Temel Analiz: Faaliyet Oranları
Bundan önce “Likidite Oranları” ve “Finansal Yapı Oranları”nı işledik. Bu yazıdaki konumuz ise faaliyet oranları. Şirketin gelirleri ile varlıkları arasındaki ilişkiyi bu oranlar aracılığıyla anlamlandırıyoruz. Bir nevi verimlilik hesabı da diyebiliriz bu oranlar için. fintables.com’da biz 10 farklı faaliyet oranı sunuyoruz. Bunların ne anlama geldiğini bugüne kadar anlamadıysanız, bu yazıyı okumanızda fayda var.
1-) Aktif Devir Hızı
Faaliyet oranlarımız içerisinde benim en önemli bulduğum oran bu. Çünkü gerçekten verimlilik ölçümünde oldukça önemli bir veri. Şirketin sahip olduğu aktiflere karşı ne kadarlık satış yaptığını gösteriyor. Satışların ortalama toplam varlıklara bölünmesi ile bulunuyor. Oran ne kadar yüksekse şirket o kadar iyi performans gösteriyor diyebilirsiniz ancak unutmamakta fayda var; sektörden sektöre çok değişiklik gösterebilir. Yine bireyler üzerinden bir örnek verelim. Bireysel çalışan bir yazılımcı düşünelim ve sahip olduğu varlıkları bilgisayarı ve cep telefonundan ibaret olsun. Toplamda 10.000 TL varlık ile bir yıl içerisinde 500.000 TL gelir elde edebilir. 10.000 TL’lik bir sanayi yatırımı yapsanız ne kadar ciro yaparsınız? Cevap sanırım 500.000'den oldukça uzak. O zaman şunu net bir şekilde söyleyebiliriz, aktif devir hızı eğer şirket rakipleriyle karşılaştırılıyorsa anlamlı olur. Aşağıda birebir aynı işi yapan firmalardan 2 karşılaştırma örneği koyuyorumki bu konu daha da netleşsin.
2-) Özkaynak Devir Hızı
Şirketin özkaynaklarını ne kadar verimli kullandığını gösteren oranlardan biridir. Satışların ortalama özkaynaklara bölünmesi ile bulunur. Oranın çok yüksek olmasını direkt olumlu olarak kabul etmek büyük bir hataya yöneltebilir. Şirketin kaldıraç oranı ile birlikte değerlendirilmelidir. Geçmiş yıllardan zararı olan ve ödenmiş sermayesinin altında özkaynağa sahip şirketlerde bu oran çok yüksek gözükebilir. O yüzden tek başına değerlendirmek doğru değildir. Bu oranda da şirketin, sektördeki rakipleri ile karşılaştırılması gerekir.
Hem aktif devir hızı hem de özkaynak devir hızında varlıklara ya da özkaynaklara karşı elde edilen satışların hesaplandığını gördük. Ancak şirket varlıklarına karşı satış yaratabildiği kadar bu satışlardan kâr da elde etmelidir. Kârlılığı ölçen oranlara bir sonraki yazıda değineceğim için şimdilik bu konuyu burada bırakıyorum.
3-)Stok Devir Hızı
Bu oran şirketin bir yıl içerisinde stoklarını kaç defa bitirip yerine yenisini koyduğunu gösterir. 365'in bu rakama bölünmesi ile de kaç günde bir stok devri gerçekleştiği hesaplanabilir. Her iki oran da fintables.com’da hazır olarak sunuluyor.
Stok Devir Hızı = Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stoklar
Stok Devir Süresi= 365 / Stok Devir Hızı
Faaliyet oranlarının hesaplanmasında genellikle satışlar kullanılırken burada satılan malın maliyeti kullanılır. Bunun sebebi stokların bilançoya maliyet üzerinden kaydedilmesidir. Diğer faaliyet oranları gibi stok devir hızı da sektördeki diğer şirketler ile karşılaştırılarak yorumlanmalıdır. Stok yönetimi oldukça önemli bir konudur zira şirketin stok tutmasının bir maliyeti vardır. Ancak şirketin talepleri karşılaması için her zaman belirli bir stoğu elinde bulundurması da şarttır. Bu oranın yüksek olması stok tutma maliyetlerinin az olduğunun ve üretilen ürünlerin kısa süre içerisinde taleple buluşturulmasının göstergesidir. Ancak şirketin stok sıkıntısı yaşamadığından da emin olmak gerekir.
4-)Ticari Alacak Devir Hızı
Şirketin alacaklarını tahsil etme gücünü gösteren orandır. 365'in ticari alacak devir hızına bölünmesi ile şirketin alacaklarını kaç günde tahsil ettiği bulunabilir. Her sektörde alacakların ödenme süresi farklı olacağından şirketin rakipleriyle karşılaştırılması daha doğrudur. Devir hızı ne kadar yüksek olursa ya da alacak tahsil süresi ne kadar düşük olursa bu şirket için o kadar olumludur. Unutulmamalıdırki şirketin ticari alacaklarına karşılık şirket faiz geliri elde etmez. Paranın zaman değeri teorisini düşünürsek şirketin alacaklarını geç tahsil etmesi demek aslında şirketin para kaybetmesi demektir.
5-)Ticari Borç Devir Hızı
Bu oran şirketin ticari borçlarını yılda kaç defa ödediğini gösterir. 365'in ticari borç devir hızına bölünmesi sonucu şirketin ticari borçlarını kaç günde ödediğini bulabilirsiniz. Borç devir hızının düşük olması şirketin yıl içerisinde daha az sayıda ödeme yaptığını gösterir ve daha seyrek ödeme yapan şirketlerin likidite sorunu yaşamayacağı düşünülür. Eğer borç devir hızı yüksekse borç ödeme süresi de düşecek ve şirketin daha sık nakite ihtiyacı olacaktır. Ticari alacak tahsil süresi ile birlikte değerlendirilmesi doğrudur.
Bu yazıda kullanılan bütün görseller fintables.com’dan alınmıştır. Bu yazıda anlattığım oranları hesaplamakla uğraşmak istemiyorsanız, bu verileri hazır olarak bulabileceğiniz Fintables aylık sadece 30 TL. Finansal tabloların açıklanma döneminde hiç bir gelişmeyi kaçırmamanız için sizleri de aramızda görmek isteriz.
İyi günler, bol kazançlar.
