Skills of Success — ทักษะแห่งความสำเร็จ
ทักษะเริ่มต้นสำหรับทุกคน เพื่อสร้างความสำเร็จในแบบของตัวเอง!
Highlights:
- ‘ความสำเร็จ’ ของแต่ละคนมีรูปแบบที่ไม่เหมือนกัน แต่ล้วนมีเป้าหมายเดียวกันคือ การมีชีวิตที่มีความสุขและชีวิตที่มีความหมาย (Well-being & Meaningful Life)
- ‘ทักษะแห่งความสำเร็จ’ คือ ทักษะที่ใช้ในการสร้างและปูทางให้แต่ละคนสามารถออกแบบเส้นทางไปสู่ความสำเร็จในแบบที่ตัวเองต้องการได้ โดยแบ่งเป็น ชุดทักษะการจัดการกับสภาพแวดล้อมภายนอก (External Management) และ ชุดทักษะการจัดการกับตัวตนภายใน (Internal Management)
- การ ‘ฝึก’ ทักษะเหล่านี้จำเป็นต้องใช้กระบวนการที่ถูกออกแบบมาเฉพาะด้วยระยะเวลาที่เหมาะสม และจำเป็นต้องใช้การลงมือทำจริง ปฏิสัมพันธ์กับคนจริงๆ มากกว่าแค่การเรียนรู้ผ่านโลกออนไลน์
- เด็กยุคใหม่ และ คุณพ่อคุณแม่ สามารถริเริ่มฝึกทักษะเหล่านี้ด้วยตนเองแบบง่ายๆ ผ่านการกล้าลองทำอะไรใหม่ๆ ที่ตัวเองชอบหรือสนใจ นอก Comfort Zone และการให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ในมิติอื่นๆ ที่ไม่ใช่แค่เกรด และความรู้วิชาการ
“คุณอยากประสบความสำเร็จในชีวิตไหมครับ”
ได้ยินคำถามนี้ ทุกคนก็คงตอบเหมือนๆ กันว่า ‘อยากสิ!’ แน่นอนละครับ มีใครบ้างละที่ไม่อยากจะประสบความสำเร็จในชีวิต
“แต่.. ความสำเร็จในชีวิต จริงๆ แล้วคืออะไรกันแน่”
ผมเคยถามคำถามนี้กับเด็กมัธยมจากหลายๆ โรงเรียนที่ผมเคยได้มีโอกาสไปสอน เชื่อมั้ยครับว่าคำตอบของเด็กๆ มีตั้งแต่ ‘อยากรวยมีบ้านหรูๆ’ ‘อยากมีแฟนสวยๆ’ ‘อยากเป็น Net Idol’ ไปจนถึง ‘อยากอยู่บ้านต่างจังหวัดคนเดียวอย่างสงบ’ หรือ ‘อยากเลี้ยงดูคุณพ่อคุณแม่ตอนแก่ให้ได้’
‘ความสำเร็จในชีวิต (Success)’ ที่ดูเหมือนจะเป็นคำธรรมดาทั่วไปที่ใครฟังแล้วก็เข้าใจแล้วใครต่างก็อยากได้ เอาเข้าจริงแล้วกลับไม่ธรรมดาสักเท่าไหร่นัก เมื่อเราลองตีความมันให้ลึกขึ้นความสำเร็จในบริบทของแต่ละคนจริงๆ แล้วนั้นมันไม่เหมือนกันเลย ในเมื่อทุกคนต่างก็อยากจะประสบความสำเร็จในมุมของเราเอง แล้วเราแต่ละคนจะสร้างหรือปูทางไปสู่ ‘ความสำเร็จในแบบของตัวเอง’ ได้อย่างไรกันบ้าง?
การที่จะตอบคำถามนี้ได้นั้น จะต้องเข้าใจก่อนว่าความสำเร็จของแต่ละคนแม้จะมีรูปร่างหน้าตาที่ไม่เหมือนกัน แต่แท้จริงแล้วทุกๆ หน้าตาของความสำเร็จที่ไม่เหมือนกัน ล้วนแล้วแต่มีจุดมุ่งหมายเดียวกัน คือ ‘การมีชีวิตที่มีความสุขและมีความหมาย’ (Well-being & Meaningful Life) ดังนั้นการจะสร้างเส้นทางให้ไปถึงความสำเร็จของแต่ละคนได้นั้น เราจึงสามารถใช้ ‘ชุดของเครื่องมือ’ หรือ ‘ทักษะ’ ที่เหมือนกัน เพื่อปูทางไปสู่ความสำเร็จที่แตกต่างกันได้
ความสำคัญของเรื่องนี้ในโลกยุคปัจจุบันนี้มีมากจนทุกองค์กรไม่ว่าจะเป็นของไทย (เช่น กระทรวงศึกษาธิการ) หรือกระทั่งต่างประเทศ ก็ได้ทำงานวิจัยเกี่ยวกับทักษะเหล่านี้ เพื่อตอบโจทย์ความสำเร็จของคนในยุคปัจจุบันให้มากขึ้น
World Economics Forum (WEF) ได้วิจัยออกมาว่า ทักษะในศตวรรษที่ 21 (21st Century Skills) คือ สิ่งที่เด็กทุกคนต้องมี ซึ่งผมเคยเขียนอธิบายไว้แล้วในบทความก่อนหน้า แต่ในบทความนี้ ผมจะขอรวบยอดและสรุปกลุ่มของทักษะตัวที่สำคัญๆ ที่จำเป็นกับเด็กยุคใหม่ทุกคน เพื่อเดินทางค้นหาความสำเร็จในแบบของตัวเองว่า ‘ทักษะแห่งความสำเร็จ’ (Skills of Success)
‘ทักษะแห่งความสำเร็จ’ คืออะไร?
ทักษะแห่งความสำเร็จ ก็คือ ทักษะที่ช่วยให้คนหนึ่งคนสามารถจัดการกับความวุ่นวายหรือความท้าทายในชีวิตของตัวเองได้อยู่หมัด และสามารถวางแผนสร้างเส้นทางของตัวเองที่จะเดินไปสู่ความสำเร็จที่ตัวเราเองออกแบบได้ หรือถ้าจะเรียกสั้นๆ มันก็คือ ทักษะการใช้ชีวิต หรือ ‘ทักษะชีวิต (Life Skills)’ นั่นแหละครับ
ทักษะที่ว่านี้ สามารถแบ่งย่อยออกเป็น ‘ชุดทักษะ (Skillset)’ ทั้งหมด 3 ชุดทักษะด้วยกัน ได้แก่ ชุดทักษะแห่งการคิดเป็น (Thinking Skillset) , ชุดทักษะแห่งการทำเป็น (Doing Skillset) และ ชุดทักษะแห่งการจัดการตนเอง (Self-Management Skillset)
หากจะจัดหมวดให้เข้าใจง่ายขึ้น สามารถอธิบายสั้นๆ ได้เป็น หมวดทักษะที่ใช้สำหรับจัดการกับโลกรอบตัวหรือสิ่งแวดล้อมภายนอก (External Management) อันได้แก่ ชุดทักษะแห่งการคิดเป็น และ ชุดทักษะแห่งการทำเป็น และ หมวดทักษะที่ใช้สำหรับจัดการกับสภาพอารมณ์และตัวตนของตนเอง (Internal Management) นั่นเอง
โดยในแต่ละชุดทักษะจะสามารถแบ่งย่อยออกเป็นทักษะต่างๆ ดังต่อไปนี้
ชุดทักษะแห่งการคิดเป็น (Thinking Skillset)
- ทักษะการคิดวิเคราะห์และการแก้ปัญหา (Critical Thinking & Problem Solving)
คือ ทักษะแห่งการคิดให้เป็นระบบ คิดแยกแยะเรื่องต่างๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิต เพื่อไม่ให้ถูกหลอกง่ายๆ รู้จักจับประเด็นในเรื่องที่เกิดขึ้นรอบตัว และสามารถนำข้อมูลต่างๆ ที่ได้มาวิเคราะห์แยกแยะ เพื่อตัดสินใจแก้ปัญหาต่างๆ ในชีวิตได้อย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพ หรือ เรียกง่ายๆ ว่า การมีความคิดที่เฉียบคม นั่นเอง
( สามารถอ่านรายละเอียดเกี่ยวกับทักษะนี้เพิ่มเติมได้ ที่นี่ ) - ทักษะการคิดเชิงสร้างสรรค์ (Creative/Innovative Thinking)
คือ ทักษะแห่งการกล้าคิดนอกกรอบ กล้าแตกต่าง กล้าสร้างสรรค์สิ่งใหม่จากความคิดของตนเอง เพื่อสร้างสิ่งที่มีความหมายและมีประโยชน์กับตนเองและสังคมที่ไม่เคยมีใครเคยทำมาก่อน
( สามารถอ่านรายละเอียดเกี่ยวกับทักษะนี้เพิ่มเติมได้ ที่นี่ )
เมื่ออ่านแล้วอาจจะรู้สึกว่าเป็นทักษะธรรมดาๆ ที่คนทุกคนควรที่จะรู้อยู่แล้ว แต่เชื่อไหมครับว่า ทั้งสองทักษะนี้เป็นทักษะที่น้อยคนนักที่จะทำได้ดี และยังต้องใช้เวลาเป็นอย่างมากในการฝึกให้สามารถทำได้อย่างคล่องแคล่ว ชุดทักษะแห่งการคิดนี้อยู่ในทุกบริบทของการใช้ชีวิต และถือว่าเป็นทักษะพื้นฐานที่คนรุ่นใหม่ทุกคนควรทำให้ได้ และเป็นสิ่งที่ประเทศไทยเราต้องการอย่างมากในตอนนี้
ชุดทักษะแห่งการทำเป็น (Doing Skillset)
- ทักษะความเป็นผู้นำและการทำงานร่วมกับผู้อื่น (Leadership & Team Collaboration)
คือ ทักษะการทำงานเป็นทีม ซึ่งรวมไปถึงการกล้าที่จะลุกขึ้นมาเป็นผู้นำและยอมที่จะเป็นผู้ตามในสถานการณ์ที่เหมาะสม นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการรู้จักยอมรับและเคารพในความหลากหลายทางความคิดของผู้อื่น (Compassion) เพื่อที่จะสามารถอยู่ร่วมกันในสังคมได้อีกด้วย
( สามารถอ่านรายละเอียดเกี่ยวกับทักษะนี้เพิ่มเติมได้ ที่นี่ ) - ทักษะการสื่อสารระหว่างบุคคล (Effective Communication)
คือ ความสามารถในการคุยรู้เรื่อง พูดจับประเด็นเป็น สามารถเลือกคำได้ถูกกับสถานการณ์ต่างๆ แบบมีกาละเทศะ เพื่อให้สามารถเป็นที่รักของคนรอบข้างในทุกๆ สถานการณ์ได้ การเจรจาต่อรอง (Negotiation) เพื่อให้เกิดความปรองดองได้ในทุกบริบทที่ตนเองอยู่ มากกว่านั้นยังรวมไปถึง การพูดบนเวทีต่อหน้าคนจำนวนมาก (Public Speaking) เพื่อแสดงความคิดและจุดยืนที่สร้างสรรค์และสามารถถ่ายทอดสิ่งใหม่ๆ ออกมาให้กับสังคมได้
( สามารถอ่านรายละเอียดเกี่ยวกับทักษะนี้เพิ่มเติมได้ ที่นี่ )
ชุดทักษะแห่งการจัดการตนเอง (Self-Management Skillset)
- ทักษะการรู้จักและเข้าใจตนเอง (Self Awareness)
คือ ทักษะการสำรวจตัวเอง เพื่อรู้จัก ‘คุณค่า (Value)’ ของตนเอง รู้ว่าตัวเองต้องการอะไรและอะไรที่สำคัญกับชีวิตเรา รวมไปถึงสิ่งที่เราทำแล้วมีความสุขและเติมเต็มตัวเราได้ หรือที่คนชอบเรียกกันว่า ‘แพชชั่น (Passion)’ นั่นเอง นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการเข้าใจถึงจุดแข็งและจุดอ่อนของตนเอง เพื่อที่จะได้สามารถเลือกเส้นทางในชีวิตให้ตรงกับความถนัด และความต้องการของเราเองได้ เพราะจริงๆ แล้วความสำเร็จของแต่ละคนมีรูปแบบไม่เหมือนกัน การเข้าใจตนเองจะเป็นจุดเริ่มต้นที่จะทำให้ทุกคนสามารถสร้างเส้นทางไปสู่การมี ชีวิตที่มีความหมาย (Meaningful Life) ได้ - ทักษะการจัดการอารมณ์และความล้มเหลว (Emotions & Failure Handling)
คือ ทักษะแห่งการ ล้มแล้วลุก หรือ ล้มให้เร็วลุกให้เป็น (Resilience) ซึ่งคนที่จะมีทักษะเหล่านี้ได้ จะต้องสามารถจัดการกับอารมณ์ของตนเองได้ และมีทัศนคติเชิงบวกต่อสิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นรอบตัว หรือง่ายๆ ก็คือการฝึกบอกตัวเองว่า ..
“พลาดก็ไม่เป็นไรนะ อย่างน้อยก็ได้เรียนรู้บางอย่างกลับไป” - ทักษะการตั้งเป้าหมายและพัฒนาตนเอง (Goal Settings & Self Development)
คือ ทักษะแห่งการพัฒนาตนเอง ที่จะทำให้ก้าวทันโลก และสามารถเพิ่มสมรรถนะของตนเองได้อยู่ตลอดเวลาโดยไม่ต้องรอใครให้มาสอน การจะทำแบบนั้นได้ จะต้องรู้จัก การจัดการเวลา (Time Management) การตั้งเป้าหมายให้เป็น (Goal Settings) การเรียนรู้วิธีการเรียน (Learn How-to-Learn) เพื่อเติมทุกความรู้และทักษะที่เราอยากจะรู้ได้ด้วยตนเองตลอดเวลา หากทำทั้งหมดนี้ได้ก็จะสามารถสร้างตัวตนของเราที่เก่งขึ้นกว่าเดิมได้ตลอดเวลา หรือ เรียกได้ว่า “New Version of You” Skillset เลยก็ว่าได้ - ทักษะการสร้างทัศนคติเชิงบวก (Growth Mindset & GRIT)
คือ การรู้จักมองความยุ่งยากทั้งหมดที่ผ่านเข้ามาในชีวิตให้เป็นความท้าทาย และเชื่อว่าตัวเองสามารถจัดการกับมันได้เสมอ หรือพูดง่ายๆ ก็คือ การมองว่าเราเป็นคนเลือกเส้นทางของตัวเอง จัดการตัวเองได้ ไม่ใช่ผู้ถูกกระทำ ทักษะนี้จะช่วยเสริมกับทักษะการพัฒนาตนเองเพื่อที่จะได้นำประสบการณ์มาต่อยอดเป็นการพัฒนาตนเองให้ประสบความสำเร็จแบบที่ตนเองอยากเป็นได้ หรือถ้าจะพูดง่ายๆ ก็คือสามารถเกิดแนวคิดใน ‘การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life-Long Learning)’ นั่นเอง
ทักษะเหล่านี้หากประกอบกันออกมาแล้วจะทำให้สามารถจัดการกับความท้าทายของชีวิตได้ ไม่ว่าจะเป็น การจัดการตัวเอง การคิด หรือแม้กระทั่ง การลงมือทำ และไม่ว่าความสำเร็จของเราจะเป็นแบบไหนก็ตาม ทักษะเหล่านี้จะช่วยปูทางให้เราเอาชนะความท้าทายต่างๆ ให้เราสามารถสร้างความสำเร็จในรูปแบบของตัวเองได้เสมอ
จึงขอเรียกทักษะชุดนี้ว่า ‘ทักษะแห่งความสำเร็จ’ หรือ ‘Skills of Success’ ที่เด็กยุคใหม่ทุกคนควรจะต้องมีเพื่อจัดการชีวิต และสร้างความสำเร็จในแบบของตัวเอง โดยเฉพาะในโลกยุคนี้ที่ทุกอย่างล้วนมีความซับซ้อนท้าทายและเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว
มีวิธีไหนบ้างที่จะเริ่มสร้างทักษะเหล่านี้ได้?
เนื่องจากทักษะเหล่านี้ไม่ใช่ความรู้ การจะสามารถมีทักษะเหล่านี้ติดตัวได้ จำเป็นต้องผ่านการฝึกฝนด้วยกระบวนการการเรียนรู้ที่ถูกออกแบบมาเฉพาะ ภายใต้ระยะเวลาที่เหมาะสม
- เลิก ‘จำกัด’ การเรียนรู้อยู่แค่ ความรู้วิชาการ ในห้องเรียน
ในโลกยุคใหม่นี้ต้องเข้าใจกันก่อนว่าความรู้วิชาการและการสอบไม่ใช่ทุกอย่างของชีวิตอีกต่อไป วิชา 8 กลุ่มสาระอาจจะสำคัญ แต่ไม่ใช่คำตอบสุดท้ายของชีวิต - สำรวจตัวเองอยู่เสมอ แล้วฝึกให้ตรงจุด
สำรวจตัวเองอยู่เสมอว่าเราถนัดทักษะไหน และขาดทักษะไหน ทุกวันนี้โลกแคบลงทุกวัน อยากรู้อะไรก็สามารถหาได้ทาง Internet สำคัญคือแค่การรู้ว่าต้องมองหาอะไร แล้วเริ่มลงมือทำ - ให้เวลากับการทดลองทำอะไรใหม่ๆ ที่มีปฏิสัมพันธ์กับผู้คน
เนื่องจากทักษะเหล่านี้เป็นทักษะที่เกี่ยวข้องกับปฎิสัมพันธ์ของคนโดยตรง การปลีกตัวเองออกจากโลกดิจิตอล หรือ โลกออนไลน์ ในโลกยุคปัจจุบันจึงสำคัญมากๆ เพื่อจะได้มีเวลาฝึกทักษะเหล่านี้ให้มากขึ้น
สำหรับคุณพ่อคุณแม่:
เริ่มมองหาอะไรใหม่ๆ ให้ลูกๆ ทำนอกจากการเรียน ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงการเรียนพิเศษหรือการเติมความรู้วิชาการเพิ่ม แต่ควรจะเป็นกิจกรรมที่เด็กๆ สามารถเลือกทำได้ตามความชอบและความสนใจของตนเอง โดยมีเป้าหมายเพื่อ ‘ค้นหา’ ตัวตนของน้องๆ และ ‘เปิดโลก’ ให้เด็กๆสามารถเห็นสิ่งที่อยู่นอกห้องเรียนได้มากขึ้น พูดง่ายๆ ก็คือ เปิดโอกาสให้เด็กๆ ได้เจออย่างอื่นบ้าง นอกจากวิชาการนั่นเอง
ลองเริ่มสำรวจความสามารถของลูกๆ นอกเหนือจากคะแนนสอบ การได้เกรดที่ดีวัดได้เพียงความรู้ แต่แทบไม่มีความหมายเลยกับการวัดว่าเด็กแต่ละคนมี ‘ทักษะ’ หรือสามารถ ‘ทำ’ อะไรได้บ้าง ลองสังเกตลูกๆ ให้มากขึ้นว่าทักษะไหนที่ได้กล่าวมาข้างต้นที่เด่น หรือยังต้องพัฒนาเพิ่ม แล้วลองฝึกให้ตรงจุด โดยเน้นที่การให้ลูกๆ ไปเจอคนจริงๆ โลกจริงๆ มากกว่าแค่การอยู่กับโลกออนไลน์ หรือเรียนผ่านคอร์สออนไลน์
สำหรับเด็กยุคใหม่:
ตัวเราเองก็สามารถสำรวจตัวเองได้เช่นกัน แล้วลองเริ่มฝึกทักษะที่ยังขาดไปด้วยตนเอง เริ่มง่ายๆ กับการลองทำในสิ่งที่ตัวเองยังทำได้ไม่ดี เพราะทุกๆ การฝึกและการล้ม จะทำให้เราเก่งขึ้น
ใช้เวลากับโลกออนไลน์ให้น้อยลงและใช้เวลากับผู้คนรอบตัวให้มากขึ้น วิธีนี้จะช่วยให้เราสามารถฝึกการปฏิสัมพันธ์ที่แท้จริงกับคนจริงๆ ไม่ใช่การสื่อสารกับเปลือกนอกบนโลกออนไลน์ หรือ Social Media
อย่าคิดว่าโลกทั้งใบจบแค่ในห้องเรียน สิ่งสำคัญในการสร้างความสำเร็จในแบบของตนเอง คือ การกล้าที่จะออกจาก Comfort Zone ถ้าทุกวันของเราคือการเรียนแล้วกลับบ้าน อาจจะถึงเวลาแล้วที่ต้องหาอะไรใหม่ๆ ที่ยังไม่เคยได้ทำ ไปลองทำดูซักที ใครจะไปรู้ .. เราอาจจะเจอตัวเองในอีกรูปแบบหนึ่งที่เราไม่นึกไม่ฝันมาก่อนเลยก็ได้
สุดท้ายนี้สำหรับใครที่กำลังมองหาแนวทางใหม่ๆ ในการฝึกทักษะเหล่านี้ BASE Playhouse เป็นตัวอย่างที่ดี ที่ได้ทำการออกแบบประสบการณ์การฝึก ทักษะแห่งความสำเร็จ นี้ขึ้นมาในรุปแบบของค่าย และสื่อการสอน โดยกระบวนการเรียนรู้ผ่าน กิจกรรมการจำลองสถานการณ์ (Experience-based Simulation) และ เกมการเรียนรู้ (Gamification) เพื่อให้เด็กยุคใหม่ทุกคนสามารถ ‘ฝึก’ ทักษะเหล่านี้ด้วยกระบวนการที่ออกแบบมาอย่างเหมาะสม ในระยะเวลาอันสั้น ภายใต้สภาพแวดล้อมที่ได้ลองทำจริง ฝึกจริง แต่ไม่เสี่ยง ในค่ายที่ชื่อว่า ‘Skills Of Success’ หรือ ค่าย S.O.S.
“เพราะการฝึกทักษะการปฏิสัมพันธ์กับคนจริงๆ ไม่สามารถสร้างได้เพียงผ่านโลกออนไลน์ หรือ คอร์สออนไลน์”
สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมของค่าย ‘Skills Of Success’ ได้ ที่นี่
สุดท้ายนี้อยากจะฝากถึง คุณพ่อคุณแม่ และ เด็กรุ่นใหม่ ทุกคน ว่าทุกวันนี้โลกหมุนไปเร็ว และการแข่งขันสูงขึ้นทุกวัน สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการที่ เด็กรุ่นใหม่ ทุกคน จะต้องหา ‘ความสำเร็จในแบบของตัวเอง’ ให้เจอ ซึ่งความสำเร็จนี้เป็นใครนิยามไปไม่ได้นอกจากตัวเราเอง และความสำเร็จนี้ไม่จำเป็นต้องเป็น ชื่อเสียง เงินทอง แต่อาจจะเป็นแค่ การมีชีวิตที่ดีและพอเพียง ก็ได้เช่นกัน สิ่งสำคัญหลังจากนั้นก็คือ ทุกคนจะต้องเริ่มที่จะ ‘วางแผน’ และ ‘ปูทาง’ ให้ตัวเองเพิ่อเดินเข้าหาความสำเร็จของตัวเอง ทีละก้าว และเริ่มตั้งแต่วันนี้ เพราะการเริ่มเร็วนั้น ได้เปรียบ!
ขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนที่กำลังสร้างเส้นทางสู่ความสำเร็จในแบบของตัวเองทุกคนครับ! :)
References
(1) Fostering Social and Emotional Learning through Technology, World Economic Forum March 2016
(2) Framework for 21st Century Learning, Partnership for 21st Century Learning (P21)
(3) มาตรฐานการศึกษาชาติ พ.ศ. 2561 — สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ
