EP7- ปิ่นโตบนรถไฟ
ไปญี่ปุ่นกันเถอะ ธันวาคม 2022
เป้าหมายของการมาญี่ปุ่นอย่างหนึ่งคือ การกินข้าวกล่องบนรถไฟ
ไม่รู้ทำไมการกินอาหารบนรถไฟมันช่างอร่อยล้ำ มันอาจจะเป็นความทรงจำตอนเด็กที่ต้องซื้อของกินเวลารถไฟจอดตามสถานีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นข้าวเหนียวไก่ย่าง (ตอนเด็กๆไม่มีหมูปิ้งนะ ยังไม่มีใครรู้จัก) อ้อยขวั่นเป็นพวงๆ ไปจนถึงกระจับ และอร่อยสุดแต่หรู (สมัยอดีตกาล) คือข้าวผัดอเมริกัน ข้าวผัดรถไฟ และข้าวกระเพราเนื้อไข่ดาว ที่สั่งจากตู้เสบียง
รถไฟที่ญี่ปุ่นก็เช่นกัน อาหารกล่องที่ซื้อจากสถานีและกินบนรถไฟมันเย้ายวนและสร้างสเน่หาให้กับชีวิต หนุ่มแบงค์ถึงกับยกให้เบนโตะรถไฟ เป็นหนึ่งในสิ่งที่ชอบที่สุดของทริป
“เบนโตะ” (弁当) ในภาษาญี่ปุ่น ซึ่งหมายถึงข้าวกล่อง มีรากศัพท์มาจากภาษาจีนว่า “เปี้ยนตัง” (便當, biàndāng) และคำว่าเบนโตะนี้เองที่กลายมาเป็นคำว่า ปิ่นโต ในภาษาไทย (หาใช่คำโปรตุเกสไม่) อาจารย์วิกล่าวไว้
เบนโตะที่ญี่ปุ่นมีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 12 สมัยนั้นนิยมเอาเบนโตะไปปิคนิคแบบ tea party (ที่มา: อาจารย์วิ) ส่วนปิ่นโตในไทยไม่รู้สมัยไหน แต่การ “ห่อข้าว” หรือห่ออาหารพกพา นี่ทุกชาติน่าจะมีมาตั้งแต่สมัยบรรพกาล ฉันว่าเกือบทุกคนน่าจะเคยห่อข้าวไปกินที่โรงเรียน นั่นแหละคือความหมายของ “เบนโตะ” ไม่ใช่ภาชนะ แต่คืออาหารที่ใส่ภาชนะพกพา
ย้อนกลับมาที่เบนโตะรถไฟญี่ปุ่น
ที่สถานีรถไฟ จะมีร้านขายข้าวกล่องหรือเบนโตะ จำนวนร้านขึ้นอยู่กับความใหญ่โตของสถานี สำหรับนักท่องเที่ยว ฉันแนะนำว่าให้ไปถึงสถานีก่อนเวลารถออกนานๆหน่อย โดยเฉพาะสถานีใหญ่ๆ เพราะร้านเบนโตะเยอะมาก ละลานตา เลือกไม่ถูก อันโน้นก็น่ากิน อันนี้ก็น่าอร่อย อ้อ ซื้อก่อนเข้าตัวสถานีจะดีที่สุด เพราะบางสถานี เวลาผ่านเข้าไป (ที่ต้องเสียบบัตรผ่าน) แล้วร้านขายเบนโตะจะน้อยหรือไม่มีเลย
และที่สำคัญราคาไม่แพง (ไม่แพงในที่นี้เทียบกับราคาร้านอาหารมาตรฐานท้องถิ่นญี่ปุ่น อย่าได้เทียบกับราคาข้าวเหนียวหมูปิ้งในไทย)
บางเมนูร้านจะอุ่นให้ แต่บางเมนูไม่ต้องอุ่นเลย ตอนแรกฉันคิดว่าอาหารเย็นๆไม่อุ่นจะอร่อยได้อย่างไร แต่พอกินไปแล้วมันอร่อยอ่ะ ไก่เย็นๆปลาเย็นๆ ผัดผักเย็นๆ เออ แปลกดี
สิ่งที่ฉันชอบมากกว่าอาหารคือ บรรจุภัณฑ์ หรือ Packaging ของเบนโตะ มันดูปราณีต พิถีพิถัน มีความเป็น ญี่ปุ๊น ญี่ปุ่น
ฉันชอบเบนโตะที่มีอาหารหลายๆชนิด ในขณะที่ตัวเล็กมักชอบซูชิ คุณพี่ชอบเมนูเนื้อสัตว์ที่ไม่ต้องอุ่นก็ยังอร่อย ส่วนหนุ่มน้อยชอบเมนูเนื้อ
เบนโตะในญี่ปุ่น จะมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป ตามประเภทอาหาร หรือตามภาชนะ หลักๆจะมีดังนี้
Hinomaru bento (日の丸弁当) อันนี้เป็นข้าวกับบ๊วยดอง (Umeboshi)
Noriben (海苔弁) ข้าวห่อสาหร่าย
Sake bentō (鮭弁当) ข้าวหน้าแซลม่อน
Tori bento (鳥弁当) ข้าวหน้าไก่
นอกจากนั้นก็จะมีเบนโตะแบบพิเศษอื่นๆ เช่น
Kamameshi bentō (釜飯弁当) ตัวนี้มีแต่ที่นากาโนะ เบนโตะเป็นหม้อดินเผา เก็บไปเป็นที่ระลึกได้
Kyaraben (キャラ弁) กล่องนี้ข้างในจะมีดีไซน์ เช่นข้าว ปั้นเป็นรูปอะนิเมะ หรือมังงะ
Makunouchi bentō (幕の内弁当) อันนี้ที่ฉันชอบ คือมีครบ ข้าว ไข่ แซลมอน และเครื่องเคียง เป็นแบบคลาสสิค
Shōkadō bentō (松花堂弁当) ตัวนี้เป็นกล่องเบนโตะไฮโซ เป็น Lacquerware สีดำ เขาว่าอินสไปร์มาจาก IBM ThinkPad
Wappameshi (わっぱめし) ส่วนอันนี้เป็นกล่องไม้กลมๆ อารมณ์เข่ง
รูปเหล่านี้คือเบนโตะที่ผ่านกระเพาะอาหารพวกเรา และไปฟูอยู่ในใจ จนกว่าจะไปกินใหม่
