Litho: eerste preparatie voor het steendrukken

Bij steendrukken moet een steen worden geschuurd. Vervolgens kan de steen worden betekend of beschilderd. De eerste en tweede preparatie volgen. Waarna de de steen ten slotte kan worden afgedrukt.

De eerste preparatie

Voordat de steen afgedrukt kan worden moet het geprepareerd worden. Dit is de eerste stap in het preparatieproces. In dit preparatieproces wordt met zuren het vet van je tekening in je steen gekapseld. Als je de tekening te sterk zuurt dan verwijder je echter al het vet. Dan wordt je tekening dus niet afgedrukt (het zwart is dan niet meer echt zwart). Het is zorgen voor precies voldoende zuring van je tekening. Volg hiervoor de volgende stappen:

Benodigdheden:

• emmer met schoon water
• een schone spons
• zure gom (arabische — zoete — gom gemengd met een paar druppels salpeterzuur)
• zoete gom (pure arabische gom)
• een schoon penseel
• krijt
• een stempel om krijt mee te stempelen (talken)

Stap 1: Talken

Je hebt je tekening betekend of beschilderd met vet. Dit vet heeft een kleurtje (zodat je kunt zien wat je hebt getekend), maar eigenlijk is het gewoon een tekening met vet. Als je met je spons over deze tekening gaat kan het per ongeluk zijn dat je het vet uitveegt. Door talk (krijt) over je tekening te ‘deppen’ zorg je ervoor dat je tekening in takt blijft. Daarom: Als je binnen litho iets gaat doen met zuren dan moet je tekening altijd eerst ‘getalkt’ worden. Dat wil zeggen, je moet krijt op je steen ‘deppen’.

Stap 2: Bescherm je tekening met gom

Water lost je tekening op. Daarom wil je je tekening eerst bedekken met zoete gom (zoete gom, oftewel arabische gom, is gemaakt van de acaciaboom). Pak om dit te doen een emmer met schoon water en een schone spons. Dompel de spons onder in het schone water en wring de spons zo goed mogelijk uit. Er mag eigenlijk geen water meer in de spons zitten. Start nu in de kern van je tekening en verspreid de gom naar de randen van je tekening.

Stap 3: Controleer het zuur op de rand van je steen

De volgende stap in het proces is zuren van je steen met zure gom. Zure gom is een mengsel van zoete (arabische) gom en een paar drupjes salpeterzuur. Dip je penseel in de zure gom en controleer op de rand van je steen hoe sterk het zuur is. Je moet binnen 3 (a 5) tellen belletjes in de zure gom zien verschijnen. Je kunt beter iets langer moeten wachten op de belletjes. Dan is het zuurproces beter te controleren dan als de belletjes al direct verschijnen.

Stap 4: Zuur de donkere delen van je tekening 3x

Stip met een penseel alle donkere delen van je tekening 3x met zuur. Wrijf na 2 a 3 tellen het zuur weg met je spons en zoete gom. Anders zuur je de tekening te sterk.

Wrijf het zuur met je spons vanaf het gezuurde stukje naar de niet gezuurde delen. Wrijf zo het zuur uit over de rest van je tekening. Hele fijne lijnen hoef je dus niet te zuren. Die worden automatisch meegezuurd als je het zuur van de donkere vlakken uitwrijft over de rest van je steen.

Belangrijk: Houd je steen altijd nat (met zoete gom)

Als je aan het zuren bent, zorg er dan voor dat je steen altijd ‘nat’ blijft met zoete gom. Als je je tekening zuurt en je met een spons het zuur uitsmeert over de steen dan verdeel je de zure gom over de rest van de steen en dus de rest van de zoete gom. Als je steen droog is dan kun je de zure gom niet mengen met de zoete gom op je steen en dan wordt je tekening sterker gezuurd. Dit kan ervoor zorgen dat je tekening wordt ‘kapot’ gezuurd. Zorg er dus altijd voor dat je je steen nat houdt met zoete gom.

Stap 5: Wrijf je tekening nu nogmaals in met zoete gom

Stap 6: Laat je steen 24 uur drogen

Dit is een samenvatting van lessen Vrije Grafiek gegeven op de Academie in Arendonk, België. De docent is Joris Martens.