Houvast en beweging
In de serie ‘Changing Jobs’ voor Fontanel — deel 3 van 4
Geschreven voor Fontanel in de serie Changing Jobs. Eindredactie: Rens Peters.
In het eerste deel schreef ik over Barbapapa worden; diepe én brede kennis en skills verwerven zodat je je makkelijk kunt aanpassen aan elke nieuwe situatie. In het tweede deel schreef ik over hoe je je eigen school kunt zijn, hoe je kunt werken aan je telkens verversende kennis. Veelal door te dóén, door te blijven bewegen, in de vorm van projecten met maximale ruimte om te spelen en onderzoeken. Die daardoor bijdragen aan hoe mensen je zien en waarvoor ze je mogelijk benaderen.
Ik sprak eens iemand die zei: “Ik heb het meeste met mensen die hun autonomy, mastery en purpose scherp hebben.” Ik knikte instemmend en zocht vervolgens toen ik die bijeenkomst uit liep op wat hij precies bedoelde. Bleek dat hij zijn woorden had geleend van ene Daniel Pink, die in zijn boek Drive deze drie wetenschappelijk onderbouwde begrippen heeft gevat om kenniswerkers te motiveren. De supersimpele samenvatting: mensen willen autonomie, zelfsturend zijn (autonomy), ze willen steeds beter worden in iets dat belangrijk voor ze is (mastery), en werken aan een hoger, zinnig doel (purpose). Uit onderzoek blijkt dat voor simpele reproductieve taken, geld als beloning geweldig werkt, maar voor meer complexe taken waarbij conceptuele en creatieve vaardigheden aangeboord moeten worden werkt geld als beloning niet. Om die mensen te motiveren moeten ze voldoende verdienen (om niet aan geld te hoeven denken) en een bepaalde mate van autonomy, mastery en purpose hebben. Zonder geld als gedoe, heb je meer ruimte voor andere dingen, zoals Aernoud Bourdrez vertelde of hoe Sagmeister zijn pensioen anders organiseerde.
Hoe organiseer ik mijn eigen autonomie eigenlijk? Het gekke is dat je nooit zo nadenkt en altijd in het moment gewoon doet wat je doet, veelal de nieuwsgierigheid achterna. Maar eigenlijk door Barbapapa te zijn, veel te willen weten en leren, helpt. En altijd je eigen school te blijven spelen. Mastery dan? Waar ben ik master in? Ehm. Ik denk dat dat verbaliseren is. Het onder woorden brengen, onder beelden etc. Het vermogen om alles wat ik in mijn hoofd heb uit mijn hoofd te krijgen in precies die gestalte die het moet hebben, zonder consessies. Zelf, of met anderen. Maar vooral ook zelf. Ik heb heb er verschrikkelijk veel voordeel van dat ik precies kan vatten wat er ongeveer wordt bedoeld. Complexiteit begrijpelijk maken, of dat nu een plaatje wordt, tekst of een festival. Dat zorgt ervoor dat wanneer alles tegenzit ik daar altijd nog mee uit de voeten kan. Op terug kan vallen.
“Inmiddels is purpose deel geworden van een soort verplicht dieet”
En dan purpose… Waarom, waartoe? Momenteel word je als je purpose-loos of -zwevend bent bijna gestenigd. Inmiddels is purpose deel geworden van een soort verplicht dieet. Naast de zelfhulpboeken in de boekenwinkels staan er planken vol over het onderwerp. Blijkbaar zijn we zakelijk en privé zo zoekende dat we houvast nodig hebben aan telkens nieuwe begrippen. Ik ben benieuwd wat er ná purpose komt. Want eigenlijk is het toch en tikje raar dat we doelloze dingen doen? Is toch alles en iedereen aan het doen waarmee hij denkt dat hij goed of beter doet? Is het gewoon een ander woord voor missie of mission statement?
Anekdote. Voor Happyplaces Project vloog ik naar Genève, nam de auto naar Lausanne om daar Claude Nicollier te ontmoeten, de enige Zwitserse astronaut tot op heden. Hij vloog vier keer met de Space Shuttle, en maakte deel uit van missies om de Hubble ruimtetelescoop te repareren. Onderweg naar Zwitserland bedacht ik me wat ik zou willen leren. Nou probeer ik zo onbevooroordeeld mogelijk die gesprekken in te gaan, maar ik was ook wel erg nieuwsgierig naar zijn versie van The Overview Effect; het fenomeen voorbehouden aan astronauten, dat zij vanuit de ruimte die unieke overzichtsblik op aarde hebben, en wat dat met hem heeft gedaan. Toen ik hem uiteindelijk ernaar vroeg, reageerde hij heel direct: ‘Why do you think it is called a space mission?’ Hij vertelde over het leven als astronaut, hoe dat bijna 100% op aarde plaatsvindt, met mogelijk ooit die kans om de ruimte in te mogen. Om je missie te volbrengen. Dát is je taak, en anders niks. Dus niet achter een raampje, op zo’n 600 kilometer boven de aarde, filosofisch na zitten denken over het heelal en de kwetsbaarheid van die blauwe marmeren bal met dat fragiele laagje bescherming eromheen. Geen ruimte in de ruimte voor dergelijke dagdromerij.
Ik denk dat mijn purpose of missie misschien iets is van door mijn vermogen te kunnen verbaliseren invloed te hebben waardoor dingen beter of anders worden. En dat beter kan op heel veel vlakken zijn, niet per se altijd groot en meeslepend. Soms klein maar groots, soms door kleine dingen te verbeteren in het grote waardoor de impact groot is.
Hoe dan ook, dit wijzigt nog weleens. Naarmate je meer leert ben je steeds beter geïnformeerd, waardoor wat je dacht te weten niet blijkt te kloppen of helemaal anders is. Iets later filmde ik Ronald Meijers van Deloitte. Hij is daar partner transformation, leadership en governance. Een man met de nodige vlieguren in deze materie. Hij gelooft dat leiderschap het verschil maakt tussen een leven wat je min of meer ondergaat, en een leven wat je letterlijk leidt. En dat als je je leven wilt leiden, dat dan per definitie een leiderschapsvraag is geworden. En een keuze is om de omstandigheden niet maar te laten voor wat ze zijn.
“Godzijdank. Dat we dus allemaal (houvast) zoeken en dat ondertussen alles in beweging is, is dus gewoon normaal”
Toen ik hem vroeg naar wat zijn visie was op die drie-eenheid autonomy, mastery en purpose (net toen ik dacht er voor mezelf een beetje meer grip op te hebben) scheen hij er een verfrissend lichtje op. Dat autonomy de helft is van een paradox. Waarvan de andere helft heteronomy is. Omdat wij als mensen per definitie verantwoordelijk zijn voor onze eigen keuzes en daden, terwijl we die tegelijkertijd veelal met en voor anderen maken. Dat wij leiden én volgen. Dat het een onbestaanbaar is zonder het ander. En dat voor mastery hetzelfde geldt. There is no mastery without apprenticeship. Wat ook wel het ‘meester-gezel-continuum’ wordt genoemd: wie stopt met leren, is opgehouden een meester te zijn; wie niet bereid is op alle niveaus (identiteit, kennis, overtuigingen, vaardigheden, gewoonten) te leren, zal nooit de toppen van zijn/haar kunnen bereiken. En hoe dat volgens hem voor purpose ligt. Dat daar niet zozeer een antithese voor te bedenken is, alswel een andere, verbonden dimensie. De grootste spanning die (het omarmen van, de concentratie op) purpose veelal oproept is de gedachte van de onrealiseerbaarheid, de afstand tot het haalbare, het heden. Dat purpose zich kenmerkt als ‘het bewegende doel’. En dat veel mensen daar niet mee uit de voeten kunnen.
Godzijdank. Dat we dus allemaal (houvast) zoeken en dat ondertussen alles in beweging is, is dus gewoon normaal. Het is niet het één of het ander, het is het één én het ander. Zonder dingen uit elkaar te trekken, maar met elkaar in verband te blijven zien. Wat mij hierin houvast geeft is iets wat ik geleerd heb van Peter Rombouts, veranderkundige én drievoudig wereldkampioen Argentijnse tango. Peter heeft dans deel gemaakt van zijn consultancy-praktijk waarmee hij individuen en bedrijven adviseert. Hij leerde als danser dat je houvast vindt door te bewegen. Dansen geleid door de muziek, zodat de dans jou leidt en je in vervoering raakt. Blijven bewegen als houvast. Zo borg ik mijn autonomie, spijker en schaaf ik aan mij mastery en zorg ik dat ik onrealiseerbare, bewegende doelen regelmatig stil zet om ze te realiseren. Dat houdt me in beweging, dat geeft me houvast.
Thank you for taking the time to read the article and/or watch the video. I hope that you enjoyed it. If you did, don’t forget to hit the clap button (the icon of the hands below or on the left side of your screen) so I know I connected with you. Follow me here on Medium to automagically see new stories pop up on your Medium homepage. Or follow me on LinkedIn, I also share updates and stories there. Thank you for your support!
