın son derece güvenilir olması gerekir.
- Esneklik, yine bir başka önemli konu. Çünkü standardın, geliştiricilerin ortaya çıkaracağı tüm use-case senaryolarını ve üzerine inşa etmek istedikleri tüm zincirleri barındırması gerekir.
- Ve son olarak topluluk, topluluk da önemlidir, peki ama neden? Çünkü bu standart ancak onu benimseyen güçlü bir topluluk kadar değerli olacaktır.
Chainlink, Web3 içerisinde DATA için endüstriyi belirleyen güvenlik standardını zaten oluşturmuştur ve tüm kullanıcılarımız ve ortaklarımız sayesinde inanılmaz bir topluluk oluşturmuştur. Tüm bu nedenlerden dolayı Chainlink, bu standardı zincirler arası sorunu çözmek ve Web3'te yeni bir yenilik dalgasının kilidini açmak için genişletmek üzere benzersiz bir şekilde konumlandırılmıştır.
📌 Tıpkı Web2'nin izole edilmiş bilgisayar ağlarını bağlamak için TCP/IP’ye ihtiyaç duyması gibi, Web3 de blockchain ağ adalarını bağlamak için bir birlikte çalışabilirlik standardına ihtiyaç duyar.
📌 CCIP, zincirler arası uygulamalar ve hizmetler oluşturmak için en güvenli, güvenilir ve kullanımı kolay birlikte çalışabilirlik protokolüdür.
📌 Burada yine önemli bulduğum bir bilgiyi paylaşmak istiyorum. Chainalysis’e göre 2022'de DeFi saldırılarında çalınan fonların %64'ü zincirler arası köprü saldırılarından geldi.
Geliştiricilere Arbitrary Messaging kullanarak CCIP üzerinde kendi zincirler arası çözümlerini oluşturma esnekliği sağlamakla kalmaz , aynı zamanda CCIP, protokollerin özel kod yazmadan kontrol ettikleri denetlenmiş token havuzu sözleşmelerini kullanarak zincirler arasında tokenları hızlı bir şekilde aktarmaya başlamasını sağlayan Basitleştirilmiş Token Transferleri sağlar.
- CCIP, on milyarlarca doları güvence altına alma ve zincir üzerinde 8 trilyon doların üzerinde işlem değeri sağlama konusunda kanıtlanmış bir sicile sahip olan Chainlink merkeziyetsiz oracle ağları tarafından desteklenmektedir.
- CCIP, mevcut Chainlink hizmetleriyle aynı temel üzerine inşa edildiğinden,neredeyse hiç ek güven varsayımı gerektirmez. Bir dApp, Price Feeds için zaten Chainlink’e güveniyorsa, zincirler arası etkileşimler için CCIP’ye güvenmek mantıken bariz bir seçimdir.
- CCIP ayrıca , token transferlerinde özelleştirilebilir oran limitleri ve tüm zincirler arası işlemlerin geçerliliğini izleyen ayrı bir Aktif Risk Yönetimi Ağı (ARM — Active Risk Management) gibi diğer zincirler arası çözümlerin ötesine geçen ek güvenlik mekanizmalarına da sahiptir.
📌 CCIP Kullanım Alanlarına Bakalım
Developerlar, uygulamalar ve kuruluşlar, aşağıdakiler gibi çeşitli kullanım durumlarının kilidini açmak için CCIP’yi kullanabilir:
📍 Cross-chain tokenized assets — zincirler arası tokenize varlıklar: Blok zincirleri arasında tek bir arayüzden ve kendi köprü çözümünüzü oluşturmak zorunda kalmadan tokenları aktarabilirsiniz
📍 Cross-chain collateral — zincirler arası teminat: Kullanıcıların bir blok zincirine teminat yatırmasına ve diğerinden varlık ödünç almasına olanak tanıyan zincirler arası borç verme uygulamalarını başlatabilirsiniz
📍 Cross-chain liquid staking tokens — Çapraz zincir likit staking tokenları: Diğer zincirlerdeki DeFi uygulamalarında kullanımlarını artırmak için birden fazla blok zincirinde likit staking tokenları arasında köprü kurabilirsiniz
📍 Cross-chain NFTs — zincirler arası NFT’ler: Kullanıcılara, bir kaynak blok zincirinde bir NFT mint etme ve buna bir başka hedef blok zincirinde ulaşma yeteneği verebilirsiniz
📍 Cross-chain account abstraction — zincirler arası hesap soyutlama: Zincirler arası işlev çağrıları yapma kullanıcı deneyimini iyileştirmek için yerel CCIP özelliklerine sahip akıllı sözleşme cüzdanları oluşturabilirsiniz. Örneğin, kullanıcıların tek bir cüzdan kullanarak herhangi bir zincirdeki işlemleri onaylamasını sağlayabilirsiniz.
📍 Cross- chain gaming — zincirler arası oyun: Oyuncuların daha ölçeklenebilir blok zincirlerde oynarken yüksek değerli öğeleri daha güvenli blok zincirlerde depolamasına olanak tanıyan blok zincirinden bağımsız oyun deneyimleri yaratabilirsiniz
📍 Cross-chain data storage and computation — zincirler arası veri depolama ve hesaplama: Kullanıcıların bir hedef zincirde rasgele verileri depolamasına ve bir kaynak zincirindeki bir işlemi kullanarak üzerinde hesaplamalar yürütmesine olanak tanıyan veri depolama çözümleri kullanabilirsiniz
Market Liderleri Cross-Chain Etkileşimi için CCIP Kullanıyor👀
CCIP, şu anda önde gelen iki DeFi protokolünü içeren Erken Erişim katılımcıları için Mainnet’te canlı olarak çalışıyor:
- Synthetix — CCIP, likiditeyi derinleştirerek ve sermaye verimliliğini artırarak, synth tokenlarının zincirler arasında en büyük acil talebin olduğu yere sorunsuz bir şekilde akmasını sağlıyor
- Aave — CCIP, Aave’nin çok zincirli yönetişim sistemine güç sağlamak için entegre ediliyor, önemli ölçüde zaman ve geliştirici kaynakları tasarrufu sağlıyor ve protokol güvenliğini artırıyor
Synthetix ile Cross-Chain🖇
Synthetix nedir?
Synthetix, zincir üstü türevler ve finansal araçlardan oluşan bir ekosistem için bir likidite katmanı görevi gören bir DeFi protokolüdür.
Synthetix V3'e son eklemelerinden biri olan Synth Teleporter, kullanıcılara Synth likiditesini zincirler arasında aktarmak için kolaylaştırılmış bir yöntem sağlar. Bu özellik, kaynak zincirinde sUSD (protokolün hesap birimi) yakılarak ve ardından hedef zincirde eşdeğer miktarda sUSD mint edilerek çalışır.
Synth Teleporter, zincirler arasında güvenli ve doğru bir şekilde token yakmak ve mint etmek için Chainlink CCIP kullanır, güvenlik ve güvenilirlik sağlar. Bu benzersiz burn ve mint modeli, likidite havuzlarına ihtiyaç duymadan daha yüksek sermaye verimliliği sağlar. Bunu yaparken, Synth Teleporters, Synthetix likiditesinin geleneksel token köprüleriyle ilişkili kısıtlamaları atlayarak en yüksek talebe sahip alanlara doğru akmasını da sağlar.
“On-chain varlıklarla uğraşırken güvenlik çok önemlidir, bu nedenle zincirler arası Synths Teleporter’ımız için Chainlink CCIP’den yararlanıyoruz. Chainlink Data Feeds’in ilk kullanıcılarından biri olarak, CCIP’ye ve bunun Synthetix için kilidini açtığı tüm işlevlere ilk erişimi elde etmekten heyecan duyuyoruz.” — Kain Warwick, Synthetix Kurucusu
Aave’de Zincirler Arası Yönetişim🖇
Aave, kullanıcıların zincir üzerinde varlık ödünç almasına ve ödünç vermesine izin veren, saklama dışı bir likidite protokolüdür.
Aave daha önce çok zincirli yönetişim mekanizmasını desteklemek için birkaç farklı yerel zincir köprüsü kullanmıştı ve oylama ağı olarak özellikle Ethereum’u kullanmıştı. Peki sonra noldu? Bu zincirler arası mimari, katılımcıların oy kullanmasını pahalı hale getirdi ve önemli geliştirme ve bakım maliyetleri yarattı. Chainlink CCIP kullanıma sunulduğunda, Aave topluluğu, gaz tasarruflu tasarımı, zamana göre test edilmiş altyapısı, yeni ağlara ölçeklenebilirliği ve entegrasyon kolaylığı nedeniyle protokolü entegre etmek için oy kullandı. Bu nedenle, bir Web3 geliştirme girişimi olan BGD Labs , çapraz zincir sistemini geleceğe hazırlamak için Chainlink CCIP’yi Aave Governance V3'e entegre etti :)
“ Aave protokolünün bir sonraki yinelemesinde güvenli, güvenilir ve ölçeklenebilir zincirler arası iletişim için Chainlink CCIP’den yararlanmaktan heyecan duyuyoruz. Zincirler arası yönetişim mekanizmasına sorunsuz entegrasyon ile CCIP, Aave’nin temel özelliklerini geliştirmek için daha iyi harcanabilecek değerli geliştirici zamanından tasarruf edecek şekilde ayarlanmıştır. ” — Ernesto Boado, Kurucu Ortak, BGD Labs
Küresel Finansta CCIP🗝
Küresel finans piyasalarında trilyonlarca dolar akıyor. Finansal piyasalarda evrensel ve sorunsuz bağlantı, tüm katılımcılar için büyük bir katma değerdir, bu nedenle DTCC, Euroclear ve Swift gibi yaygın olarak benimsenen finansal piyasa altyapı sağlayıcıları mevcuttur. Bankalardayaşanan en ufak bir aksaklık ve problemin sizi nasıl etkilediğini bir düşünün? Bu sektörün güvenilir ve sorunsuz çalışması sandığımızdan daha da önemli.
Kurumsal yatırımcıların %97'si “tokenizasyonun varlık yönetiminde devrim yaratacağı” konusunda hemfikir olsa da, yüz trilyonlarca dolar değerindeki varlığı zincir üzerinde taşımanın önünde uzun süredir devam eden iki engel var:
- Blockchain bağlantısı (legacy-to-blockchain): Mevcut finansal sistemlerin temel iş altyapısını herhangi bir blockchain’e bağlama yeteneği
- Zincirler arası birlikte çalışabilirlik (blok zincirinden blok zincirine): Herhangi bir genel veya özel zinciri birbirine bağlayabilen oldukça güvenli bir iletişim standardı
Swift ve bir düzineden fazla finans kurumu ve finansal piyasa altyapı sağlayıcısı, mevcut Swift mesajlaşma altyapısı aracılığıyla genel ve özel zincirler arasında token transferleri talimatı vermek için CCIP’yi keşfetmeye başladı bile.Blockchain birlikte çalışabilirlik işbirliği kimleri kapsıyor şu an mesela? Avustralya ve Yeni Zelanda Bankacılık Grubu (ANZ), BNP Paribas, BNY Mellon, Citi, Clearstream, Euroclear, Lloyds Banking Group, SIX Digital Exchange (SDX) ve The Depository Trust and Clearing Corporation’ı (DTCC).. ve dahası 🙂
Gerçekten büyük olay, değil mi ama :)
“[Bu işbirliği] aynı zamanda, eski sistemler ve potansiyel olarak sınırsız sayıda blok zinciri arasında verileri ve değeri güvenli bir şekilde aktarmak için bir blok zinciri birlikte çalışabilirlik protokolü kullanmanın potansiyel değerini vurgulayacaktır.” — Jonathan Ehrenfeld, Swift Menkul Kıymetler Stratejisi Başkanı
Cross-Chain — Yeni bir Standart
İlk birlikte çalışabilirlik standartları, İnternet’i tamamen dönüştürdü, nasıl mı? Hemen hatırlayalım. TCP/IP, HTTP ve e-posta protokolleri, daha sonra ağa daha fazla insan katıldıkça web uygulamalarının değerinin katlanarak arttığını gören kullanıcılar arasında sorunsuz bağlantı sağladı ve milyonlar tarafından kullanılmaya başlandı.
Hangi blok zincirinde bir dApp veya token başlattığınız veya ne tür bir backend sisteminden etkileşim kurmak istediğiniz önemli değildir; bu ortam bir birlikte çalışabilirlik standardına bağlı olduğu sürece, herhangi bir zincire ve desteklenen dApp’lere erişebilir.
Artık CCIP, geleneksel finansın akıllı sözleşmelerle kolayca etkileşim kurmasını sağlayan bir bağlantı standardı sağlıyor. Tokenların ve mesajların farklı ortamlarda sorunsuz bir şekilde akabileceği birleşik bir finansal sistem oluşturuyor.
TCP/IP’nin İnternet iletişimindeki temel rolüne benzer şekilde, Chainlink CCIP, birlikte çalışabilir bir blok zinciri ekosisteminin temelidir.
TCP/IP ve CCIP arasındaki temel fark, TCP/IP bilginin İnternet üzerinden serbestçe akmasını sağlarken, CCIP değerin ağlar arasında güvenli bir şekilde aktarılmasını sağlar. CCIP’nin lansmanı, İnternet’in evriminde önemli bir anı işaret ediyor ve toplumu birlikte çalışabilir akıllı sözleşmelerle desteklenen bir dünyaya bir adım daha yaklaştırıyor, nedir bu? : Sözleşmelerin İnterneti :)
“Just like key standards such as TCP/IP remade a fragmented early internet into the single global internet we all know and use today, we are making CCIP to connect the fragmented public blockchain landscape and the growing bank chain ecosystem into a single Internet of Contracts.” — Chainlink Co-Founder, Sergey Nazarov
CCIP’yi diğer cross-chain çözümlerden ayıran dikkate değer özelliklerinden bazıları nelerdir derseniz şu şekilde sıralayabiliriz:
✅ Basitleştirilmiş Token Transferleri
🫡 CCIP Basitleştirilmiş Token Transferleri, token sponsorlarının Token Havuzu sözleşmeleri üzerinde tam kontrole sahip olmalarını sağlarken, zincirler arasında tokenleri yakma ve mint etme veya kilitleme ve kilidini açma karmaşıklığını ele alan denetlenmiş token havuzu sözleşmelerinden oluşan bir tak ve çalıştır çözümüdür. Uzun ve zor bir cümle oldu farkındayım. Hemen özetleyim👾
🫡 Bu, CCIP (Cross-Chain Interoperability Protocol) tarafından sağlanan bir çözümdür. Farklı blockchain ağları arasında token taşıma (aktarma, mintleme veya yazma) sürecini daha kolay ve daha güvenli hale getirmek için tasarlanmıştır.
Yukarıda birkaç terim kullandım, bu terimleri hemen.
🫡 Denetlenmiş token havuzu sözleşmeleri: Bunlar, tokenları (bir blok zincirindeki dijital varlıklar) işleyen akıllı sözleşmelerdir (kodlar). Doğru ve güvenli bir şekilde çalıştıklarından emin olmak için kontrol edilirler veya “denetlenirler”. Tokenları oluşturmaktan (mintlemek), yok etmekten (yakmaktan) ve de basitçe transefini sağlamaktan (aktarmaktan) sorumludurlar.
✅ Programlanabilir Token Transferleri
Token transferleri, hedef zincire vardıklarında varlıkların takas edilmesi veya staking edilmesi gibi, farklı bir blok zincirindeki alıcı bir akıllı sözleşmeye kullanım amaçları hakkında ek talimatlar içerebilir.
Bu, tokenlar bir blok zincirinden diğerine taşındığında, transferin ekstra ‘talimatlar’ veya komutlar içerebileceği anlamına gelir. Bu talimatlar transfere programlanabilir ve sadece tokenların taşınmasıyla ilgili değil, aynı zamanda tokenlara yeni konumlarına vardıklarında ne olması gerektiğiyle de ilgilidir.
✅ Aktif Risk Yönetim Ağı (ARM Network)
ARM, birincil CCIP ağının davranışını sürekli olarak izleyen ve doğrulayan ayrı, bağımsız bir ağdır ve zincirler arası işlemleri hatalı etkinlik için bağımsız olarak doğrulayarak ek bir güvenlik katmanı sağlar. ARM Ağı, Chainlink node yazılımının ayrı, minimal bir Rust uygulamasını kullanır ve tedarik zinciri saldırılarını önlemek için dışa bağımlılıkları en aza indirirken aynı zamanda artan sağlamlık için bir istemci çeşitliliği biçimi oluşturur.
Yani aslında ARM Ağı, olaylara göz kulak olmak ve her şeyin olması gerektiği gibi çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için tasarlanmış farklı bir ağdır ama burada önemli nokta bu ağın ana CCIP ağından farklı bir ağ olmasıdır.
🫡 Farklı bir ağ olarak çalışan ARM ağı, sisteme ekstra bir güvenlik düzeyi ekler. Her şeyin yolunda gidip gitmediğini sürekli kontrol eden bir güvenlik görevlisine sahip olmak gibi düşünebilirsiniz bunu. Neden bunun ekstra bir güvenlik düzeyi sağladığını sorabilirsiniz. Sebebi şu:
ARM ağı, bağımsızdır, yani bu denetimi ana ağdan ayrı olarak kendi başına yapar, bu da güvenliği iki katına çıkarır
✅ Oran ve Hız Limitleri
CCIP, belirli bir süre içinde aktarılabilecek token miktarında özelleştirilebilir oran/hız limitlerini destekliyor. Nasıl yani? Hız limitleri, token başına şerit düzeyinde yapılandırılabilir ve tokenı veren kuruluşla uyumlu olarak ayarlanır. Ayrıca, her jetonun oran limitinin maksimum düzeyde kötüye kullanılmamasını sağlamak için belirli bir şerit için tüm jetonlarda toplam oran limitleri vardır. Bu özellik, yoğun şekilde denetlenen CCIP kod tabanının bir parçasıdır ve yalnızca CCIP Token Transferleri için kullanılabilir.
Daha basit bir ifadeyle açıklayayım. CCIP’nin jeton göndermek için bir hız sınırı vardır. Bu sınır, her jeton türü ve gönderildikleri her şerit için ayarlanabilir niteliktedir. Ayrıca bir şeritteki tüm jetonlar için genel bir hız sınırı vardır. Bu neden vardır?
Hız sınırları, herhangi birinin tokenları çok hızlı göndermesini ve potansiyel olarak sorunlara neden olmasını engeller.
✅ Akıllı İşleyiş
CCIP, işlemlerin ücretlerini (“gaz” olarak da bilinir) işlemek için Akıllı İşleyiş (Smart Execute) adı verilen özel bir yöntem kullanır. Bu yöntem, işlem sırasındaki gaz fiyatını kilitler. Peki bu ne anlama gelir? Developerlar için bu, kaynak zincirinde kolayca ödeme yapabileceğiniz ve CCIP’nin hedef zincirde yürütmeyi üstleneceği anlamına gelir.
🫡 Bu yöntem, hedef blok zincirindeki gas fiyatları aniden yükselse bile farklı blok zincirlerindeki işlemlerin güvenilir bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak için kullanılır.
Dolayısıyla, hedef blok zincirinde bir şeyler yapmanın maliyeti artsa bile, gaz fiyatı daha düşük bir oranda sabitlendiği için işlem devam edecektir.
Tokenları gönderdiğiniz blok zincirindeki (kaynak zincir) ücretleri ödersiniz ve CCIP, işlemin tokenların gittiği blok zincirinde (hedef zincir) gerçekleştirildiğinden emin olur.
Daha basit bir deyişle, CCIP’nin Akıllı Yürütme özelliği, gelecekte bir paket göndermek için bugünün oranlarında posta ücreti ödemek gibidir. Gelecekte posta ücreti yükselse bile, bugünün fiyatlarıyla ödediğiniz için paketiniz yine de teslim edilecektir. Bir geliştirici olarak, yalnızca posta ücretini ödersiniz ve CCIP, ne olursa olsun paketinizin teslim edilmesini sağlar.
✅ Time-Locked Yükseltilebilirlik
CCIP’de güvenliği etkileyebilecek herhangi bir değişiklik veya yükseltmenin özel bir süreçten geçmesi gerekir. Bu süreç, blok zincirinde değişikliklerin yürürlüğe girmesinden önce bekleme süresi uygulayan bir kod parçası olan “timelock- zaman kilidi” akıllı sözleşmesini içerir.
Değişiklikler bu bekleme süresi içindeyken, bir grup node operatörü, kötü bir fikir olduğunu düşünürlerse değişiklikleri reddedebilir (‘veto yetkisi’).
Alternatif olarak, node operatörleri grubu, değişikliklere doğrudan onay verebilir ve bu durumda zaman kilidini beklemeden yürürlüğe girebilirler.
- ⚠ NOT⚠: Bu bekleme süresi ve onay süreci, CCIP’yi kullanan veya ona bağlı olan herkese, önerilen değişiklikler gerçekleşmeden önce bakma şansı verir. Haliyle bu da beklenmedik veya istenmeyen hiçbir şeyin olmamasını sağlamaya yardımcı olur
- 🤖 Topluluk, yürütülebilir yükseltmeleri işlemek için bir timelock-worker çalıştırabilir. Bu ne demek peki? Bu, CCIP kullanan kişiler, değişiklikleri yürürlüğe koymakla ilgilenen özel bir program (‘timelock-worker’) çalıştırabilirler demek :)
CCIP’deki değişiklikleri yönetme yöntemi, Chainlink Ağı’nı daha merkeziyetsiz ve güvenilir hale getiriyor, ki bu önlemler ve teknik altyapılar sektörün de gelişmesine sebep olur diye düşünüyorum.
Özetle Time-Locked Upgradibility konusunda bilmemiz gereken şey şu, CCIP’de değişiklikler yapıldığında, bunların incelenebilecekleri ve bir grup operatör tarafından reddedilebilecekleri veya onaylanabilecekleri bir bekleme sürecinden geçmeleri gerekir. Bu süre içinde değişiklikler reddedilmezlerse, herkes değişiklikleri yürürlüğe koyabilir. Bu yaklaşım, dahil olan herkesin söz sahibi olmasını sağlar ve ağın istikrarlı ve güvenilir kalmasına yardımcı olur. Olay bu yani arkadaşlar.
✅ Ödeme Methodu
Geçtiğimiz aylarda Chainlink Network in 2023 ve Sustainable Oracle Economics bloglarında belirtildiği gibi, şu anda Chainlink hizmetlerinden para kazanmayı ve uzun vadeli sürdürülebilirliği desteklemek için gelişmiş ödeme modelleri tasarlama süreci devam ediyor.
CCIP, farklı blok zincirleri arasında veri aktarımı için en güvenli ve en basit çözüm olacak şekilde tasarlanmıştır, bu konuda içiniz rahat olsun. Ayrıca CCIP ücretleri birçok farklı blok zincirinden gelebileceğinden, ödeme sürecinin kullanıcılar için kolay ve uygulanabilir olması önemli, sektörün her alanında olması gereken şey, basit ve anlaşılır ödeme methodlarıdır. CCIP hızla büyüyecek ve yeni blok zincirlerini destekleyecekse, kullanıcılara zorluk çıkarmayan bir ödeme çözümüne ihtiyacı olması normal tabi.
Bu nedenle CCIP, LINK’te ve alternatif kripto varlıklarda, şu anda yerel blok zinciri gaz tokenları ve bunların ERC20 paketli versiyonu şeklini alan ücret ödemelerini destekler. Buna ek olarak alternatif kripto varlıklarda yapılan ödemeler, LINK ödemelerine göre daha yüksek oranda ücretlendirilecektir.
CCIP SUMMER🌻
Bu yaz CCIP için önemli bir yaz, çok uzun süredir üzerinde çalıştığımız CCIP artık Mainnet Early Access’e açıldı. Sırada neler var?
Zaman içinde CCIP’e daha fazla token desteği eklemek için çeşitli token sponsorları ve dApp’lerle çalışmaya devam edeceğiz.
Cross-chain bağlantı sorununu çözmek, Web3'te benzeri görülmemiş bir yenilik dalgasıdır diyebiliriz. Hem banka zincirlerinde hem de halka açık blok zincirlerde endüstri standardı haline gelen CCIP, Web2 ve Web3 arasındaki boşluğu dolduran evrensel bağlantı katmandır.
Bu iki dünyayı birbirine bağlayarak, küresel finansal sistemde zaten mevcut olan kapsamlı likidite ve teknolojik altyapı, artık blok zincirleri aracılığıyla mevcut olan şeffaflık, verimlilik ve bağlantı avantajlarından yararlanabilir. Küresel bankacılık sisteminin muazzam boyutu göz önüne alındığında, varlıkların küçük bir kısmı bile zincir üzerinde hareket edip Sözleşmelerin İnterneti’ne bağlansa, Web3 ekosistemi katlanarak büyüyebilir.
CCIP’nin temel mimarisi ve kodu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, CCIP geliştirici belgelerine bakmanızı şiddetle tavsiye ediyorum.
💻 Her ay düzenli olarak Blockchain ekosisteminde düzenlediğim etkinliklerden haberdar olmak için Meetup sayfama kaydolabilirsiniz. Ek olarak bu eğitimlerin dokümanlarına ulaşmak için Telegram grubuma girebilirsiniz, ve Twitter’dan takip edebilirsiniz!👻 Bana nasıl ulaşacağınızı biliyorsunuz, görüşmek üzere🎡
Önemli Not: Bu gönderi yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve beklenen ürün özellikleri, geliştirme ve bu özelliklerin kullanıma sunulması için zaman çizelgeleri dahil olmak üzere geleceğe ilişkin beyanlar içerir. Bu ifadeler sadece tahmindir ve gelecekteki olaylarla ilgili mevcut inançları ve beklentileri yansıtır; varsayımlara dayalıdırlar ve her an riske, belirsizliklere ve değişikliklere tabidirler. Chainlink CCIP, “Ana Ağ Erken Erişim” geliştirme aşamasındadır, bu da Chainlink CCIP’nin şu anda sınırlı işlevselliğe sahip olduğu ve sonraki sürümlerde değiştirilebileceği anlamına gelir. Makul varsayımlara dayandığına inansak da, fiili sonuçların bu beyanlarda ifade edilenlerden önemli ölçüde farklı olmayacağına dair hiçbir güvence olamaz. Tüm bildirimler yalnızca ilk yayınlandığı tarih itibariyle geçerlidir. Chainlink CCIP, herhangi bir varlığı tutmayan veya aktarmayan bir mesajlaşma protokolüdür. Zincirler arasında değer aktarımına dahil olan çeşitli mekanizmaları anlamak için lütfen Chainlink CCIP belgelerinin token havuzları bölümünü okuyun. Lütfen gözden geçirin. Önemli bilgiler ve açıklamalar sağlayan Chainlink Terms of Service Hizmet Şartları belgelerine göz atmanızı da ayrıca tavsiye ederiz.
Sizi seviyorum, sağlıcakla kalın❤️
