Prototype 4: Levenslessen voor geluk (met geld?)
Systeemblog — 12 november — door Marieke, Marlieke en Teaba
We spreken vandaag met een superenergiek, zelfstandig jongLAB team: Teaba (jongere Nijmegen) en Marieke (ambtenaar, gemeente Nijmegen). We treffen een team met smiles van oor tot oor, in een Google Hangout op de mobiele telefoon van Marieke in een zaaltje van welzijnsorganisatie Tandem. Die twee hebben duidelijk veel plezier gehad in het uitzoeken van de jongLAB ideeen rond schuldhulpverlening.
En creatief dat ze zijn geweest! Zo hebben ze bijvoorbeeld ingebeeld dat ze zelf een jongere waren die schulden heeft. Hoe worden ze dan verder geholpen in ‘de systeemwereld’? Voor dit interessante onderzoek zijn Teaba en Marieke op veel plekken geweest: ROC, de middelbare school, de VAVO. En ook bij Luuk Samson van Tandem en Paulien van de HAN. Nu volgt eerst hun verhaal over het ROC.
De Top 5
Teaba en Marieke vroegen op het ROC: waar moeten we zijn als we schulden hebben. Teaba: “Aan iedereen die we het vroegen keken ze weg, of verschoten ze van kleur. We belanden uiteindelijk bij de balie van het ROC. Daar zat een dame die vroeg: Waarom wil je dat weten? Ze ging toch wat belletjes maken, en we kwamen er achter dat bij het ROC de gemeente daarvoor zorgt. Preventiemedewerker Rene vanuit de gemeente werkt samen met de trajectbegeleiders van leerlingen.” Marieke vertelt dat Rene een spreekuur heeft op het ROC op dinsdag tot 3 uur. Hij helpt individuele jongeren met een schuldvraag. Hij voorzag ons van de top 5 oorzaken waarom jongeren in de schulden belanden, en waarop je dus ook preventie kunt doen. De top 5 is:
- zorgpremies niet betalen, op 21e nog nooit een zorgpremie betaald
- lesgeld, studiefinanciering (standaard schuld opbouwen)
- telefoons, abonnement
- materielisme — geld van ouders / aan kleding
- passiviteit, niet willen werken
Verder noemde hij zelf nog naieviteit over financiele zaken, en een gebrek aan opvoeding over financiën door de ouders. Ook kan een dure studie (bv de mediastudies waarbij je dure apperatuur aan moet schaffen) tot schulden leiden. Rene vertelt hen dat het ROC heeft per jaar maar 10.000 euro in haar steunfonds zitten voor leerlingen. Studenten kwamen doms wel met een schuld van 16.000 euro bij hem aan en willen daar graag oplossingen voor. Nu komen ook jongeren bij hem met lagere schulden, dat is een goede ontwikkeling vindt Rene, want dan is hij erbij in de beginfase. Rene geeft aan dat hij het echt superdruk heeft en hij niet goed de tijd heeft om jongeren goed te begeleiden rond hun 18e levensjaar. Rond hun 18e ontstaan er een nieuwe situatie: jongeren worden financieel zelfstandig. Het is dan een goed moment om hen ook voor te lichten over alles, maar daar is geen tijd voor, het is te druk. Dat is een beperking.
Vervolgens gingen Teaba en Marieke in gesprek met Luuk Samson, jongerenwerker van Tandem. Hij denkt dat het idee over ‘Niks hebben is ook cool’ het echt niet gaat halen bij jongeren. Hij vertelt: “Straatcultuur gaat over Gucci, er goed uit zien, auto’s mooie kleding. Het gaat om hoe je eruit ziet, jullie kunnen het daarmee echt schudden. Dat is cultuur en daar kun je weinig aan doen.”. Is dat echt bij alle jongeren zo, vragen Marieke en Teaba zich af?
Elke ‘nee, kan niet’ is voor dit team een ‘ja, kan wel’
Door met zoveel mensen te praten krijgen Teaba en Marieke langzaamaan ideeën. De meeste mogelijkheden lijken volgens Teaba en Marieke toch echt te liggen bij preventie. Bijvoorbeeld vanaf groep 7 geld leren omgaan met geld, bijvoorbeeld: je moet voor een groep koken, je hebt een klein budget, hoe doe je dat? Maar ook bij het helpen van Rene liggen mogelijkheden: ze bedenken dat het mooi zou zijn als jongeren zo net voor hun 18e verjaardag uitleg krijgen op het ROC, met hen persoonlijk inzoemen op de persoonlijke financiële situatie. Ook Luuk geeft aan dat daar een kans ligt, maar dat Tandem daar nu geen uren voor heeft. Voor Teaba en Marieke is elke ‘nee’ een ‘ja’ in jongLAB: het bestaat niet dat iets niet kan. Hun eigen enthousiasme straalt er vanaf. “Dan moet er bijvoorbeeld een grotere pool mensen komen waar je mee in gesprek kunt gaan (bijvoorbeeld gepensioneerde leraren, ouders, jongeren), onder de bezielende leiding van Rene. Dat ziet hij wel zitten, hoor.”, zegt Marieke. Luuk gaf ook als tip om de dynamiek van de klas ook zeker in te zetten: bijvoorbeeld tijdens de SLB lessen met de mentor gezamenlijk in de klas hebben over zorgtoeslag, over schulden. Maar op een positieve manier, gedacht vanuit mogelijkheden, vanuit geluk, slimmer omgaan met geld. Want ja rond schulden en geld hangt toch ook vaak een stinkend, negatief luchtje. En zo ontstaat het idee van Teaba en Marieke: lessen over levensgeluk, en dan specifiek over de rol van geld. Maar Luuk noemt ook dat bijvoorbeeld seksueel diversiteit een thema zou kunnen zijn.
Teaba en Marieke spitsen zich voor nu op het thema geluk en geld. Dat er hiervoor veel kansen liggen op het ROC is heel erg duidelijk! Hoe zit dat eigenlijk in het algemeen in Nijmegen, jongerenwerk op school? Luuk vertelt dat dat heel erg afhangt van het “DNA” en de behoeftes per school. Het jongerenwerk op school richt zich vooral op de wereld van school en de wereld van jongeren na school dichterbij elkaar te brengen. Luuk zou het wel goed vinden als scholen veel gerichter zelf vragen aan jongerenwerk: we hebben dit of dat nodig. Nu is het toch nog vaak zo dat jongerenwerk naar de scholen zelf toegaat. Zijn’ tussenklas’ idee (hier is eerder over geschreven) was een daverend succes en heel goed gelukt. Er liggen veel kansen op ROC om nieuwe dingen te ontwikkelen.
Acties!
De vervolgstappen van Team Teaba & Marieke zijn duidelijk.
Actie 1: een gesprek met Maria van het ROC: wat is volgens het ROC haar rol in dit vraagstuk? Evt ook Rene, Luuk en Maria samen over dit thema spreken (gele gespreksposter helpt daarbij!). Neem ook verhalen van jongeren zoals Nino, Jonas, en de verhalen waarin ROC wordt genoemd mee.
Actie 2: checken wat jongeren van het idee vinden om een cadeau te krijgen: individueel vertrouwelijk gesprek rond hun 18e over het thema geluk & geld gespitst op eigen financiële situatie. Hier ook specifiek een jongere vragen die het helemaal gemaakt heeft, bv. Enzo Knol. Hoe zou Enzo dit aanpakken op z’n zolder? Of dat meisje dat ineens is gestopt met haar instagram account omdat ze het niet cool meer vond om zo’n beeld neer te zetten naar andere jongeren. Kun je cool worden over minimalistisch en toch gelukkig leven?
Deze actie hebben Marieke en Teaba direct na de “ Hangout” opgepakt.
“ We spraken 5 jongens van rond de 18 aan die ff een peuk aan het roken waren. Teaba steekt direct van wal met de vraag wat ze ervan zouden vinden als het ROC vlak voor ze 18 werden een soort kado geeft in de vorm van goede voorlichting over wat je te wachten staat op financieel gebied als je 18 wordt. De jongens zijn direct enthousiast. 1 van hen is over een maand 18 en heeft echt nog geen idee wat erbij komt kijken. Ook vinden ze het een goed idee als in de SLB lessen zaken als zorgpremie-en zorgtoeslag en studiekosten behandeld zouden worden “ Doen dus !
Actie 3: banken, telefoonprovider, zorgverzekering bellen om te vragen hoe zei over dit idee denken en wat zei zelf doen op dit vlak.
Actie 4: ook ‘’Rik” van Interlokaal nog eens spreken over zijn ervaringen rond jongeren en schulden.
We spreken ook nog gauw even over 25 november, waarop we deze Ruwe Diamant met onze netwerken en jongeren delen op het aanstaande ‘prototypefestival’. Op 25 november wil dit team haar proces naar deze Ruwe Diamant laten zien en het publiek betrekken bij het verbeteren van het idee en partners verzamelen om dit idee verder te brengen. Hier denken ze ook aan ‘out of the box’ partners zoals: banken, telefoonproviders en zorgverzekeringen, die ook op een andere manier wellicht met dit thema bezig zijn.
Nog even terug naar de aannames
Tot slot checken we de eerder benoemde ‘aannames en uitdagingen’.
“Dat doen wij al”. Nee, deze hoorde het team weinig terug. Meer van ‘Het is te weinig wat we doen, er kan veel meer.’
“Schulden zijn slechts het topje van de ‘schuldijsberg.” Wel… een verkeerd voorbeeld van de ouders, dat het al heel vroeg begint allemaal. Een opvoedingsvoorbeeld is belangrijk. Er worden dan ook voorlichtingsavonden georganiseerd maar de ouders zijn daar toch meer geïnteresseerd in het voorkomen van drugsgebruik en het hebben van foute vrienden.
- “Het jongerenwerk en de school zijn te gescheiden.” Dat valt mee, vinden Marieke en Teaba. Per school verschilt de jongereninzet. Signalerend werk wordt niet zoveel gedaan. Maar jongerenwerk vindt soms wel lastig om in de afwachtende houding te zitten, wachten tot de school hen uitnodigt wat te doen. Er is geen standaard voor deze samenwerking in Nijmegen.
- “Denken in hokjes school/jongerenwerk.”. Inderdaad zeggen Teaba en Marieke, we moeten ook denken aan het betrekken van andere partijen zoals: banken, telefoonproviders, zorgverzekeraars, studiefinanciering.
“Er is in de schuldhulpverlening veel aandacht voor het oplossen van het economische aspect van schulden, maar niet voor het achterliggende culturele aspecten van schulden, bv. jongerenculturen, status”. Dat klopt, beamen Marieke en Teaba. Maar is er iets te beginnen? Ja toch wel, op een slimme manier, bijvoorbeeld door iets cool te maken, net zo cool als Macklemore en zijn hit Thriftshop, net zo cool als ‘alle tieners zeggen ja tegen MDMA’. Hoe cool kunnen we het maken? Dat is echt een vraag voor de jongeren zelf.
