Community of Practice?

In deze blog kijken we terug op een jaar werkend leren in een Community of Practice om zo eens stil te staan bij wat wij eigenlijk (zijn gaan) verstaan onder een Community of Practice. We doen deze verkenning vooral om wat meer inzicht te krijgen in wat (de voor ons) belangrijke anderen hierin zien en van vinden. We willen graag de dialoog aan om verder te ontdekken wat werkt, wat de waarde is en hoe we een stap kunnen zetten naar daadwerkelijke praktijkverbetering. Zowel van ons onderwijs, als het Sociaal Werk waar wij voor opleiden. Hoe kunnen we hiermee een bijdrage leveren aan een sterke Sociaal Werk (onderwijs/praktijk)ontwikkeling in de regio Nijmegen waarin wij ons als opleiding positioneren. In hoeverre biedt de ontdekte ontwerpende manier van werken aanknopingspunten voor een bredere toepassing?

CoP Sociale Cohesie — Proeftuin MWD

Een Community of Practice (CoP) is een groep mensen die informeel verbonden zijn door een gedeelde praktijk en met een passie voor een gezamenlijke activiteit (Wenger & Snyder, 2000). Deelnemers zijn hierbij alle ‘lerenden’ rondom een gezamenlijk vraagstuk: studenten, docenten, professionals, burgers en alle andere betrokkenen. Wij zijn de CoP in eerste instantie als proeftuin gaan beschouwen als een ontmoetingsplek met een gedeelde context waarin een veelheid aan perspectieven op problemen en vraagstukken worden uitgewisseld, gevalideerd en verfijnd. Het hoofdthema van de CoP vormt het vraagstuk van Sociale Cohesie; het empoweren van de civil society, leefbaarheid, burgerparticipatie en sociale samenhang. Binnen deze proeftuin leggen we bestaande mentale modellen, visie, uitkomsten en waarde niet van te voren vast, maar ontwikkelen een gezamenlijk frame en doelstellingen als CoP. We borduren voort op bestaande kennis, inzichten en ervaringen, passen deze toe in andere of nieuwe situaties. Hierdoor ontstaat er nieuwe kennis en tevens de mogelijkheid deze inzichten te delen en expliciet te maken. Hiermee is de CoP een open en experimentele leeromgeving waarin we al doende andere of nieuwe manieren ontwikkelen met wicked vraagstukken zoals sociale cohesie in de regio Nijmegen om te gaan.

Kritische succesfactoren

We hebben een aantal succesfactoren op een rij geformuleerd zoals ze tot nu toe door ons zijn ontdekt. We zijn ons er sterk van bewust dat dit geen statisch resultaat kan zijn maar een dynamische en steeds weer opnieuw te onderhandelen lijstje is van factoren die kunnen helpen tijdens het leren in een CoP.

Werkwijze CoP

We zullen onze werkwijze, die zich al doende heeft ontwikkeld wat puntsgewijs bespreken en verwijzen voor een eventuele verdieping naar eerder blogs waar het betreffende inzicht wat uitvoeriger is beschreven.

#1 Gemeenschappelijkheid vinden

• In het vraagstuk: waarin zien we gezamenlijke vraagstukken? Gedeeld probleemeigenaarschap? Gedeelde maatschappelijke impact?
• In het resultaat: wanneer vinden we het een succes? Wat ieders belang daarin? Welke waarde en/of resultaat wordt gezocht?

Inventarisatie Canvas — partnerschap

• In de werkwijze: gezamenlijk leren en experimenteren met oplossingsrichtingen. Doen we dit met een projectplan en/of met iteratieve en emergente werkwijzen?

# 2 Het bouwen aan partnerschap randvoorwaarden
Maken van één verhaal met alle betrokken vanuit systeem- èn leefwereldlogica rondom: Noodzaak, Belang en Invloed.
Blog: Co-creatie.

# 3 Co-creatie randvoorwaarden creëren

• Professionele terminologie & referentiekader: Gezamenlijke ‘clean’ taal vinden
• Elkaars belang kennen en erkennen
• Contact en communicatiekanalen optuigen.
• Hoe een open community te zijn, zodat co-creatie, co-productie en participatie van silenced voices en/of unusual suspect ècht mogelijk is.
   Blog: Op zoek naar co-productie
   Blog: De noodzaak van clean language in co-creatie

Uitgangspunten CoP leerproces

Wat uit onze werkwijze voortvloeit is onze didactiek of onze visie op het leren en creëren van kennis binnen de CoP. Hiervoor hebben de volgende uitgangspunten ontdekt:

# 1 Sociale innovatie als kader

• Innovatie benaderen vanuit een sociologisch perspectief (Moulaert, MacCallum, Mehmood & Hamdouch, 2013), gedefinieerd als een proces èn resultaat dat bijdraagt aan:
   * Het vervullen van menselijke behoeften
   * Het maken en versterken van sociale relaties;
   * Het vergroten van de sociaal-politieke capaciteit van burgers
• Democratische en emancipatorische visie op kennis- en praktijkinnovatie ten behoeve van aspecten uit de sociale leefwereld:
  1)Empowerment, oftewel het versterken en verbinden van mensen/netwerken; 2)Collectieve actie; 3)Sociaal leren dat contextueel, open en ‘bottom-linked’ is.
• Focus op het tot stand brengen van gezamenlijke leerprocessen met verschillende usual en unusual suspects rondom een sociaal vraagstuk vanuit gelijkwaardige betrokkenheid van burgers/service users om het leefwereldperspectief centraal te houden. Zodoende (transformatieve) sociale relaties en structuren te creëren.
  • Blog: Leerprocessen & impact

# 2 Meervoudige doelstellingen toelaten

• (Actieonderzoeks)leervragen rondom 1)het vraagstuk, 2)de gewenste praktijkverbetering en 3)de werkmethode.
  Voorbeeld: Wat zijn verschijningsvromen van Sociale Cohesie in deze regio (hoe ziet het wicked vraagstuk er uit?), hoe pakken we dit aan (oftewel, hoe bereiken we hierin sociale innovatie?), hoe doen we dit in co-creatie met betrokkenen en probleemeigenaren, op een empowerende en iteratieve wijze vanuit de leefwereld?
  Blog: Leerprocessen & impact

# 3 Design benadering als (leer)procesmethode

• De meest genoemde uitgangspunten van de designbenadering:
  * Start bij het waarom en de impact die bereikt dient te worden.
   * Hermeneutische en pragmatische benadering
   * Een iteratief en emergent ontwerpproces
   * Human-centered en participatief, op basis van empowerment
   * Abductieve en creatieve denktechnieken.
• Experimenteren staat vóórop:
   * Leren door te doen;
   * Ideeën uitproberen en testen met gebruikers en/of betrokkenen;
   * Het ontwerpen van prototypes (van ideestimulerend tot levensecht)
   * Op basis van iteraties inzichten genereren
  Blog: Prototype #1: Walk & Talk
  Blog: Prototype #2: Leren van Verhalen
  Blog: Prototype #3: De integratie van wonen, leren & werken
  Blog: Prototype #4: Lessen in Leven Lang Leren

Design proces volens Stanford D.School — Institute of Design

Begeleiding CoP leerproces: docent als de facilitator?

In deze CoP zien wij de HAN/MWD docent als een mogelijke facilitator van het ontwerp- en leerproces. Daarbij hoeft de facilitator niet alles van het specifieke onderwerp af te weten, immers zijn alle deelnemers lerend in dit proces. De rol bestaat meer uit een het maken van verbinding door een gemeenschappelijke taal en door een gedeelde interesse voor het onderwerp. Hierbij kan er onderscheid gemaakt worden in verschillende facetten:

• Kennis hebben over het inhoudelijke zoek- en leerproces. Het inbrengen van eigen expertise en enthousiasme;
• Het begeleiden van het proces waardoor deelnemers zich inzetten en afstemmen zodat het potentieel in het netwerk tot meerwaarde komt. Het scheppen van ruimte in het netwerk waarin deelnemers zich vrij voelen om te zoeken en te leren. Inspireren, groepsvorming, zoeken en leren, bespreekbaar maken van het proces;
• Condities scheppen waardoor ideeën gerealiseerd kunnen worden. Het in beweging brengen van de CoP en maken van verbinding met externe partijen, actoren met expertise die het zoek- en leerproces kunnen voeden.

We zijn benieuwd naar alles wat deze verkenning van het werken in een CoP oproept. We hebben deze verkenning onlangs voorgelegd aan de voor ons belangrijke stakeholders uit onze regionale Sociaal Werk beroepenveld. We zullen de reacties en reflecties uiteraard weer delen in een blog.
Contact: Paulien.Taken@han.nl en Wenne.Bergman@han.nl.