“Szaleństwo na ostatnią chwilę” — podsumowanie informacji gospodarczej w 2019 roku
E-sprawozdania finansowe, Biała Lista i Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych — oto 3 główne zmiany, które zdominowały polski rynek informacji gospodarczej w 2019 roku. Czy realizowana cyfryzacja danych i modernizacja rejestrów stanęła na wysokości zadania? Czy nowe bazy oraz wiążące się z nimi nowe obowiązki przedsiębiorców spotkały się ze zrozumieniem i uznaniem? A może w pocie czoła wszyscy zainteresowani walczyli (i nadal walczą) o przetrwanie?
Rok 2019 zdominowały 3 zmiany: e-sprawozdania finansowe, Biała Lista i CRBR
Jako firma RegTech, która z niecierpliwością czekała na premiery nowych rejestrów i wykazów, a później agregowała nowe dane, żeby zintegrować je w oferowanych rozwiązaniach, trzymaliśmy rękę na pulsie przez cały rok.
Z naszej perspektywy, każda nowo stworzona publiczna baza informacji gospodarczej przyniosła wiele korzyści. Przede wszystkim w postaci długo wyczekiwanego, scyfryzowanego standardu danych.
Chcąc być sprawiedliwymi, musimy też dodać, że zrobiła wiele zamieszania. Przedsiębiorcy odpowiedzialni za uzupełnianie w nich swoich danych gospodarczych, wiele robili “na ostatnią chwilę” i to stąd rok 2019 stał się tak nerwowy.
Bez kryzysów się nie obyło, a wygląda na to, że w kwietniu czeka nas kolejny.
Jeśli ze zgłaszaniem beneficjentów rzeczywistych do CRBR będzie jak ze składaniem e-sprawozdań finansowych w XML i z aktualizacją firmowych rachunków bankowych w Wykazie Podatników VAT, zwanym potocznie Białą Listą, w ostateczny dzień wypełnienia tego obowiązku, czyli 13 kwietnia 2020 roku znów zarówno przedsiębiorcy, jak i Ministerstwo Finansów znajdą się w sytuacji podbramkowej.
Spójrzmy teraz na każdą nową bazę informacji gospodarczej i to, jak jej premiera oraz uzupełnianie w niej danych wyglądało w czasie.
E-sprawozdania finansowe
Data premiery: 1.10.2018
Www: https://ekrs.ms.gov.pl/rdf/pd/search_df
Rząd: wystartował z platformą w ustalonym terminie, publikując również przewodnik o tym, w jaki sposób składać sprawozdania finansowe w formie elektronicznej.
Nowy format sprawozdań finansowych, czyli pliki XML porządkują dane opisywanymi znacznikami, co ułatwia późniejsze ich ujednolicenie. Dla wielu stał się on jednak kłopotliwy, co widać choćby po takich perełkach jak rekordowa strata netto za rok 2018 w całej Polsce, czyli ponad 3,4 mld zł (dokładnie -3 414 911 000 złotych netto), którą wykazał w swoim sprawozdaniu XML Miejski Zakład Budynków Mieszkalnych Sp. z o.o. w Będzinie. Nazwaliśmy to “perełką” ponieważ, gdy zajrzymy w dodatkowe dokumenty finansowe składane przez ten podmiot, znajdziemy informację nie o 3,4 mld a o 3,4 mln straty — niniejszy podmiot (podobnie z resztą jak wiele innych) najprawdopodobniej nie zauważył, że w plikach XML jest coś takiego jak “JednostkiWyrażonewTysiącach” i jeżeli zaznaczymy to pole choćby nieumyślnie, to możemy błędnie stać się polskim rekordzistą strat w roku obrotowym RRRR.
Obowiązki przedsiębiorców: jak co roku, czas na składanie sprawozdań finansowych za rok obrotowy 2018 mijał 31 marca roku kolejnego, czyli 31.03.2019.
Wiele podmiotów zostawiło to sobie “na ostatnią chwilę”, stąd 28 marca wybuchł kryzys, który trwał kolejnych kilka dni. ePUAP padł z powodu masowego przeciążenia, a Centralny Ośrodek Informatyki i Ministerstwo Cyfryzacji zakomunikowały, że należy zaprzestać prób logowania się na ePUAP i zacząć korzystać z podpisu zaufanego na obywatel.gov.pl. Więcej o tym pisaliśmy w artykule E-sprawozdania finansowe 2019 — miało być pięknie, a jest…
Możliwe kary: za niezłożenie sprawozdania finansowego w odpowiednim terminie, grozi kara grzywny, pozbawienia wolności a nawet likwidacja podmiotu gospodarczego.
Stan faktyczny uzupełnienia bazy e-sprawozdaniami finansowymi za rok 2018: 254 968
Wykaz Podatników VAT Ministerstwa Finansów (Biała Lista)
Data premiery: 1.09.2019
Www: https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka
Rząd: Zwany potocznie “Białą Listą”, elektroniczny jednolity wykaz podatników VAT Ministerstwa Finansów pojawił się planowo na początku września, wielu rozczarował jednak swoimi limitami. Okazało się bowiem, że nawet po API można sprawdzić dziennie jedynie 300 podmiotów, co dla dużych firm, robiących każdego dnia tysiące transakcji, to zwyczajnie za mało.
Po pierwszych głośnych komentarzach, wraz z końcem listopada na stronie Ministerstwa Finansów zaczęły pojawiać się tzw. pliki płaskie, które pozwalają na masową weryfikację numerów NIP i bankowych rachunków rozliczeniowych. Limit 300 zapytań po API jednak pozostał (o tym, że limit ten można obejść i nam się to udało pisaliśmy TUTAJ).
Obowiązki przedsiębiorców: wchodzą w życie 1.01.2020 i polegają na weryfikacji czy dany podmiot gospodarczy posiada firmowy rachunek bankowy, który jest zgodny z jego numerem NIP.
Problemem największym na obecny moment nie jest jednak sama weryfikacja kontrahenta, a aktualizacja swojego rachunku bankowego. Na Białą Listę rachunki bankowe trafiły bowiem z bazy Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR), a wiele firm zgłosiło tam np. zaledwie jeden z trzech swoich rachunków, albo niektóre dane są tam przestarzałe. Ponadto wiele jednoosobowych działalności nie posiadało do tej pory rachunków firmowych, a tylko takie są uwzględnione na Białej Liście.
Tym przedsiębiorcom, których w wykazie nie ma, grozi to, że ich kontrahenci przestaną z nimi robić interesy z obawy przed niemożliwością odliczenia VAT od transakcji.
Stąd przez ostatnie tygodnie w wielu mediach pojawiają się nagłówki w stylu “Długa kolejka do Białej Listy VAT” (GazetaPrawna.pl) i informacje, że obecnie na wpis do Białej Listy trzeba czekać ok. 2–3 tygodnie.
Możliwe kary: przy transakcjach równych lub większych niż 15 tys. złotych wykonanych na rachunek spoza Białej Listy, niemożliwość zaliczenia wydatku w koszty uzyskania przychodu w PIT lub CIT, czyli utrata prawa do odliczenia VAT.
Więcej o karach pisaliśmy w artykule Biała Lista podatników VAT — sankcje i kary od stycznia 2020.
Stan faktyczny uzupełnienia danych o firmowych rachunkach bankowych na Białej Liście w poszczególnych okresach:
- 01.09.2019 roku: 64% podmiotów posiadało zarejestrowane rachunki firmowe (dokładnie 977 148 podmiotów miało, a 549 936 nie miało),
- 01.10.2019 roku: 67,5% podmiotów posiadało zarejestrowane rachunki firmowe (dokładnie 1 036 903 podmiotów miało, a 497 802 nie miało),
- 01.11.2019 roku: 70,3% podmiotów posiadało zarejestrowane rachunki firmowe (dokładnie 1 082 049 podmiotów miało, a 457 031 nie miało),
- 01.12.2019 roku: 73,8% podmiotów posiadało zarejestrowane rachunki firmowe (dokładnie 1 175 457 podmiotów miało, a 417 077 nie miało),
Prognoza? Nieciekawa. Patrząc na tempo przyrostu danych, wygląda na to, że 1.01.2020 roku kilkaset tysięcy podmiotów gospodarczych o czynnym statusie VAT nadal nie będzie posiadać żadnego zarejestrowanego na Białej Liście rachunku bankowego.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR)
Data premiery: Miał wystartować 13.10.2019 i wystartował.
Www: https://www.podatki.gov.pl/crbr/
Rząd: stanął na wysokości zadania, bo nie tylko dostosował się do IV Dyrektywy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zobowiązującej wszystkich członków Unii Europejskiej do utworzenia rejestrów beneficjentów rzeczywistych (BR), ale i od razu wyszedł naprzeciw zapisom V Dyrektywy, wymagającej, by rejestry beneficjentów rzeczywistych były otwarte dla każdego. A to wcale nie jest jeszcze norma w UE, o czym więcej piszemy w artykule Rejestry beneficjentów rzeczywistych w UE — oceany i pustynie danych.
Obowiązki przedsiębiorców: wszystkie podmioty gospodarcze, posiadające osobowość prawną spółki z o.o., spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki akcyjnej (z wyjątkiem spółek publicznych), a także od 1.03.2020 prostej spółki akcyjnej mają obowiązek zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych w formie elektronicznej na stronie internetowej https://www.podatki.gov.pl/crbr/:
- firmy zarejestrowane do KRS po 13.10.2019 roku mają na to 7 dni od daty wpisu w KRS,
- firmy zarejestrowane do KRS przed 13.10.2019 roku mają czas do 13 lipca 2020 roku (pierwotnie, zanim w życie weszła ustawa Tarcza Antykryzysowa, do 13.04.2020 roku).
Możliwe kary: Za niewywiązanie się z terminowego zgłoszenia do rejestru grozi kara do 1 mln zł.
Stan faktyczny uzupełnienia danych o beneficjentach rzeczywistych w CRBR na 17.12.2019 roku:
- wszystkich firm w CRBR powinno być co najmniej: 557 568
- zgłoszonych beneficjentów rzeczywistych w CRBR jest: 9033 (czyli ok. 1,6%)
Zastanawialiśmy się przez chwilę, czy to oznacza, że tylko nowo powstające podmioty dostosowały się do obowiązku, a reszta wychodzi z założenia, że nadal “ma czas”, ale jednak nie.
Nowych firm, które pojawiły się w KRS w terminie 14.10–21.11.2019 roku, czyli miały 7 dni na zgłoszenie beneficjenta rzeczywistego było w sumie 5160, z czego 27,8% (dokładnie 1436) zgłosiło BR do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.
Zgłoszenie do CRBR powinno być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, czyli tym, co się wysypało podczas składania e-sprawozdań finansowych.
Zachęcamy zatem wszystkich przedsiębiorców, żeby obowiązku zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego nie odłożyć tym razem “na ostatnią chwilę”.
Mogą zainteresować Cię również:
