Pandemi Döneminde ‘Sağlıksız’ Okuryazarlık
Hayatımız boyunca kendimizi hazırlıksız olduğumuz yollarda yürümek zorunda buluruz. Böylesine güçlük çektiğimiz dönemlerde, bu yollarda rotamızı belirlerken en çok ihtiyaç duyduğumuz beceri: Yolumuza ışık tutabilecek bilgilerden güç almak ve gördüklerimizi doğru bir şekilde anlamlandırabilmek.
Pandemi dönemi hepimiz için, hayatın tüm alanlarında; bilinmeyen, zorlu ve tehlikeli bir süreç başlattı. Üstelik hala daha bu süreç tüm belirsizliğiyle devam etmekte. Bu dönemde sahip olmamız ve her geçen gün daha da geliştirmemiz gereken bir takım yetkinlik ve beceriler mevcut. Zihinsel dayanıklılık, inovatif yaklaşımlar, dijital okuryazarlık bunlardan öne çıkanlar.
Dijital okuryazarlık konusunu bir çatı olarak kabul edersek, bu çatının altındaki en önemli başlıklardan birisi de sağlık okuryazarlığıdır.
“Ben her gün yayınlanan Türkiye Günlük Koronavirüs Tablosu’nu takip ediyorum, bana yetiyor.” diyorsan, şunu söylemek zorundayım ki, bu eylem yalnızca okuryazar olmak ile ilişkili.
Sağlık alanında yaşanan gelişmelerin, ekonomi, eğitim ve sosyal hayat gibi alanları doğrudan etkilediği, en temel alışkanlıkların bile köklü değişimlere adapte olmak zorunda kaldığı bir dönemde; sağlık hakkında yazılanların ve anlatılanların doğruluğundan emin olmak, bunun öncesinde de doğruluğuna güvendiğiniz kaynakları ve kişileri takip etmek son derece önemli.
Bu sebeple eğer “Mucize Aşı Bulundu!”, “Sonunda Çare Belli Oldu”, “Türk Geni!” gibi haberler görüyorsan bu clickbate (tık yemi) çalışmalara karşı farkındalık sahibi olmanı rica ediyorum. Bu tarzda haberler, en popüler gazetelerde, televizyonlarda ve diğer pek çok mecrada karşımıza çıkabiliyor. Manipülasyona bu kadar açık olunan bir dönemde, dünya çapında kabul görmüş olan bilim insanlarını, hekimleri, araştırmacıları, bilimsel kaynakları takip etmeli ve en güvendiğin kişi ve kaynaklara karşı bile şüphe kaslarını çalıştırarak, en az iki kez daha çapraz kontrol yapmalısın.
Okuduğun haberlerin doğruluğundan ya da güvenilirliğinden şüphe ediyorsan; alanında uzman kişilerin, tanıdıklarının veya tanımadıklarının fikirlerine danışmaktan çekinmemelisin. Eğer hala emin olamıyorsan, Teyit.org ile paylaşarak emin olmadığın bir bilginin teyitlenmesini sağlayabilirsin. Bu yaklaşımları uygulamak hepimizin hayatını pozitif yönde ve doğrudan etkileyecek çıktılar elde etmemezi sağlayacaktır.
Çoğu zaman sadece bir kaç saniye düşünerek paylaşım yaptığımız sosyal medya ve iletişim mecralarında, doğruluğundan emin olduğumuz bilgiyi paylaşmalı ve başkalarının da bilgilenmesini sağlamalıyız. Böylece doğru olmayan bir bilginin hızla yayılarak insanları yanlış şekilde yönlendirmesinin önüne geçmiş oluruz.
Veba salgınlarının defedildiği dünyamızda Covid-19 salgınının, akıl ve bilimin öncülüğünde aşılacak olduğuna inanıyorum. Fakat ne zaman ve hangi şartlar altında bu sürecin sonlanacak olduğu belirsizliğini korumaya devam ediyor. Dolayısıyla eğer bu zorlu süreç bittiğinde; ekonomik, sosyal ve eğitsel açılardan dimdik ayakta kalabilmek istiyorsak, her şeyden önce sağlık okuryazarlığı konusunda gereken hassasiyeti göstererek almamız gereken önlemlerin bilincinde olmalı, değişim sürecine gecikmeden adaptasyon sağlamalı ve sürecin etkileri konusunda öngörülü olmalıyız.
Umarım her şey kısa vadede düzelir. Kendine çok iyi bak ve sağlıkla #evdekal.
